ADHD – jak pomóc osobie z zaburzeniami aktywności psychoruchowej?

Pierwsze symptomy ujawniają się ok. 5. roku życia, jednak najbardziej widoczne stają się zwykle w okresie wczesnoszkolnym między 6 a 9 rokiem życia. ADHD występuje z taką samą częstotliwością u chłopców, jak i dziewczynek. Zaburzenia mogą utrzymywać się w okresie nastoletnim oraz w życiu dorosłym.

Jakie są objawy ADHD?

Dzielimy je na trzy kategorie:

Zaburzenia koncentracji uwagi:

• dziecko sprawia wrażenie nieobecnego, ignoruje komunikaty wypowiadane w jego stronę,
• zaczyna wiele aktywności, jednak nie kończy ich,
• popełnia błędy rozwiązując zadania, chociaż doskonale wie jak je rozwiązać,
• planuje zadania i działania na ostatnią chwilę, ma problem z ich planowaniem,
• nie jest w stanie skoncentrować swojej uwagi na nieciekawym dla niego zadaniu,
• zapomina o codziennych obowiązkach,
• bodźce zewnętrzne wpływają na nie rozpraszająco,
• gubi rzeczy.

Hiperaktywność:

• dziecko wierci się, żywo gestykuluje, porusza kończynami,
• dziecko nie potrafi dostosować swojego zachowania do sytuacji, zachowuje się nieadekwatnie,
• dziecko jest nadmiernie hałaśliwe i gadatliwe,
• nie potrafi wytrwać w ciszy i bezruchu.

Porywczość:

• dziecko odpowiada na pytanie, zanim zostanie ono do końca zadane,
• wtrąca się w rozmowy innych osób, w złym momencie,
• jest niecierpliwe, nie potrafi czekać na swoją kolej, ma problemy podczas zajęć grupowych,
• mówi pod wpływem impulsu, nie zastanawiając się nad znaczeniem wypowiedzi ani jej odbiorem.

ADHD u dorosłych. Kiedy chaos jest codziennością

Jakie są przyczyny?

Na powstanie zaburzenia może mieć wpływ wiele czynników, w ostatnich latach badano wpływ czynników genetycznych i dowiedziono, że jest to najczęstsza przyczyna. Duże znaczenie mogą mieć również urazy przebyte w trakcie ciąży, przyjmowanie przez matkę substancji psychoaktywnych oraz alkoholu w trakcie jej trwania, mała waga urodzeniowa oraz niedotlenienie podczas porodu.

Za wystąpienie ADHD odpowiedzialne są również uszkodzenia w obrębie centralnego układu nerwowego dziecka, niewystarczająca aktywacja dopaminy w strukturach mózgu oraz spowolnione procesy hamowania neuronalnego.

Na wystąpienie zaburzenia może wpływać również dieta wysoko przetworzona, pełna substancji chemicznych i konserwujących, a także zaniedbanie dziecka i jego rozwoju.

Dowiedz się więcej

o zdrowiu psychicznym i pomocy psychologicznej

Sprawdź

Na czym polega diagnostyka? 

W celu postawienia prawidłowej diagnozy niezbędna jest współpraca psychologa, pediatry i psychiatry, a czasami również neurologa dziecięcego. Specjalista przeprowadza wywiad na temat zachowań dziecka wśród grupy rówieśniczej, w domu oraz szkole- tutaj bardzo często korzysta się z opinii szkolnego pedagoga lub wychowawcy.

Mały pacjent proszony jest o wykonanie szeregu testów, które mają ocenić jego zdolności intelektualne, umiejętność koncentracji oraz zapamiętywania. Dziecko proszone jest również o wykonanie testów ruchowych, które badają jego sprawność oraz koordynację ruchową.

Na tym etapie bardzo ważne jest również wykluczenie innych chorób oraz zaburzeń, które mogą wpływać na zachowanie dziecka. Najczęściej bierze się pod uwagę zaburzenia osobowości, chorobę afektywną dwubiegunową, zaburzenia adaptacyjne, upośledzenie umysłowe czy nerwicę natręctw.

Specjalista powinien również zapytać o warunki mieszkalne oraz sytuacje jaka panuje w domu rodzinnym dziecka.

Bardzo często u dzieci z ADHD występuje dysleksja oraz zaburzenia lękowe. Należy również wykluczyć, sytuację, w której na zachowanie dziecka wpływają leki przewlekle stosowane lub substancje psychotropowe czy dopalacze. Wyklucza się również zatrucie ołowiem i substancjami chemicznymi.

Należy również rozpatrzyć problem na poziomie neuronalno-somatycznym i wykluczyć problemy ze wzrokiem, słuchem, padaczkę czy zaburzenia tarczycy.

Jak przebiega leczenie?

Leczenie oraz plan terapii zależne są od stanu dziecka oraz intensywności jaką przybrało zaburzenie. W farmakoterapii stosuje się leki psychostymulujące, np. metylofenidat, który działa uspokajająco, ale również poprawia koncentracje. Niestety lek może działać uzależniająco i powodować zaburzenia wzrostu czy snu.

Stosuje się również chlorowodorek atomoksetyny, leki zmniejszające wydzielanie noradrenaliny oraz niektóre antydepresanty. Powszechnie stosowanym lekiem jest również haloperidol- wycisza on działania agresywne u dzieci.

Poza terapią indywidualną dziecka, stosuje się często terapię rodzinną. W procesie terapii dziecko uczy się kontrolować swoją złością oraz w jaki sposób może wykorzystać swoją energię w dobry sposób. Nabywa podstawowych technik, które pomogą mu w koncentracji, skuteczności czy chociażby nawiązywaniu relacji.