Sezonowe zaburzenia afektywne. Kiedy pogoda jest przyczyną choroby

Sezonowe zaburzenia afektywne. Kiedy pogoda wpływa na nasze zdrowie psychiczne

Pogoda to jeden z czynników, który wyraźnie wpływa na nasze samopoczucie, kondycję zdrowotną i zdrowie psychiczne. Wśród warunków atmosferycznych szczególne znaczenie dla naszego nastroju mają: słońce, deszcz i pochmurność, temperatura, sezonowość.

Sezonowe zaburzenia afektywne (ang. seasonal affective disorder – SAD) zostały po raz pierwszy opisane przez Rosenthala i Lewy’ego w 1982 r. Ten szczególny typ zaburzeń afektywnych cechuje się regularnym, sezonowym schematem występowania epizodu afektywnego co najmniej jednego typu z niżej wymienionych: depresyjnego, hipomaniakalnego lub maniakalnego. Remisję lub np. zmianę epizodu depresyjnego na hipomaniakalny także zazwyczaj obserwujemy o określonych porach roku, np. ustępowanie depresji wiosną - tłumaczy ekspertka, lekarz psychiatrii Sylwia Smykla.

Chorobę afektywną sezonową zwykle cechuje występowanie stanu depresji głównie w okresie jesienno-zimowym, czasami na przełomie zimy i wiosny.

U niewielkiej części pacjentów mogą być obecne epizody hipomaniakalne, zazwyczaj wiosną lub latem. Wzorzec pojawiania się i ustępowania objawów wraz z określoną porą roku powinien utrzymywać się co najmniej dwa lata, by móc postawić diagnozę zaburzeń afektywnych sezonowych.

I dodaje:

Choroba afektywna sezonowa często potocznie nazywana jest depresją sezonową, gdyż najczęściej dochodzi w jej przebiegu do okresowego, związanego z porami roku, występowania epizodów depresyjnych. Nie możemy jednak zapominać, że w przebiegu SAD, choć z mniejszą częstością, mogą mieć miejsce także epizody hipomaniakalne lub maniakalne.

Na choroby skóry: fototerapia. Na czym polega leczenie światłem?

Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Jak rozpoznać i leczyć?

Psychoterapia. Jaki nurt psychoterapeutyczny wybrać?

Urojenia. Mogą dotknąć każdego. Jak je rozpoznać?

Zniekształcenie poznawcze. Kiedy umysł płata figla

Zespół Lęku Uogólnionego (GAD). Kiedy życiem rządzi lęk

Co jest powodem sezonowych zaburzeń nastroju?

Etiologia choroby afektywnej sezonowej nie jest dotychczas w pełni poznana.

Szczególny nacisk kładzie się na zaburzenia rytmów biologicznych, które są związane z regularnie, okresowo występującym niedoborem światła słonecznego, obserwowanym jesienią i zimą. Mówiąc o czynnikach sprzyjających powstaniu choroby afektywnej sezonowej, trzeba wspomnieć także o zaburzeniach w wydzielaniu melatoniny oraz innych neuroprzekaźników, głównie serotoniny, noradrenaliny i dopaminy - wyjaśnia lekarka.

Wpływ warunków atmosferycznych jest wysoce zindywidualizowany. Każdy człowiek może inaczej reagować na zmieniającą się pogodę i przejawiać też osobnicze preferencje.

SAD. Kto jest narażony na zaburzenie?

To nie jest dobra wiadomość dla młodych kobiet:

Zaburzenie to występuje z większą częstością u osób młodych, 60-90% pacjentów z chorobą afektywną sezonową to kobiety. Z większą częstością SAD obserwuje się w obszarach charakteryzujących się dużym niedoborem światła słonecznego w okresie zimowym, a także u pacjentów z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku zaburzeń nastroju - przekazuje Sylwia Smykla.

Pomoc psychologiczna

Setki lekarzy i specjalistów w jednym miejscu.

Sprawdź!

Depresja sezonowa. Objawy

Do głównych objawów depresji sezonowej możemy zaliczyć: nadmierną senność, poczucie braku energii, co powoduje często z mniejszą aktywność osób cierpiących na SAD. Pacjenci skarżą się także niejednokrotnie na zwiększone zapotrzebowanie na określone produkty – głównie węglowodany oraz związany z tym wzrost masy ciała - wylicza nasza rozmówczyni.

Ponadto zwraca uwagę, że:

Tym objawom może towarzyszyć także obniżony nastrój, wycofanie z kontaktów społecznych, niepokój czy utrata zainteresowań. W przypadku epizodu hipomaniakalnego lub maniakalnego często mamy do czynienia ze wzmożeniem nastroju, zmniejszoną potrzebą snu, uczuciem natłoku myśli, większą niż zwykle rozpraszalnością uwagi, zwiększeniem aktywności, o różnym nasileniu.

Jak odróżnić objawy SAD od depresji? Okazuje się, że należy zwrócić szczególną uwagę na ich sezonowość:

W innych typach zaburzeń afektywnych zwykle nie mamy do czynienia z aż tak zaznaczonym związkiem czasowym początku i następnie ustępowania objawów np. epizodu depresyjnego z określonymi porami roku.

SAD. Co może pomóc pacjentom?

W pierwszej kolejności stawiamy na światło:

W leczeniu epizodów depresyjnych w przebiegu SAD zazwyczaj stosuje się fototerapię. Jest to metoda polegająca na eksponowaniu narządu wzroku pacjenta na działanie jasnego światła o natężeniu wynoszącym zazwyczaj od 2500 do 10000 luksów. Czas ekspozycji na światło podczas pojedynczej sesji zależy od natężenia światła. Lampy używane do fototerapii emitują zwykle światło o widmie zbliżonym do widma światła słonecznego. W tej metodzie terapii światło jest czynnikiem regulującym działanie zegara biologicznego - przybliża metodę psychiatra z Centrum Medycznego Severux.

Warto jednak przed wdrożeniem terapii skonsultować się ze specjalistą:

Część badań donosi o skuteczności stosowania fototerapii w zapobieganiu tzw. depresji sezonowej. Leczenie światłem jest uznane za metodę bezpieczną, należy jednak pamiętać, że każda forma leczenia niesie ze sobą pewne ograniczenia, więc przed wdrożeniem fototerapii zasadna byłaby konsultacja ze specjalistą.

Pacjentom proponuje się również terapię w nurcie poznawczo-behawioralnym:

Istnieją doniesienia o skuteczności psychoterapii poznawczo-behawioralnej (ang.cognitive behavioral therapy – CBT) w leczeniu sezonowych zaburzeń afektywnych. Psychoterapia ma na celu pomóc pacjentowi w zmianie utrwalonych schematów poznawczych, które mogą przyczyniać się do powstawania SAD.

W cięższych przypadkach, gdy obserwowane przez pacjenta objawy pogarszają znacznie jego funkcjonowanie społeczne i zawodowe, właściwym rozwiązaniem jest zastosowanie farmakoterapii.

Jeśli natężenie dolegliwości i ich negatywny wpływ na życie codzienne budzą niepokój i wątpliwości, warto rozważyć konsultację u lekarza psychiatry, który dokładnie zdiagnozuje trudności, z jakimi zgłasza się pacjent i pomoże w doborze odpowiedniej formy terapii.

Przede wszystkim jednak powinniśmy zacząć od tego na co mamy bezpośredni wpływ:

Należy także pamiętać o pozytywnym wpływie zdrowego stylu życia na stan psychiczny i fizyczny każdego z nas. Warto na co dzień dbać o zdrowe nawyki żywieniowe, odpowiednią ilość wypoczynku oraz aktywność fizyczną i regularny tryb życia - radzi psychiatra Sylwia Smykla.

Piśmiennictwo:
- redakcja naukowa S. Pużyński, J. Rybakowski, J. Wciórka: „Psychiatria” – tom 2 i 3, wyd. Edra Urban & Partner 2017 r.
- redakcja naukowa wydania polskiego P. Gałecki, Ł. Święcicki: „Kryteria diagnostyczne z DSM-5 Desk Reference”, wyd. Edra Urban & Partner, 2020 r.
- K. Drozd, Ł. Święcicki – „Choroba afektywna sezonowa” - „Medycyna po dyplomie” nr 01/2014 - M. Pudlo, R. Pudlo, M. Mrukwa-Kominek, Ł. Święcicki, K. Girczys-Połedniok – „Miejsce fototerapii w leczeniu sezonowych zaburzeń depresyjnych” – „Okulistyka po dyplomie” nr 02/2013