Terapia schematów: jak zrozumieć i zmienić destrukcyjne wzorce zachowań

Czym terapia schematów różni się od innych form psychoterapii?

Jak wyjaśnia ekspertka:

- Terapia schematów to integracyjna forma psychoterapii, która łączy elementy terapii poznawczo-behawioralnej, psychodynamicznej, teorii przywiązania oraz terapii Gestalt. Jej celem jest identyfikacja i modyfikacja nieadaptacyjnych schematów, czyli głęboko zakorzenionych wzorców emocjonalnych i przekonań, które najczęściej powstają w dzieciństwie lub adolescencji

Specyfika terapii schematów polega na podejściu całościowym – nie ogranicza się jedynie do redukcji objawów.

- W terapii schematów koncentrujemy się na przyczynach emocjonalnych problemów, pracujemy z wewnętrznym dzieckiem i emocjami, a nie tylko z myślami czy zachowaniami. Istotna jest też relacja terapeutyczna, która pełni funkcję ‘ograniczonego rodzicielstwa – podkreśla psycholog.

 Dzięki temu terapia pozwala na głębokie zrozumienie własnych wzorców emocjonalnych i trwałą zmianę zachowań.

Rodzicielskie poczucie winy i perfekcjonizm – jak sobie z nimi radzić?

Psychoterapia dla par w późnym wieku – jak utrzymać bliskie relacje po przejściu na emeryturę?

Żałoba – jak przeżywać stratę, radzić sobie z emocjami i kiedy szukać wsparcia

Gdy komunikacja zawodzi – jak psychoterapia pomaga parom się usłyszeć

Syndrom Dorosłych Dzieci Alkoholików – co to znaczy i jak sobie pomóc?

TUS – Trening Umiejętności Społecznych: jak pomaga w codziennym życiu?

Dla kogo terapia schematów jest szczególnie wskazana?

Terapia schematów sprawdza się przede wszystkim u osób z powtarzającymi się problemami w relacjach interpersonalnych, trudnościami w regulacji emocji, niską samooceną czy chronicznym poczuciem „bycia niewystarczającym”.

Jest także rekomendowana przy zaburzeniach osobowości, zwłaszcza typu borderline, unikającym, narcystycznym, zależnym i obsesyjno-kompulsyjnym.

Jak tłumaczy Aleksandra Czarnecka:

- Terapia schematów jest wskazana dla osób, które doświadczyły w dzieciństwie odrzucenia, zaniedbania emocjonalnego lub przemocy, a także dla tych, którzy zauważają u siebie trwałe schematy myślenia sabotujące życie osobiste i zawodowe.

Trudne emocje i wzorce zachowań, które można leczyć 

Metoda ta pozwala pracować z różnymi trudnościami emocjonalnymi, takimi jak chroniczny smutek, poczucie pustki, lęk przed porzuceniem, niska samoocena, poczucie winy, impulsywność, perfekcjonizm czy trudności w bliskości i zaufaniu.

Terapia schematów pomaga rozpoznać destrukcyjne wzorce i stopniowo je przekształcać, wprowadzając bardziej adaptacyjne strategie radzenia sobie.

Przebieg terapii schematów

Proces terapeutyczny składa się z kilku etapów:

• Diagnoza schematów – identyfikacja dominujących schematów i stylów radzenia sobie, m.in. za pomocą Kwestionariusza Schematów Younga.
• Zrozumienie i edukacja – psychoedukacja o schematach i trybach, takich jak Dziecko Skrzywdzone, Krytyczny Rodzic czy Zdrowy Dorosły.
• Doświadczeniowe przekształcanie schematów – techniki emocjonalne, np. wyobrażeniowe odgrywanie scen i dialogi z częściami siebie, zmiana przekonań w relacji z terapeutą.
• Wdrażanie zmian i utrwalanie – rozwijanie Zdrowego Dorosłego, który potrafi opiekować się Wewnętrznym Dzieckiem, oraz ćwiczenie nowych strategii w codziennym życiu.

Dowiedz się więcej

o zdrowiu psychicznym i pomocy psychologicznej

Sprawdź

Korzyści terapii schematów

Pacjenci uczestniczący w terapii schematów często zyskują:

• większą samoświadomość emocji, myśli i zachowań,
• zdolność do samoregulacji emocjonalnej,
• poprawę relacji interpersonalnych i większą asertywność,
• redukcję objawów depresji, lęku, złości i poczucia winy,
• poczucie sprawczości i rozwój Zdrowego Dorosłego, który potrafi wyznaczać granice i realizować własne potrzeby.

Terapia schematów w połączeniu z innymi metodami

Jak podkreśla Aleksandra Czarnecka:

- Terapia schematów może być skutecznie łączona z innymi podejściami terapeutycznymi, np. terapią dialektyczno-behawioralną (DBT), technikami uważności (mindfulness), terapią akceptacji i zaangażowania (ACT) czy terapią narracyjną. Ważne, by integracja pozostawała spójna z celami pacjenta i stylem pracy terapeuty.