Psychopatia – czym jest i co ją wywołuje?

Zachowania charakterystyczne dla psychopatii

• brak empatii,
• podejmowanie działań ryzykownych i niebezpiecznych, związane jest to z brakiem odczuwania strachu i lęku,
• chorzy nie wyciągają wniosków z uprzednich doświadczeń i podejmują te same działania, nawet jeżeli miały one negatywne skutki w przeszłości,
• łatwość w usprawiedliwianiu swoich działań oraz uciekanie od odpowiedzialności,
• chory jest przekonany o swojej wyjątkowości, a za swoje niepowodzenia obwinia innych,
• odrzucenie panujących norm społecznych oraz prawnych,
• brak umiejętności nawiązania głębokich relacji międzyludzkich, co wynika z ubóstwa emocjonalnego chorego, dotyczy to również sfery seksualnej.

Bardzo często mówiąc o osobach ze skłonnościami psychopatycznymi, określa się je jako antyspołeczne. W odróżnieniu od osobowości socjopatycznej psychopata może być osobą powszechnie lubianą i towarzyską. Może mieć duże grono znajomych, które wybiera z myślą o zaspokojeniu własnych potrzeb oraz którym będzie mógł z łatwością manipulować.

Często osoby z zaburzeniami psychopatycznymi zajmują wysokie i odpowiedzialne stanowiska, wiąże się to z faktem, że są oni powszechnie lubiani. Osoby uwikłane w grę psychopaty,często nie zdają sobie sprawy, że padły ofiarą działania zaburzonego umysłu.

Psychopata z łatwością potrafi udawać uczucia, które służą do nawiązywania relacji- zainteresowanie, współczucie, troska- natomiast nie jest w stanie ich odczuwać.

Przeczy to jednej z podstawowych cech psychopatii, którą jest nieumiejętność rozpoznawania uczuć. Okazuje się, że psychopata potrafi rozpoznać potrzebę współczucia lub głęboki smutek, co pozwala żerować mu na swojej ofierze, stosując- poza technikami manipulacji- zastraszanie lub na odwrót- okazując zainteresowanie, chęć pomocy czy nawet zakochanie. Uczucia te nie są szczere, ponieważ osoba zaburzona nie jest w stanie ich poczuć. Takie działanie ma na celu przywiązać emocjonalnie ofiarę.

Psychopata karmi się smutkiem i cierpieniem innych, dlatego będzie odczuwał satysfakcję, kiedy osobiście będzie wywoływał te emocje.

Osobowość paranoiczna - jak sobie z nią radzić?

Osobowość borderline - objawy, diagnostyka i leczenie

Myśli samobójcze. Kiedy doświadczamy niechęci do życia

Depresja nawracająca. Kiedy smutek nie odpuszcza

Zaburzenia seksualne u młodzieży. Medycyna może pomóc

Osobowość dyssocjalna. Terapia jest konieczna

Skąd bierze się psychopatia?

Czynniki środowiskowe

Amerykański psychiatra Alexander Lowen dowiódł, że może ona mieć źródło w zaburzonych relacjach z opiekunami oraz w braku zaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka, we wczesnej fazie jego rozwoju. Na myśl przychodzą rodziny dysfunkcyjne i przemocowe, w których dorośli sami nie są w stanie zbudować dobrej relacji partnerskiej.

Poczucie braku bliskości, bycia niekochanym i ważnym dla rodziców, często odrzucenie przez matkę- mogące wynikać np. z depresji poporodowej- zaniedbania na poziomie fizycznym, emocjonalnym i społecznym dziecka, a także przemoc fizyczna i molestowanie seksualne ze strony rodziców, mogą mieć wpływ na rozwój psychopatii.

Czynniki genetyczne

O wystąpieniu psychopatii decydują z pewnością również czynniki genetyczne. Duże znaczenie ma tutaj budowa i prawidłowe funkcjonowanie ciała migdałowatego.

Ta malutka struktura naszego mózgu, kształtem i wielkością przypominająca migdał, kieruje naszym zachowaniem oraz odpowiada za odczuwanie emocji-  głównie strachu, lęku i wstydu.

Odkryto, że u osób z zaburzeniami psychopatycznymi działanie ciała migdałowatego nie jest prawidłowe i nie współgra ono z korą płata skroniowego, jak ma to miejsce u osób bez zaburzeń.

Tłumaczy to, dlaczego podejmują oni działania ryzykowne i niemoralne- nie są oni w stanie doświadczyć tych emocji orazi przewidzieć ich skutków.

Pomoc psychologiczna

Setki lekarzy i specjalistów w jednym miejscu.

Sprawdź!

Jak zdiagnozować psychopatię?

Ponieważ psychopatia nie funkcjonuje jako jednostka chorobowa, medycyna nie dysponuje metodami diagnostycznymi. Stosuje się natomiast szereg narzędzi psychologicznych.

Najczęściej jest to Skala Skłonności Psychopatycznych (PCL-R) opracowana przez doktora psychologii- Roberta Hare'a, służy ona do oceny wielkości zaburzeń interpersonalnych oraz problemów wpływających na zachowanie chorego. Pozwala ocenić psychologowi skalę zaburzeń osobowości chorego.

Dodatkowo stosuje się również Inwentarz Osobowości Psychopatycznej (PPI) oraz Skalę Kompleksowej Oceny Osobowości Psychopatycznej (CAPP).

Skala PCL-R jest powszechnie używana do oceny populacji w zakładach karnych.

Na czym polega leczenie psychopatii?

Istnieją szanse na zminimalizowanie psychopatii, jeżeli osoba psychopatyczna potrafi odczuwać w chociaż niewielkim stopniu emocje.

Najczęściej wykorzystywanym nurtem psychoterapii jest terapia behawioralno-poznawcza. 

Osobie z psychopatią ciężko pomoc, jeżeli sama nie odczuwa ona chęci zmiany swojego zachowania. Wynika to z poczucia nieomylności oraz prawidłowości swoich działań. Skuteczność psychoterapii będzie więc znikoma, bez chęci współpracy osoby zaburzonej.

Terapia może nie przynieść poprawy również dlatego, że pacjent nie będzie w stanie nawiązać więzi z terapeutą, lub zmanipuluje on i wciągnie psychoterapeutę do swojej gry. Terapia może być skuteczna w leczeniu dzieci i młodzieży. Często do leczenia włącza się członka rodziny- jest to tzw. terapia multisystemowa. W leczeniu psychopatii, która jest zaburzeniem osobowości nie stosuje się farmakoterapii, która miałaby na celu wyleczenie tego zaburzenia.