Muzykoterapia – czym różni się od tradycyjnej psychoterapii?

Muzykoterapia to nie intuicja, ale fachowa metoda

Wbrew obiegowym opiniom, muzykoterapia nie polega na puszczaniu „uspokajającej” muzyki czy intuicyjnym dobieraniu dźwięków. Jak podkreśla dr Izabela Dębicka:

- Muzykoterapia nie jest intuicyjnym stosowaniem muzyki według subiektywnych odczuć i preferencji prowadzącego. Jeśli prowadzący działa w taki sposób, to nie leczy – a jedynie w nieokreślony sposób stymuluje chorego, co może być nawet szkodliwe.

Reakcja na muzykę zależy od wielu czynników: wieku, temperamentu, nastroju, doświadczeń, a nawet środowiska rodzinnego.

Przykładowo - osoba wychowana w hałaśliwym, dysfunkcyjnym domu może odczuwać napięcie przy ciszy czy relaksacyjnych dźwiękach, które dla innych z kolei byłyby kojące.

Samotność po 30., 40., 50. Jak budować relacje, gdy dotychczasowa sieć społeczna się kurczy?

Święta bez stresu? Psycholog zdradza, jak przeżyć ten czas w spokoju

Rozstanie jak żałoba – jak przeżyć stratę i odbudować siebie

Przemoc emocjonalna, love bombing, kontrola: te mechanizmy obnaża film „Dom dobry”

Jesienna chandra czy depresja sezonowa? Kiedy warto porozmawiać z psychologiem

Syndrom pustego gniazda – jak poradzić sobie, gdy dzieci opuszczają dom?

Psychoterapia muzyczna a tradycyjna

Muzykoterapia to w istocie psychoterapia muzyczna. Różni się od tradycyjnej tym, że oprócz słowa angażuje muzyczne formy ekspresji: improwizacje na instrumentach, ruch, śpiew czy techniki projekcyjne.

- Pacjenci najpierw wykonują różne zadania muzykoterapeutyczne, takie jak improwizowane dialogi muzyczne czy wyobrażanie sobie scenek do słuchanej muzyki. Następnie odbywa się pogłębiona rozmowa terapeutyczna, oparta na wglądzie i analizie skojarzeń – tłumaczy ekspertka.

Formy muzykoterapii

Wyróżnia się muzykoterapię:

• percepcyjną, gdy pacjent odbiera muzykę,
• aktywną, angażującą w ruch, śpiew, grę czy twórczość.

Może być prowadzona indywidualnie lub grupowo, obejmując dzieci, dorosłych, seniorów, kobiety w ciąży czy pacjentów terminalnych.

- Reasumując, muzykoterapia różni się od tradycyjnej psychoterapii tym, że - oprócz słowa - uwzględnia także muzyczne formy ekspresji. Jednak materiał projekcyjny analizuje się na podobnej zasadzie, jak w przypadku klasycznej psychoterapii - podkreśla dr Izabela Dębicka.

Różnorodne cele terapii muzyką

Jak wyjaśnia ekspertka, kierunek pracy, jak również konkretne cele muzykoterapeutyczne mogą być różne, w zależności od grupy pacjentów, z jaką pracuje terapeuta – od ich wieku, rozpoznania oraz oczekiwań.

Cele muzykoterapii obejmują m.in.:

• relaksację i regulację emocji,
• usprawnianie funkcji poznawczych i motorycznych,
• rehabilitację układu ruchu, krążenia, oddechowego i nerwowego,
• cele psychoterapeutyczne - rozpoznawanie emocji, wyrażanie przeżyć, dotarcie do doświadczeń z przeszłości, rozwój empatii i autonomii.

Z jakimi problemami zgłaszają się pacjenci?

Muzykoterapia znajduje zastosowanie w zaburzeniach depresyjno-lękowych, PTSD, żałobie, zaburzeniach osobowości, trudnościach tożsamościowych, objawach psychosomatycznych (bezsenność, duszności, bóle przewlekłe), a także w chorobach neurologicznych czy onkologicznych.

- Do mojego gabinetu najczęściej trafiają pacjenci, którzy chcieliby poprawić swoje funkcjonowanie społeczne i emocjonalne, pozbyć się objawów psychosomatycznych czy depresyjnych, a także nauczyć się lepiej komunikować w relacjach międzyludzkich - mówi dr Izabela Dębicka.

Jak wygląda sesja muzykoterapii?

Nie istnieje uniwersalny scenariusz zajęć.

- Trudno jest przedstawić opis ‘typowej’ sesji muzykoterapeutycznej, gdyż jej charakter i struktura bywają bardzo różne – w zależności od diagnozy, metody, formy terapii oraz nurtu, w jakim pracuje terapeuta” - podkreśla ekspertka.

W muzykoterapii percepcyjnej pacjenci słuchają muzyki i omawiają swoje odczucia. W aktywnej – uczestniczą w ruchu, śpiewie, grze na instrumentach czy działaniach twórczych.

Stosuje się m.in.:

• Mobilną Rekreację Muzyczną dr Macieja Kieryła (fazy: odreagowanie, zrytmizowanie, uwrażliwienie, relaksacja, aktywizacja),
• Portret Muzyczny dr Elżbiety Galińskiej – z elementami psychodramy i techniką „lustra muzycznego”.

Wszystkie sesje poprzedza diagnoza muzykoterapeutyczna, bez której nie można mówić o skuteczności metody.

Dowiedz się więcej

o zdrowiu psychicznym i pomocy psychologicznej

Sprawdź

Najczęstsze mity o muzykoterapii

Choć muzykoterapia zyskuje coraz większą popularność, wokół tej metody narosło wiele mitów. Warto je obalić, by lepiej zrozumieć jej potencjał i ograniczenia.

- Na temat muzykoterapii krąży wiele mitów i nieprawdziwych przekonań, co zwykle wynika z nieznajomości tematu - przyznaje Izabela Dębicka.

Do najczęstszych należą:

• To tylko relaksacja – nieprawda, cele są znacznie szersze.
• Polega wyłącznie na słuchaniu muzyki – nie, wykorzystuje także ruch, śpiew, grę i twórczość.
• Wymaga talentu muzycznego – fałsz, ekspresji pacjentów się nie ocenia, dźwięki symbolizują emocje.
• To edukacja muzyczna – nie, muzykoterapia stoi w opozycji do artystycznego perfekcjonizmu.
• Skierowana tylko do dzieci – może obejmować wszystkie grupy wiekowe, także seniorów czy pacjentów terminalnych.
• Wystarczy być muzykiem lub psychologiem – niezbędne są specjalistyczne studia muzykoterapeutyczne.
• To metoda alternatywna, nienaukowa – badania potwierdzają jej skuteczność m.in. w depresji, autyzmie, chorobie Alzheimera.
• To samo co dźwiękoterapia – nie, muzykoterapia jest naukową metodą kliniczną, a nie alternatywnym rytuałem z gongami czy misami tybetańskimi.

Muzykoterapia to dział terapeutyczny oparty na relacji, procesie, diagnozie i celach terapeutycznych, prowadzony przez wykwalifikowanych specjalistów -  podkreśla Izabela Dębicka.

Rozwój muzykoterapii w Polsce

W Polsce początki muzykoterapii sięgają lat 70. XX w., kiedy powstał Zakład Muzykoterapii przy Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Kolejne ośrodki kształcenia utworzono w Łodzi, Katowicach i Krakowie.

- Muzykoterapia w Polsce jest stosunkowo młodą dziedziną leczniczą. W Europie Zachodniej rozwijała się od przełomu lat 40/50, my mieliśmy opóźnienie z powodu realiów PRL-u - przypomina ekspertka.

Choć zawód muzykoterapeuty nie jest jeszcze prawnie uregulowany, metoda dynamicznie się rozwija, a świadomość społeczna rośnie. Terapia muzyką stosowana jest w szpitalach, przedszkolach integracyjnych, domach pomocy społecznej i gabinetach prywatnych.

- Pomimo różnych ograniczeń strukturalnych, muzykoterapia w Polsce dynamicznie się rozwija, zarówno na poziomie praktyki, jak i świadomości społecznej - podsumowuje Izabela Dębicka.