AI i hejt. Psycholog punktuje nowe zagrożenia dla zdrowia psychicznego

Początki i ewolucja hejtu internetowego

Zjawisko hejtu pojawiło się wraz z rozwojem internetu już w latach 80. XX w. jako działanie mające na celu wyrażenie nienawiści oraz niechęci wobec innej osoby i wyrządzenie jej emocjonalnej krzywdy. Bardzo często występuje ono wśród osób znających się w świecie realnym, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Osoby stosujące hejt często posiadają błędne przekonanie, że działają anonimowo i nie ma możliwości ich zidentyfikowania oraz pociągnięcia do odpowiedzialności.

Hejt internetowy, jak samo środowisko multimedialne, ewoluuje i jest najczęściej zauważalny w środowiskach popularnych np. media społecznościowe oraz platformy rozrywkowe jak TikTok. Początkowo hejt pojawiał się jako negatywne i agresywne wiadomości i komentarze. Obecnie jednym z najczęstszych problemów stanowią filmy oraz zdjęcia wykonane w sytuacjach niekorzystnych dla nagranego, w tym również później karykaturalnie przerobione. Dodatkowo nowym zagrożeniem są sztucznie generowane treści przy użyciu AI.

Do znanych narzędzi wykorzystujących AI należą: deepfake – sztucznie wygenerowane zdjęcie lub wideo przedstawiające daną osobę, zazwyczaj w negatywnej lub szkodzącej wizerunkowi formie, oraz syntezatory mowy imitujące sztucznie głos danej osoby. Jest to stosunkowo nowe zjawisko, jednakże potencjalnie znacznie bardziej niebezpieczne, ponieważ ofiara przedstawiona na spreparowanym materiale nie różni się znacznie od prawdziwej, co ułatwia sprawcy działanie szkodzące oraz utrudnia obronę przed hejtem.

Dystymia – „cichy” rodzaj depresji. Jak ją rozpoznać i leczyć?

Praca zdalna wypala po cichu. Jak rozpoznać pierwsze sygnały?

Masz kryzys? Zadzwoń – te dwa numery mogą uratować życie

Sztuczna inteligencja w kryzysie psychicznym – pomoc czy zagrożenie?

Lorazepam w „Białym Lotosie”: lek uspokajający czy pułapka uzależnienia?

Czy trzeba mieć problem, żeby iść na terapię? Psychoterapeutka odpowiada

Wpływ hejtu na zdrowie psychiczne ofiar

Hejt internetowy, jako działanie wycelowane w nas lub naszych bliskich, może wpływać na wiele sfer psychicznych i wywoływać dyskomfort emocjonalny, jak również utrudniać codzienne funkcjonowanie, zwłaszcza jeśli sprawca znajduje się w naszym środowisku, np. w szkole. Może pojawić się lęk lub nawet objawy somatyczne, jak ból brzucha czy głowy na samą myśl o konieczności pójścia do szkoły lub pracy, gdzie może znajdować się sprawca.

W przypadku anonimowych ataków hejterskich może się pojawić również ogólny lęk społeczny związany z podejrzeniem napotkanych osób o ukryte, negatywne motywy oraz bycie autorem obraźliwych komentarzy czy zdjęć. W przypadku wykorzystania AI oraz bycia ofiarą czyjegoś deepfake'u, oprócz wielu negatywnych emocji może pojawić się również szok i poczucie bezradności spowodowane brakiem wiary osób postronnych w fakt, że dany materiał jest w rzeczywistości fałszywy.

Jeśli najbliższe otoczenie ofiary również uwierzy w dany materiał, poszkodowany może nie poradzić sobie psychicznie z daną sytuacją i podjąć drastyczne, niebezpieczne dla siebie kroki. Długotrwałe lub skrajne formy hejtu mogą prowadzić do poważniejszych zaburzeń, a nawet samookaleczeń i prób samobójczych. Dlatego istotne jest jak najszybsze rozpoznanie hejtu oraz przeciwdziałanie mu, aby potencjalne szkody poniesione przez poszkodowanego były jak najmniejsze.

Dowiedz się więcej

o zdrowiu psychicznym i pomocy psychologicznej

Sprawdź

Zwiększająca się świadomość zjawiska hejtu

Świadomość zjawiska hejtu w internecie, jak również sposoby obrony przed nim, cały czas rośnie, ponieważ internet jest już postrzegany nie tylko przez młodzież, ale również przez dorosłych i osoby starsze jako nieodzowny element funkcjonowania w obecnym społeczeństwie. W wielu szkołach organizowane są spotkania edukujące w temacie przeciwdziałania temu zjawisku, a także pojawiło się wiele kampanii wspierających walkę z hejtem, np. kampania #jestnaswiecej, zainicjowana przez Fundację Orange, mająca na celu wspieranie młodzieży i szkół, oferując materiały edukacyjne oraz zachęcając do dyskusji na ten temat.

W przypadku zetknięcia się z hejtem osobiście, należy pamiętać o tym, żeby nie brać go do siebie oraz zachować dystans emocjonalny, ponieważ właśnie poczucie dyskomfortu i krzywda emocjonalna są celem sprawcy. Ponadto, nie należy zachowywać tego w tajemnicy i uznawać, że poradzi się z tym samemu, lecz poszukać wsparcia wśród osób bliskich, rodziny lub nauczycieli, jeśli problem dotyczy środowiska szkolnego.

Walka z hejtem – wsparcie psychologiczne

W przypadku doświadczenia hejtu, jego skutki często są odczuwalne nawet po rozwiązaniu sytuacji i usunięciu szkodliwego materiału. W takim przypadku warto skontaktować się z psychologiem lub psychoterapeutą, aby uzyskać poradę, jak poradzić sobie z obecną sytuacją.

Konsultacja lub terapia, w zależności od indywidualnych potrzeb, skupia się na zrozumieniu powodów i skutków danego wydarzenia, a także na wsparciu emocjonalnym, pracy nad rozwijaniem zdrowych mechanizmów radzenia sobie w podobnych sytuacjach oraz budowaniu poczucia własnej wartości. To pomoże nie tylko przezwyciężyć obecne trudności, ale również wesprze w przypadku przyszłego zetknięcia się z hejtem.