Nazwa “leki psychotropowe” może nieść ze sobą różne skojarzenia, powszechnie w społeczeństwie raczej negatywne. Jak definiujemy leki psychotropowe i narkotyczne i kto je może przepisać?
Leki psychotropowe to substancje wykorzystywane w terapii zaburzeń psychicznych, tj. zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe czy zaburzenia snu. Dzielimy je na leki psychoanaleptyczne (w tym przeciwdepresyjne), psycholeptyczne (w tym przeciwlękowe, przeciwpsychotyczne i nasenne) oraz normotymiczne.
Substancje te posiadają zdolność do przenikania bariery krew-mózg i dzięki temu oddziaływania na funkcje ośrodkowego układu nerwowego. Większość z nich nie wykazuje natychmiastowego działania, a konieczne jest ich długotrwałe stosowanie dla uzyskania spodziewanego efektu terapeutycznego (niejednokrotnie należy spodziewać się rezultatów dopiero po kilku tygodniach). Najczęściej są one stosowane w połączeniu z odpowiednimi działaniami z zakresu pomocy psychologicznej, w tym psychoterapii, a rzadko przepisuje się je jako główny i jedyny środek leczenia.
Pod pojęciem “leki psychotropowe” kryje się szeroka grupa specyficznie działających środków, gdzie wyróżniamy:
Do tej grupy należą:
Jest to niezwykle rozległa grupa leków, które stosowane są głównie w przypadku zaburzeń depresyjnych występujących w przebiegu zaburzeń nastroju. Ich działania obejmują m.in. wpływ na zwrotny wychwyt określonych neuroprzekaźników w OUN (np. serotoniny), ich degradację, bezpośrednie działanie na określone receptory synaptyczne, a także na przekazywanie sygnałów w neuronie.
Leki psychostymulujące to takie, które pobudzają stan psychiczny, a większość z nich zalicza się również do środków odurzających. W skład tej grupy wchodzą m.in. kofeina, kokaina, amfetamina, a ze środków sprzedawanych w aptece na receptę piracetam czy winpocetyna. Ich głównym zadaniem jest poprawa koncentracji i pamięci, czyli funkcji poznawczych.
Czyli leki przeciwpsychotyczne wykorzystywane np. w leczeniu schizofrenii, przeciwlękowe - anksjolityczne (np. benzodiazepiny) o działaniu nasennym i uspokajającym, a także leki nasenne stosowane w sytuacji krótkotrwałego leczenia problemów ze snem.
Stosuje się je w celu ustabilizowania nastroju i normalizowania jego zaburzeń, głównie w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Zaliczamy do nich m.in. sole litu, kwas walproinowy czy klozapinę.
Większość leków psychotropowych nie wykazuje działania uzależniającego, z wyjątkiem benzodiazepin, które silnie uzależniają. Benzodiazepiny stosowane są w leczeniu silnych stanów lękowych, nasennie i przeciwdrgawkowo. Często obawy pacjentów skupiają się na tym, iż gdy już zaczną przyjmować leki psychotropowe, to nigdy się od nich nie uwolnią, z racji tego, że nie będą w stanie ich odstawić. Takie wyobrażenie jest jednak nieprawdziwe. Większość osób po zakończonej terapii odstawia zażywane leki, ale zawsze powinno dziać się to pod okiem lekarza prowadzącego.
Decyzja co do stosowania u ciężarnych leków psychotropowych jest kwestią indywidualną i powinna być podejmowana tylko i wyłącznie przez lekarza specjalistę. Należy upewnić się, że choroba matki jest na tyle zagrażająca jej i rozwijającemu się płodowi, że przeważa nad ewentualnym ryzykiem jego uszkodzenia w przebiegu farmakoterapii.
Do tej grupy zaliczamy opioidowe leki przeciwbólowe stosowane w celu uśmierzenia bólu pooperacyjnego, pourazowego, przewlekłego, a także nowotworowego. Ich działanie polega na blokowaniu receptorów opioidowych, które odpowiadają za transmisję impulsów bólowych do mózgu. Do substancji tych zaliczamy m.in.:
UWAGA! Leki opioidowe wywołują szereg groźnych dla życia i zdrowia skutków ubocznych, a także silnie uzależniają. Wykazują działanie depresyjne na ośrodek oddechowy w OUN, co może grozić zatrzymaniem oddechu. Stąd stosowanie tych środków powinno odbywać się pod ścisłym nadzorem lekarskim.
Wskazane jest, aby leczenie psychiatryczne prowadził lekarz psychiatra, zwłaszcza jeśli leki, np. antydepresyjne przepisywane są po raz pierwszy - wtedy konieczne jest zebranie pełnego wywiadu psychiatrycznego. W dalszej kolejności lekarz POZ ma możliwość przedłużania wcześniej wystawionych recept, o ile w dokumentacji medycznej jest zawarta historia leczenia pacjenta. Każdy lekarz posiadający prawo do wykonywania zawodu ma prawo do wystawiania tego typu recept, o ile istnieje do tego podstawa.
Warto wiedzieć, iż recepty papierowe i elektroniczne na leki, które zawierają substancje narkotyczne i psychotropowe mogą zawierać ilość leku na maksymalnie 90 dni leczenia, a recepta taka ważna jest 30 dni od daty wystawienia. Co więcej, na takim druku powinny znajdować się ściśle określone informacje o sposobie dawkowania i łącznej dawce leku.
Recepta online - jeśli potrzebujesz recepty, skorzystaj z konsultacji z lekarzem dzięki haloDoctor. W przypadku braku możliwości skorzystania z wizyty stacjonarnej, zachęcamy do umówienia się na konsultację online, w formie wideorozmowy.
haloDoctor nie jest placówką medyczną, a powyższy tekst ma jedynie charakter poglądowy, nie stanowi wykładni prawa.
Wypełnij formularz recepty i przejdź do konsultacji lekarskiej online.
Recepta online. Konsultacja lekarska
w 5 min / 59zł
Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!