1. Artykuły
  2. Osobowość paranoiczna - jak sobie z nią radzić?

Osobowość paranoiczna - jak sobie z nią radzić?

Nieufność w stosunku do innych, nadmierna wrażliwość na krytykę czy tworzenie teorii spiskowych, to tylko niektóre z cech ludzi dotkniętych zaburzeniami paranoidalnymi. Jakie znamy przyczyny osobowości paranoicznej i jak sobie radzić jeśli u bliskiej nam osoby zauważymy podobne zachowania?

Osobowość paranoiczna - jak sobie z nią radzić? Osobowość paranoiczna - jak sobie z nią radzić?
Spis treści
Czym charakteryzuje się osobowość paranoiczna? Konsekwencje zachowań paranoicznych Przyczyny osobowości paranoicznej Jak sobie radzić? Kontakt ze specjalistą

Czym charakteryzuje się osobowość paranoiczna?

 

Osobowość paranoiczna to zaburzenie charakteryzujące się zmniejszonym zaufaniem, podejrzliwością i postrzeganiem motywów innych ludzi jako wrogie. Kogoś dotkniętego tym zaburzeniem poznamy po tym, że opowiadając o relacjach z innymi będzie sugerował, iż osoby te zachowały się wobec niego/niej niewłaściwie, że ktoś zrobiły jemu/jej krzywdę.

 

Istnieją kryteria, którymi lekarze posługują się przy diagnozowaniu tego zaburzenia. Według nich, pacjent:

 

  • bez realnych przyczyn podejrzewa, że ludzie wokół go okłamują i wykorzystują,
  • ma trudności w wybaczaniu krzywd i długotrwale przeżywa przykrości,
  • wykazuje nadmierną wrażliwość na odrzucenie i niepowodzenie,
  • stroni od zwierzania się innym z lęku, że informacje te zostaną wykorzystane przeciwko niemu,
  • nie ufa osobie, z którą jest w związku i stale kwestionuje jej wierność,
  • nieustępliwie dąży do własnych praw i ma poczucie, że jego działania mają duże znaczenie,
  • jest pochłonięty “teoriami spiskowymi”, które dotyczą zarówno jego, jak i otaczającego go świata,
  • uwagi innych postrzega jako próby poniżenia lub nawet groźby.

 

Zdarza się, iż osobowość paranoiczna współwystępuje z innymi zaburzeniami psychicznymi (w ok. 75% przypadków), tj. zaburzenia lękowe, depresja, zaburzenia typu borderline, nadużywanie substancji psychoaktywnych. W takiej sytuacji diagnostyka problemu jest nieco utrudniona, bowiem często dochodzi do nakładania się różnego typu objawów.

 

arrow Psychopatia – czym jest i co ją wywołuje?
arrow Osobowość borderline - objawy, diagnostyka i leczenie
arrow Myśli samobójcze. Kiedy doświadczamy niechęci do życia
arrow Depresja nawracająca. Kiedy smutek nie odpuszcza
arrow Zaburzenia seksualne u młodzieży. Medycyna może pomóc
arrow Osobowość dyssocjalna. Terapia jest konieczna

Konsekwencje zachowań paranoicznych

 

Zachowania osób dotkniętych tym zaburzeniem osobowości mogą prowadzić do wielu problemów w życiu codziennym. Skutkują one pogorszeniem relacji z innymi, poprzez podważanie ich dobrych intencji, a samemu pacjentowi utrudniać funkcjonowanie może poczucie przewlekłego stresu. Pacjenci dotknięci zaburzeniami paranoicznymi doświadczają trudności w wybaczaniu innym, co sprawia, że krąg ich “wrogów” stale się powiększa.

 

Przyczyny osobowości paranoicznej

 

Przyczyny ujawniania się zaburzeń tego typu powinny być rozpatrywane wielopłaszczyznowo, ponieważ nie jesteśmy w stanie wskazać jednego konkretnego powodu ich powstawania. Przyjmuje się, że czynniki genetyczne i środowiskowe przyczyniają się do pojawienia się tego zaburzenia, ale ich procentowy wkład jest rozpatrywany indywidualnie i trudny do określenia. Aby przybliżyć u danej osoby proporcje tych dwóch czynników, należy wykonać badania psychologiczne i obrazowe (TK, MRI lub EEG).

 

Sytuacje społeczne predysponujące do ujawnienia się osobowości paranoicznej:

 

  • poczucie wyobcowania i odstawania od grupy rówieśników na wczesnym etapie rozwoju społecznego, ale także w dorosłym życiu,
  • poczucie bycia poddawanym ocenie (zwłaszcza przez ludzi mających “władzę”, np. przełożonych),
  • nagła utrata pozycji społecznej (np. utrata pracy).

 

Takie sytuacje mogą we wczesnym dzieciństwie wykształcić u niektórych przekonanie, że nie zasługują oni na akceptację lub też są w jakimś sensie gorsi. Doprowadzi to do mechanizmu odrzucania sympatii kierowanej w kierunku tych osób przez innych, ponieważ w ich mniemaniu na nią nie zasługują. Należy pamiętać, że wymienione sytuacje nie u każdego powodować będą zaburzenia osobowości, nie każda osoba odstająca od grupy wykształci zachowania paranoiczne. Stąd, widać jak duże znaczenie mają indywidualne uwarunkowania osobnicze czy też czynniki genetyczne.

 

Jak sobie radzić?

 

Pomóc w przypadku wystąpienia zaburzeń paranoidalnych może przede wszystkim terapia (zwykle poznawczo-behawioralna), która umożliwia wskazanie pacjentowi drogi do zrozumienia, iż błędnie postrzega niektóre sytuacje społeczne. Jest to jednak żmudny i długotrwały proces, bowiem pacjenci tacy są nieufni w stosunku do psychoterapeutów czy psychiatrów.

 

Lekarz zwykle wprowadza także w ramach farmakoterapii leki przeciwlękowe i przeciwdepresyjne w celu zmniejszenia dyskomfortu psychicznego u pacjenta. Jest to jednak narzędzie, które ma za zadanie wspomóc proces psychoterapii, a nie go zastąpić.

 

Kontakt ze specjalistą

 

Osoby przejawiające takie zaburzenia osobowości zazwyczaj nie zgłaszają się same do specjalisty, tylko przyprowadzone zostają przez swoich bliskich, którzy “wysyłają” ich po poradę lub same z nimi przychodzą. Powszechnym powodem poszukiwania pomocy przez osoby dotknięte tym zaburzeniem są podejrzenia co do wierności swojego partnera.

 

Jako, że ludzie o osobowości paranoicznej mają problemy z zaufaniem, kontakt z psychiatrą lub psychologiem może być utrudniony, niestały i gwałtownie się kończyć. Pacjenci tacy łatwo się zniechęcają, bowiem często czują się źle traktowani, niesłusznie oskarżani czy też oszukani. Lekarz zazwyczaj po postawieniu wstępnej diagnozy wykorzystuje stosowne testy psychologiczne w celu ustalenia diagnozy ostatecznej i różnicowania tego zaburzenia z innymi.

 

Jeśli podejrzewasz, że bliska Ci osoba może zmagać się z podobnymi zaburzeniami, nie ignoruj problemu i zachęć ją do skorzystania z pomocy specjalisty. Można to zrobić korzystając z wizyty stacjonarnej lub e-Wizyty za pośrednictwem platformy telemedycznej haloDoctor. Wykwalifikowani psychologowie i lekarze psychiatrzy mogą udzielić Ci/Twojemu bliskiemu porady bez wychodzenia z domu.

Szybka konsultacja:
Tabletka "dzień po" e-Recepta L4 Online
Najnowsze pytania pacjentów
Co robić w takiej sytuacji, kiedy czuję absolutną pustkę?
Ostatnie 6 miesięcy były dla mnie ciężkie, przez to jak się czuje. Od około 6 miesięcy odczuwam absolutną pustkę, obojętność, bardzo często także przygnębienie. Nie odczuwam strachu, stresu czy też szczęścia. Nic mi nie sprawia przyjemności, to co kochałam - już jest dla mnie nieważne. Wszystkie...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja psychiatryczna.
Tomasz Andrzej Szczęsny
lekarz chorób wewnętrznych, onkolog
Umów wizytę
Napewno konsultacje które zawierają ocenę opisanych dolegliwości jest podstawą ,nie mniej konsultacja Lekarza POZ może tez mieć znaczenie.
Do jakiego lekarza się udać? Gdzie szukać pomocy?
Od dziecka drżą mi ręce mięśnie mam niskie TSH, FT3, FT4 w normie, ale objawy nadczynności występują, jak drżenie, nerwowość, nadpobudliwość jestem bardzo szczupły, od dziecka nie mogę tak funkcjonować. Dziesięć lat temu miałem przeciwciała anty TG podwyższone, teraz nie. Lekarze mnie totalnie...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana stacjonarna wizyta lekarska.
W jaki sposób mogę podratować moje zdrowie psychiczne?
Mam 25 lat. Ostatnie dni są dla mnie bardzo ciężkie. Nic złego się nie dzieje, a chodzę cały czas zdenerwowana. Nawet najmniejsze drobnostki potrafią mnie bardzo mocno zdenerwować i wtedy nie poznaje sama siebie. Jest mi źle samej ze sobą. Nie wiem, co mam zrobić. Mieszkam z partnerem. On czasem...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja psychiatryczna.
Agnieszka Molas-Biesiada
lekarz rodzinny, psychodietetyk
Umów wizytę
Zalecam konsultację u psychiatry / psychologa
Zbigniew Walter
internista, specjalista chorób wewnętrznych
Umów wizytę
wskazana konsultacja psychiatryczna
Mam objawy depresji, fobii społecznej i nerwicy lękowej.
W związku z tym chciałabym wiedzieć, czy te przypadłości to zaburzenia psychiczne, czy choroby psychiczne? Ktoś mi powiedział, że schizofrenia czy CHAD to choroby psychiczne, a co z tym co ja mam?
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Konsultacja z psychiatrą prowadzącym leczenie.
Zalecana konsultacja ze specjalistą, zapraszam do mojego gabinetu , Tomasz Matjas
Czy moje objawy mogą mieć związek z długotrwałym używaniem telefonu?
Odkąd skończyłam szkołę, nie mogłam znaleźć sobie żadnego zajęcia, większość czasu w ciągu dnia spędzam z telefonem. Ostatnio odczuwam zawroty głowy, ale nie takie zwykłe. Tzn nie kręci mi się w głowie, tylko czuje się, jakbym miała zaraz zemdleć lub upaść, ale nigdy się to nie dzieje. Czuje po...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana stacjonarna wizyta lekarska.
Czy moje lęki są uzasadnione?
Mam tak, że jak mam iść do psycholożki to się boję, stresuję i najchętniej bym nie szła, a podczas wizyty chcę, żeby jak najszybciej dobiegła końca. I mam tak też z psychiatrką. Jest tak przez moją fobię społeczną. Teraz obawiam się, że będzie tak też z psychoterapeutką, z którą zacznę się...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja z psychiatrą prowadzącym.
Bartosz Rybienik
psycholog, psycholog dziecięcy
Umów wizytę
Lęki zazwyczaj są nieuzasadnione. Ale z pomocą - w przypadku ich dużego nasilenia - może przyjść farmakologia. Bardzo typowe jest też przewidywanie "a co jeśli nie zdołam...", to tzw lęki antycypacyjne. Warto to wiedzieć, czasem pozwala to zapanować nad swoimi myślami. Poza tym relacja terapeutyczna to nie kwestia jednego spotkania, zawsze i na każdym etapie może Pani zmienić terapeutę na takiego, z którym będzie się Pani lepiej rozmawiało :) Życzę powodzenia!
Czym może być spowodowane uczucie zatkanego ucha?
Uczucie zatkanego ucha (lekarz rodzinny nic nie stwierdził) a teraz od tygodnia dodatkowo mrowienie i drętwienie głowy i części twarzy po stronie ucha. Po drugiej stronie również, ale dużo mniejsze. Mrowienie łopatki i koniuszków palców obu rąk. Czasem uczucie opaski...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana stacjonarna wizyta lekarska.
Zalecam wizytę u lekarza specjalisty, najlepiej laryngologa Pozdrawiam, Tomasz Matjas
Czy możliwe jest, że mogę całkowicie wyleczyć się z fobii społecznej, depresji i nerwicy lękowej?
Mam fobię społeczną od zawsze, która rozwijała się wraz z nieprzyjemnymi sytuacjami społecznymi, depresję mam od 2019 roku i ma ona charakter przewlekły, rozwija się ona z miesiąca na miesiąc samoistnie, a nerwicę lękową mam od dzieciństwa i obecnie nie zauważam, żeby się rozwijała. Czy...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Konsultacja z psychiatrą prowadzącym.
Hanna Markiewicz
psycholog, psychotraumatolog
Umów wizytę
Witam Panią, Aby skutecznie i bezpiecznie wyleczyć zaburzenia depresyjno-lękowe i fobię społeczną należy dotrzeć do źródła problemu i na tej podstawie opracować właściwą metodę terapii. Podstawową i często wystarczającą formą leczenia depresji, zaburzeń lękowych i fobii społecznej jest odpowiednia psychoterapia. Tak. Zarówno zaburzenia depresyjno-lękowe jak i fobia społeczna są w pełni uleczalne na drodze odpowiednio dopasowanej terapii. Gdyby chciała Pani ze mną porozmawiać o problemie, to zapraszam do kontaktu. Istnieje możliwość konsultacji online Pozdrawiam serdecznie, Hanna Markiewicz
Proszę prowadzić dalej leczenie oparte na farmakoterapii i psychoterapii- w przypadku dobrania odpowiedniej formy leczenia, zapraszam do kontaktu pod numerem 575696287 Pozdrawiam, Tomasz Matjas, terapeuta
Czy rzeczywiście to nie jest schizofreniczne, czy psychotyczne?
Mam wrażenie bycia obserwowaną i że ktoś zna moje myśli, ale niby nie jest to schizofreniczne ani psychotyczne. Wiem, że to nieprawda, że ktoś mnie obserwuje, ale nie potrafię przestać w to wierzyć/obawiać się tego. I nie chodzi o to, że czuję się obserwowana np. przez ludzi na poczekalni, tylko...
Marlena Kałużna
lekarz, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Wskazana ponowna konsultacja psychiatryczna, byc może trzeba zmienić specjalistę.
Czy powinnam się martwić spóźniającą się miesiączką?
Mam 20 lat i spóźnia mi się miesiączka. Od początku tego roku unormowała mi się regularność miesiączek. Od początku tego roku również zaczęłam współżyć, jednak naprawdę rzadko. Ostatni raz z partnerem współżyliśmy 05.11 i 2 dni później dostałam normalnie planowo...
Łukasz Blukacz
ginekolog - położnik
Umów wizytę
Dzień dobry, opóźnienie miesiączki może być spowodowane wieloma czynnikami, w tym stresem, zmianami w stylu życia, chorobą, czy nawet naturalnymi wahaniami cyklu. Fakt, że Pani miesiączka jest zazwyczaj regularna, ale teraz doświadcza Pani opóźnienia, może być związany ze stresem związanym ze studiami oraz niedawną infekcją. Obydwa te czynniki mogą wpływać na równowagę hormonalną i w rezultacie na regularność cyklu menstruacyjnego. Dobrze, że Pani wykonała test ciążowy, który wyszedł negatywnie, co w dużej mierze wyklucza ciążę jako przyczynę opóźnienia. Jednakże, jeśli Pani cykl nie powróci do normy, lub jeśli ma Pani jakiekolwiek inne objawy niepokojące, zdecydowanie warto umówić się na konsultację z ginekologiem. Lekarz może zasugerować wykonanie dodatkowych badań, takich jak badanie stężeń hormonów, czy ultrasonograficzne badanie narządu rodnego, aby wykluczyć inne potencjalne przyczyny opóźnienia miesiączki. Ponieważ w Pani rodzinie występują przypadki chorób nowotworowych związanych z układem rozrodczym, regularne wizyty u ginekologa i profilaktyczne badania są szczególnie ważne. Zachęcam do umówienia się na konsultację i omówienia Pani obecnej sytuacji, historii rodzinnego obciążenia chorobami oraz wszelkich innych obaw, które Pani ma. Proszę pamiętać, aby dbać o zdrowie i nie bagatelizować żadnych sygnałów, które mogą wymagać uwagi medycznej.
Czy psychoterapia psychodynamiczna wyklucza się w założeniach z poznawczo-behawioralną?
Obejrzałam ostatnio wypowiedź pewnego psychoterapeuty, że jest sceptykiem jeśli chodzi o podejście eklektyczne (integratywne, integracyjne) do leczenia, bo psychoterapeuci w tym nurcie, jego zdaniem nie mają przekonania do żadnego z paradygmatów, a powinni mieć przekonanie tylko do...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Konsultacja z psychiatrą prowadzącym.
Bartosz Rybienik
psycholog, psycholog dziecięcy
Umów wizytę
Kluczowa w leczeniu jest skuteczność, a w terapii relacja. W tym kontekście pytanie do klienta/pacjenta: czy to istotna rożnica, gdy ktoś odkręci mu koło kluczem niebieskim, czy czerwonym? Aczkolwiek prawdą jest, że w pewnego typu zaburzeniach skuteczność jednej szkoły nad druga może być różna. Ostatnie badania mówią jednak, że skuteczność terapii w 5 głównych nurtach jest... porównywalna. Nie łączyłbym więc tego z "ideologią", ale dobrostanem pacjenta.
Bardzo proszę o pomoc, bo już nie wiem co z tym fantem zrobić.
Siódmy miesiąc mam problemy żołądkowe. Dyskomfort w nadbrzuszu, pobolewanie etc. Wprowadziłem własną dietę (którą trzymam cały czas) absolutnie zero jakichkolwiek używek, zero gazowanym napojów. Po kilku tygodniach, gdy sprawa nie ucichła, zgłosiłem się do lekarza pierwszego...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja gastroenterologiczna.
Czy istnieje sposób, w jaki można mnie pocieszyć? A może mam rację?
Raz mam dobre myśli, a co do psychoterapii, która mnie czeka w nadchodzącym roku, że to będzie wreszcie to, co mnie uratuje i to, czego naprawdę potrzebuję, a raz złe, że to ciężka praca, której ja nie podołam. Obecnie przeważają te złe... Mam zamiar obgadać mój brak wiary w...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja psychiatryczna.
Karolina Raczyńska
lekarz
Umów wizytę
Warto udać się dodatkowo do psychiatry, możliwe że wymaga Pan/Pani wsparcia farmakoterapią lub jej modyfikacji.
Iść do pracy (na co naciska psycholożka), czy poczekać na psychoterapię u psychoterapeutki (która rozpocznie się najprawdopodobniej w marcu) z takimi odważnymi krokami?
Ja czuję, że nie dałabym rady w pracy, przeraża mnie myśl o jej zaczęciu, nawet najłatwiejsza praca pod słońcem byłaby dla mnie ciężka. Psycholożka twierdzi, że zasiedziałam się w domu i pora wprowadzić do swojego życia zatrudnienie, by nadać jakiś sens swoim dniom. Ja chciałabym iść do pracy tak...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja psychiatryczna celem wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Czy mogę mieć rozdwojenie jaźni?
Zacząłem to bardziej u siebie zauważać od początku 2020 roku i zniknęło to na ponad 2 lata, ale 2 miesiące temu poczułem, że on zaczął wracać, a tydzień temu jego powrót się potwierdził, więc postanowiłem o tym napisać. Gdy jestem sobą, czuje pustkę i strach, ale gdy ON przejmuje nade mną...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja psychiatryczna.
Pokaż więcej pytań więcej
CHCESZ ZADAĆ PYTANIE?
Musisz napisać jeszcze: 50 znaków.
Dziękujemy
Twoje pytanie zostało wysłane. Nasi specjaliści udzielają odpowiedzi zwykle do kilkunastu godzin od zadanego pytania. Wszystkie odpowiedzi zostaną wysłane na adres e‑mail, który podałeś w formularzu.
lub Umów się na konsultację

Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!

Lekarz online czeka na Ciebie
Umów wizytę
e-Recepta Przeziębienie e-Recepta Znajdź lek L4 L4 Umów wizytę