Zaburzenia seksualne u młodzieży. Medycyna może pomóc

Czym są zaburzenia seksualne?

Szacuje się, że w Polsce blisko 40% populacji zmaga się z różnymi dysfunkcjami seksualnymi. Wiele z tych osób nigdy nie zgłosi się do specjalisty, skazując się niejednokrotnie na ogromne cierpienie.

Zaburzenie seksualne (inaczej mówiąc dysfunkcja) to stan, w którym dana osoba nie może prowadzić satysfakcjonującej oraz odpowiadającej jej potrzebom aktywności seksualnej - tłumaczy Iwona Radaczyńska.

Jak wyjaśnia ekspertka, w literaturze przedmiotu zaburzenia seksualne dzielimy na:

Zaburzenia funkcji seksualnych, do których zaliczamy:

zaburzenia pożądania – np. zespół obniżonego pobudzenia seksualnego;

zaburzenia podniecenia – np. zaburzenia erekcji, zaburzenia lubrykacji;

zaburzenia orgazmu – np. zahamowanie lub opóźnienie wytrysku, anorgazmia; zaburzenia fazy odprężenia – np. zespół przewlekłego napięcia seksualnego.

Zaburzenia preferencji seksualnych, definiowane jako parafilie. To rodzaj zaburzenia, w którym wystąpienie podniecenia seksualnego i pełnej satysfakcji seksualnej skorelowane jest z pojawieniem się specyficznych obiektów (w tym osób), rytuałów czy sytuacji. Do najczęstszych parafilii zaliczamy: fetyszyzm, sadomasochizm czy pedofilię;

Zaburzenia identyfikacji płciowej zwane inaczej dysforią.  Osoby cierpiące w wyniku rozbieżności między płcią przypisaną i tożsamością płciową często, choć nie zawsze decydują się na korekcję płci.

Problem zaburzeń seksualnych jest niezwykle istotny, szczególnie w sytuacji, kiedy dotyczy dzieci i młodzieży. A wbrew powszechnej opinii dotyczy, i to często:

Dzieci przejawiające problemy z zachowaniami seksualnymi definiuje się jako dzieci, które inicjują zachowania skoncentrowane na intymnych częściach ciała, niewłaściwe dla ich fazy rozwoju bądź potencjalnie niebezpieczne dla nich samych lub innych osób. Problemy z zachowaniami seksualnymi nie są osobną jednostką medyczną, ale obejmują grupę zachowań spostrzeganych jako problematyczne - tłumaczy ekspertka Iwona Radaczyńska.

Jak spędzić z dzieckiem Wielkanoc? Psycholog podpowiada rodzicom

Myśli samobójcze. Kiedy doświadczamy niechęci do życia

5 mitów na temat seksu i antykoncepcji

Depresja nawracająca. Kiedy smutek nie odpuszcza

Osobowość dyssocjalna. Terapia jest konieczna

Piercing nastolatków – moda, bunt czy samookaleczenie?

Najczęstsze zaburzenia seksualne u adolescentów

Zachowania seksualne towarzyszą człowiekowi na każdym etapie jego życia. Każdy z tych etapów posiada pewne zachowania typowe dla danego wieku. Nie mniej jednak duże znaczenie ma również indywidualny rozwój emocjonalny oraz wpływy środowiska. Tylko całościowa ocena sytuacji danej osoby może pozwolić na wyodrębnienie zaburzeń rozwoju psychoseksualnego.

Ze względu na złożoność diagnozy oraz możliwość zgłoszenia do różnych specjalistów, niezwykle trudno jest z całą pewnością ocenić, jakie zaburzenia występują najczęściej. Można zakładać, że prawdopodobnie jednym z pojawiających się zaburzeń jest masturbacja instrumentalna, tj. mająca na celu regulowanie przede wszystkim napięcia emocjonalnego, ale czasem również pełniąca rolę nagrody - przekazuje Iwona Radaczyńska.

Ekspertka, tłumaczy jednak, że masturbacja sama w sobie nie jest zaburzeniem:

O ile masturbacja ma charakter rozwojowy czy eksperymentalny, to „mieści się” w ramach zachowań typowych, natomiast masturbacja instrumentalna zdecydowanie poza te ramy wykracza.

Wśród młodzieży rozpoczynającej swoją aktywność seksualną mogą się również pojawić dolegliwości bólowe podczas stosunku. Dolegliwości te mogą wynikać z wielu przyczyn, nie tylko fizycznych, ale nierzadko również psychologicznych.

U młodych mężczyzn mogą wystąpić również zaburzenia erekcji, z kolei u młodych kobiet obserwujemy zaburzenia lubrykacji - wskazuje specjalistka.

I tu pojawia się bardzo istotna wskazówka dla rodziców lub opiekunów nastolatków: nie lekceważmy problemów seksualnych, nie wstydźmy się o  nich rozmawiać. Dlaczego?

Wymienione zaburzenia funkcji seksualnych, mogą z czasem mieć również przełożenie na zdrowie psychiczne, stąd bardzo istotny jest odpowiednio dostosowany wywiad oraz skierowanie do odpowiednich specjalistów by w razie potrzeby, możliwie najszybciej znaleźć odpowiednie rozwiązanie - postuluje seksuolożka.

Wskazuje również na inny istotny problem, który wykracza daleko poza problem natury seksualnej:

Częstym zaburzeniem wydaje się być również dysforia (cierpienie wynikające z rozbieżności między płcią przypisaną i tożsamością płciową) lub niezgodność płciowa. W związku jednak z tym, że czasowe zainteresowanie osobami tej samej płci, jest normatywnym zachowaniem w ramach rozwoju psychoseksualnego, diagnozowanie powinno być bardzo uważne oraz pozbawione pochopnego wyciągania wniosków.

Zaburzenia seksualne u młodzieży. Przyczyny

Rozważając przyczyny zaburzeń seksualnych dzieci i młodzieży, należy zawsze wziąć pod uwagę ich rozwój na poszczególnych etapach życia.

Często bowiem okazuje się, że aktualne zaburzenia mają swoje źródło w nieprawidłowym rozwoju psychoseksualnym na wcześniejszym etapie życia - tłumaczy ten mechanizm Iwona Radaczyńska.

Przyczyn zaburzeń seksualnych można szukać w fizjologii, w psychice ale również w otoczeniu adolescenta:

Na nieprawidłowości w rozwoju psychoseksualnym z kolei, ma wpływ wiele czynników nie tylko wewnętrznych (jak np. uwarunkowania fizjologiczne), ale i zewnętrznych (jak najbliższe otoczenie, wszechobecna seksualizacja i erotyzacja, dostęp do treści pornograficznych w internecie itd).

Z całą pewnością jednak w sytuacji wątpliwości lub niepokojących objawów, należy skonsultować to ze specjalistą. Zdecydowanie należy się powstrzymać od diagnozowania sytuacji samodzielnie, np. wykorzystując różne informacje znalezione w internecie.

Pomoc psychologiczna

Setki lekarzy i specjalistów w jednym miejscu.

Sprawdź!

Jak przebiega leczenie zaburzeń seksualnych u adolescentów? Gdzie szukać pomocy?

Iwona Radaczyńska przestrzega przed złudnym przekonaniem, że działanie medycyny seksualnej ogranicza się jedynie do zaordynowania odpowiednich leków.  Okazuje się, że wymaga ono całościowego spojrzenia na problem.

Stąd badanie składa się nie tylko z części przedmiotowej (fizykalne, pozwalające wykryć np. wady anatomiczne, które mogą być przyczyną zaburzeń), ale i podmiotowej, obejmującej wywiad z pacjentem. Należy jednak zaznaczyć, że nie funkcjonuje jedna określona „procedura” badania. Dodatkowo problemy związane z seksualnością mogą wymagać konsultacji z innymi specjalistami - podkreśla znaczenie kompleksowej diagnostyki.

Współczesna medycyna czerpie z wielu narzędzi, by przynieść ulgę pacjentowi:

Leczenie może odbywać się za pomocą farmakoterapii, fizjoterapii i rehabilitacji seksuologicznej oraz psychoterapii (w której oprócz głównego procesu terapeutycznego wykorzystuje się również m.in. treningi relaksacyjne, biofeedback, treningi komunikacji seksualnej i inne).

Niezwykle istotną rolę w leczeniu zaburzeń seksualnych odgrywa psychoedukacja. Pomoc w zrozumieniu problemu, wyjaśnienie terminologii może być podstawą do ustąpienia objawów.

Z kolei na pytanie, gdzie szukać pomocy, odpowiada:

 „Pierwszą pomoc” w sytuacji niepokojących objawów zarówno nastolatek, jak i w razie potrzeby rodzice, mogą uzyskać ze strony psychologa szkolnego, poradni psychologiczno-pedagogicznej lub poradni zdrowia psychicznego. Jeśli konieczny jest kontakt z seksuologiem, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który wystawi stosowne skierowanie do specjalisty.

Jak młodego pacjenta mogą wesprzeć rodzice?

Dobrze jest, jeśli nastolatek zmagający się z trudnościami w sferze seksualnej może liczyć na swoich najbliższych:

Podstawą jest tutaj rozmowa, zaufanie i zapewnienie nastolatkowi poczucia bezpieczeństwa, tj. przekonanie, że rozmowy dotyczące ewentualnych zaburzeń, nie będą przedmiotem kpin lub opowieści skierowanych do znajomych, czy sąsiadów. Należy pamiętać, że nastolatek jest na tym etapie życia szczególnie wrażliwy na zachowanie swojej prywatności i niezależności, a jeśli rodzice zawiodą jego zaufanie, to będzie bardzo trudno je odbudować.

Powstrzymanie się od oceniania i wyciągania pochopnych wniosków dotyczących przyczyn wystąpienia ewentualnych zaburzeń, może również przyczynić się do zwiększenia zaufania między nastolatkami a rodzicami, a co za tym idzie do większego poczucia bezpieczeństwa. To zaś z kolei może okazać się hamulcem przed rozwiązaniami ostatecznymi, na które decyduje się młodzież, uznając, że nie zasługuje na akceptację społeczną:

We wsparciu młodego człowieka ogromne znaczenie mają też dotychczasowe relacje z rodzicami oraz poziom ich otwartości na rozmowę. Nie każdemu jest bowiem łatwo zaakceptować cierpienie dziecka, związane z niezgodnością płciową. Nie mniej jednak nikogo z nas przed urodzeniem nie zapytano jakiej płci chcemy być po urodzeniu, nie można więc obwiniać dziecka, za niezgodność płci biologicznej z tożsamościową - podkreśla Iwona Radaczyńska.

Bibliografia:

Bancroft, J. (2012) Seksualność człowieka, Elsevier Urban & Partner, Wrocław

Grabski, B., Mijas, M., Dora, M., Iniewicz, G. (2020), Dysforia i niezgodność płciowa, PWZL, Warszawa

Jakima, S. (2019) Dysfunkcje seksualne, PWZL, Warszawa