Syndrom oszusta. Kiedy myślisz, że twoje sukcesy to przypadek

Przyczyny syndromu oszusta

Syndrom oszusta może mieć swoje źródła w różnych aspektach życia, począwszy od wychowania po środowisko pracy. Psycholożka i psychoterapeutka Magdalena Powroźnik wskazuje kilka głównych czynników, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia syndromu oszusta:

• Wychowania – osoby wychowane w atmosferze bardzo wysokich wymagań lub krytyki częściej mają skłonność do zaniżania własnej wartości.
• Perfekcjonizmu – osoby nastawione na bezbłędne wyniki mogą czuć się niepewnie, gdy napotykają na trudności.
• Porównań społecznych – w środowiskach rywalizacyjnych (np. zawodowych lub akademickich) częściej pojawia się tendencja do porównywania się i poczucia niższości.

Samotność po 30., 40., 50. Jak budować relacje, gdy dotychczasowa sieć społeczna się kurczy?

Święta bez stresu? Psycholog zdradza, jak przeżyć ten czas w spokoju

Rozstanie jak żałoba – jak przeżyć stratę i odbudować siebie

Przemoc emocjonalna, love bombing, kontrola: te mechanizmy obnaża film „Dom dobry”

Jesienna chandra czy depresja sezonowa? Kiedy warto porozmawiać z psychologiem

Syndrom pustego gniazda – jak poradzić sobie, gdy dzieci opuszczają dom?

Jak syndrom oszusta wpływa na codzienne życie?

Syndrom oszusta objawia się różnorodnymi zachowaniami i emocjami, które utrudniają codzienne funkcjonowanie i rozwój zawodowy. Wiele osób z tym syndromem doświadcza trudności w odczuwaniu satysfakcji z osiągnięć. Magdalena Powroźnik zauważa, że: 

- Osoby te nie potrafią cieszyć się z sukcesów, ponieważ uważają je za przypadkowe.

Takie osoby często przypisują swoje sukcesy czynnikom zewnętrznym, przypadkowi czy szczęściu, co powoduje, że nie czują się godne uznania.

Syndrom oszusta może prowadzić do unikania wyzwań, ponieważ osoby z tą przypadłością obawiają się, że nowe sytuacje obnażą ich „niedostatki”. W praktyce może to oznaczać unikanie sytuacji zawodowych lub społecznych, w których dana osoba musiałaby wykazać się kompetencjami, a tym samym mogłaby „zostać oceniona”. 

Magdalena Powroźnik podkreśla też, że:

- Osoby te często nikają wyzwań, by nie konfrontować się z ewentualnym “zdemaskowaniem’.

Inne objawy syndromu oszusta to:

• Nadmierne przygotowywanie się – dążenie do perfekcji prowadzi do znacznego obciążenia psychicznego i lęku przed popełnieniem błędu.
• Prokrastynacja – odkładanie działań w czasie staje się strategią unikania ewentualnych porażek lub krytyki.
• Trudności z podejmowaniem decyzji – obawa przed błędami może powodować, że osoby z syndromem oszusta długo analizują każdą opcję lub unikają podejmowania decyzji.

Długotrwały syndrom oszusta może prowadzić do poważnych konsekwencji. Psycholożka i psychoterapeutka wylicza:

- Długotrwały syndrom oszusta może prowadzić do wyczerpania psychicznego, wypalenia zawodowego, obniżonej samooceny, zaburzeń lękowych, a także depresji.
Dlatego ważne jest rozpoznanie syndromu i podjęcie kroków, by go przezwyciężyć.

Jak powszechny jest syndrom oszusta?

Syndrom oszusta jest powszechniejszy, niż można by przypuszczać. Szacuje się, że dotyka on nawet 70% ludzi na pewnym etapie ich życia.

Szczególnie często pojawia się w środowiskach o wysokich wymaganiach, takich jak miejsca pracy z dużą konkurencją, czy prestiżowe uczelnie. W takich środowiskach ciągłe porównania z innymi mogą wzmagać niepewność i poczucie nieadekwatności.

Dowiedz się więcej

o zdrowiu psychicznym i pomocy psychologicznej

Sprawdź

Jak radzić sobie z syndromem oszusta?

Rozpoznanie problemu jest pierwszym krokiem w radzeniu sobie z syndromem oszusta. Psycholog Magdalena Powroźnik zaleca samoobserwację, która pomaga dostrzec swoje przekonania i schematy myślowe związane z osiągnięciami. 

- Przydatna jest samoobserwacja, do której może posłużyć np. prowadzenie dziennika, w którym osoba notuje swoje myśli oraz emocje związane z własnymi sukcesami i porażkami – sugeruje.

Dzięki takim notatkom można dostrzec wzorce myślenia, które wpływają na poczucie braku kompetencji i pracować nad ich zmianą.

Inną ważną strategią jest docenianie swoich osiągnięć. Warto zauważać nawet najmniejsze sukcesy, przypominać sobie, że są one wynikiem pracy i umiejętności. Pomocne może być także porównywanie się ze sobą:

- Zamiast porównywać się z innymi, warto oceniać swój własny rozwój i śledzić postępy – podpowiada Magdalena Powroźnik.

Kiedy warto skonsultować się ze specjalistą?

Jeżeli syndrom oszusta staje się chroniczny i znacząco obniża jakość życia, warto zgłosić się do specjalisty. Psychoterapia może być bardzo pomocna w rozwinięciu zdrowej samooceny i przekształceniu negatywnych przekonań o sobie.

- Psychoterapeuta może pomóc rozwinąć zdrową samoocenę, przekształcić negatywne przekonania o sobie i nauczyć technik radzenia sobie z lękiem – mówi Magdalena Powroźnik. 

Dzięki terapii osoby z syndromem oszusta mogą nauczyć się doceniać swoje osiągnięcia i budować pewność siebie.