5 mitów na temat seksu i antykoncepcji

Brak edukacji seksualnej

Seksuolodzy, aktywiści społeczni i edukatorzy biją na alarm: młodzież, która nie zna swojego ciała, krzywdzi je! Z perspektywy wychowawczo-pedagogicznej brak rzetelnej wiedzy powoduje niepowetowane straty w kształtowaniu się tożsamości nastolatka i wpływa na jakość jego przyszłej dorosłości. Przede wszystkim braki obserwujemy w sferze:

• poznawczej - młodzież nie dysponuje wystarczającą wiedzą na temat zmian i kondycji swojego organizmu. Wiedzę czerpie z niesprawdzonych, nieweryfikowalnych źródeł. Często też bazuje wyłącznie na koleżeńskiej wymianie informacji, powielając tym samym nieprawdę.
• emocjonalnej - młodzi ludzie nie potrafią identyfikować swoich uczuć i rozmawiać o nich. Często wrażliwość emocjonalna jest przedmiotem wstydu, kpin i młodzieżowego hejtu.
• społecznej - w której dochodzi do uprzedmiotowienia relacji, również tych intymnych. Mechaniczne podejście do relacji, współżycia prowadzić może w przyszłości do zaburzeń seksualnych i emocjonalnych.

Brak rzetelnej edukacji seksualnej dzieci i młodzieży może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji w perspektywie czasowej. Psycholożka i seksuolożka Martyna Jadczak-Turyk podkreśla katastrofalne konsekwencje takich zaniedbań:

Wzrost ryzyka chorób przenoszonych drogą płciową

Brak wiedzy na temat bezpiecznych praktyk seksualnych, jak również brak zrozumienia ryzyka związanego z niechronionym seksem może prowadzić do wzrostu zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową, w tym HIV/AIDS - wyjaśnia.

Nieplanowane ciąże i aborcje:

Niewłaściwa edukacja seksualna (prowadzona przez nieodpowiednie osoby, które nie mają w tej tematyce zalecanego wykształcenia)  lub jej brak może skutkować brakiem informacji na temat antykoncepcji, co z kolei może prowadzić do niechcianych ciąż i prób aborcji - tłumaczy seksuolożka.

Niski poziom satysfakcji seksualnej i związkowej

Brak edukacji na temat relacji interpersonalnych i intymności może wpłynąć negatywnie na zdolność nawiązywania i utrzymywania satysfakcjonujących relacji, zarówno na poziomie fizycznym, jak i emocjonalnym - dodaje.

Wzrost przypadków molestowania i wykorzystywania seksualnego

Niewiedza na temat granic w relacjach seksualnych może sprawić, że dzieci i młodzież będą bardziej podatne na wykorzystywanie i molestowanie seksualne - przestrzega Martyna Jadczak-Turyk.

Ponadto ekspertka wylicza jeszcze inne zagrożenia: problem z tożsamością i samoakceptacją, wzrost stygmatyzacji i dyskryminacji, złe decyzje życiowe i negatywny wpływ na zdrowie psychiczne.

Brak wsparcia i edukacji w obszarze seksualności może prowadzić do problemów zdrowia psychicznego, w tym do depresji, lęku i niskiej samooceny, a lęk czy depresja mogą wtórnie prowadzić do rozwoju zaburzeń na tle seksualnym - takich jak zaburzenia erekcji u mężczyzn, zaburzenia podniecenia seksualnego, brak orgazmu (anorgazmia) lub bolesność podczas stosunku (dyspareunia) u kobiet - uzasadnia.

Martyna Jadczak-Turyk tłumaczy:

Ważne jest, aby dzieci i młodzież otrzymywały rzetelną, kompleksową i odpowiednio dostosowaną do wieku edukację seksualną, która pomoże im zrozumieć i cieszyć się zdrowymi i odpowiedzialnymi relacjami seksualnymi oraz podejmować odpowiednie decyzje w związku z ich zdrowiem i dobrem.

Zaburzenia seksualne u młodzieży. Medycyna może pomóc

Zaburzenia orgazmu. Kiedy kobieta nie może osiągnąć satysfakcji

Udany seks krok po kroku. Co radzi seksuolog?

Cyberseks: anonimowość i łatwy dostęp. Terapeuta uzależnień podlicza koszty

Chemseks zyskuje na popularności. Psycholog: to droga na skróty, niszczy zdrowie psychiczne

Kiedy seks staje się ryzykowny. Seksuolog: cierpi ciało, cierpi psychika

Mity na temat seksu

Seksualność człowieka, szczególnie w niewyedukowanym społeczeństwie, ciągle jest źródłem dezinformacji i krzywdzących mitów. I tak, wśród młodzieży, krążą zabawne, a czasami niebezpieczne przekonania:

1. Mężczyźni biologicznie mają uwarunkowane większe potrzeby seksualne niż kobiety.

Jest to nieprawda, gdyż potrzeby seksualne są wysoko zindywidualizowane i różnią się w zależności od osoby, a nie płci.

2. Alkohol sprawia, że człowiek szybciej się podnieca i staje się swobodniejszy.

Alkohol nie jest sprzymierzeńcem zdrowej relacji seksualnej. Początkowo rozluźnia i pozornie dodaje odwagi, może w przyszłości prowadzić do utrwalenia się schematu, w którym będzie konieczny, by doszło do aktu seksualnego.

3. Nie jest możliwe zakażenie HIV przez stosunek analny.

Jest to nieprawda. Kontakty analne pociągają za sobą największe ryzyko zakażenia HIV w związku z budową anatomiczną człowieka. Kontakty analne mogą powodować większe ryzyko mechanicznego uszkodzenia i przedostania się wirusa bezpośrednio do krwi.

4. Każda wydzielina z pochwy kobiety jest oznaką zakażenia przenoszonego drogą płciową.

Nie każda wydzielina z pochwy jest oznaką infekcji intymnej. Wydzielina z pochwy kobiety ma charakter fizjologiczny i uzależniona jest od momentu cyklu menstruacyjnego. Najwięcej naturalnej wydzieliny kobiety obserwują w czasie owulacji.

5. Pierwszemu stosunku seksualnemu kobiety powinien towarzyszyć ból i krwawienie z pochwy.

Nieprawda. Błona dziewicza najczęściej jest bardzo cienka i może dojść do jej naderwania w trakcie wysiłku fizycznego czy ćwiczeń ruchowych. Ból podczas stosunku seksualnego może zostać zniwelowany przez delikatność i czułość świadomych partnerów.

Mity na temat antykoncepcji

Podobnie rzecz ma się z mitami dotyczącymi antykoncepcji. Wśród młodych ludzi często pokutują przekonanie, że:

1. Prezerwatywy są nieskuteczne.

Prezerwatywy są jedną ze skuteczniejszych metod antykoncepcji, ponadto chronią przed zakażeniem chorobami przenoszonymi droga płciową.

2. Antykoncepcja jest skuteczna od razu po jej zastosowaniu.

Nieprawda. Wiele metod antykoncepcji wymaga dłuższego stosowania, by móc liczyć na ich skuteczność. Przykładem tego mogą być tabletki antykoncepcyjne, które muszą być przyjmowane systematycznie przez jakiś czas, by móc mówić o  ich funkcji antykoncepcyjnej.

3. Tabletki „dzień po” są tabletkami wczesnoporonnymi.

Tabletka „dzień po” nie prowadzi do poronienia. W zależności od dnia cyklu, w którym została przyjęta ma prowadzić do opóźnienia owulacji bądź utrudnienia zapłodnienia przez zagęszczenie śluzu.

4. Jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży jest stosunek przerywany.

Przede wszystkim warto wiedzieć, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie traktuje stosunku przerywanego, jako metody antykoncepcji. Wskaźnik Pearla oceniający skuteczność antykoncepcji umiejscawia stosunek przerywany w przedziale od 15 do 28, co oznacza, że 28 kobiet na 100 zajdzie w ciążę w ciągu roku.

5. Trzeba być pełnoletnim, aby kupić prezerwatywę.

Nieprawda. Zakup prezerwatywy nie podlega ograniczeniu wieku.

Źródło mitów na temat antykoncepcji i seksualności człowieka

Mity na temat seksu i antykoncepcji wciąż są powtarzane w społeczeństwie z kilku powodów. Seksuolożka Martyna Jadczak-Turyk wymienia tu te najczęstsze:

Niechlubnym źródłem mitów jest przede wszystkim brak edukacji seksualnej, dezinformację medialną, wstyd i strach przed podejmowaniem tego tematu, brak dostępu do rzetelnych źródeł informacji.

Odwołując się do swojego doświadczenia zawodowego uzasadnia:

W niektórych rodzinach nadal panuje wstyd i strach przed otwartą rozmową na temat seksu i antykoncepcji. To sprawia, że ludzie nie szukają rzetelnych informacji i są bardziej podatni na przyjmowanie mitów.

Jak podkreśla ekspertka w celu przeciwdziałania powtarzaniu mitów na temat seksu i antykoncepcji ważne jest:

• Zapewnienie rzetelnej edukacji seksualnej w szkołach i instytucjach publicznych.
• Wspieranie otwartych i bezpiecznych rozmów na temat seksualności w rodzinach i społecznościach.
• Udostępnienie wiarygodnych źródeł informacji na temat seksu i antykoncepcji w internecie i mediach.
• Zachęcanie do krytycznego myślenia i sprawdzania źródeł informacji przed przekazywaniem ich dalej.

Poprawienie edukacji seksualnej oraz walka z dezinformacją są kluczowe dla zapewnienia młodym ludziom dostępu do rzetelnej wiedzy, która pozwoli im podejmować odpowiedzialne decyzje dotyczące swojego zdrowia i życia seksualnego.

Długotrwałe konsekwencje braku edukacji seksualnej

Jak podkreśla Martyna Jadczak-Turyk brak odpowiedniej wiedzy na temat granic i zgody w relacjach seksualnych może prowadzić do traumatycznych doświadczeń, takich jak molestowanie seksualne czy zgwałcenia, które pozostawiają trwały ślad na psychice i życiu ofiar.

Młodzi ludzie, którzy nie otrzymują odpowiedniej edukacji seksualnej, mogą być bardziej zagubieni i niepewni siebie w kontekście swojej seksualności, tożsamości płciowej i orientacji seksualnej, a to ma wpływ na funkcjonowanie w całym ich życiu i tworzenie związków.

Wszystkie te szkody mogą mieć długoterminowy wpływ na życie młodych ludzi i wprowadzić negatywne spirale, które są trudne do odwrócenia.

Istnieje tendencja wskazująca na to, że krajowe programy edukacji seksualnej i rzetelna wiedza na ten temat mogą wpływać na wiek, w którym młodzi ludzie rozpoczynają swoje pierwsze doświadczenia seksualne. W kraju, gdzie istnieje dobra i wszechstronna edukacja seksualna, młodzi ludzie mają dostęp do rzetelnych informacji na temat seksu, antykoncepcji, zdrowia seksualnego i bezpiecznych praktyk skutkuje to opóźnieniem wieku inicjacji seksualnej, ponieważ młodzi ludzie są bardziej świadomi i odpowiedzialni w swoich decyzjach dotyczących seksualności i nie kierują się ciekawością,  ta została zaspokojona na zajęciach z edukacji seksualnej - tłumaczy.

W krajach, gdzie brakuje rzetelnej edukacji seksualnej lub istnieją bariery kulturowe lub religijne, młodzi ludzie mogą być niewystarczająco przygotowani na temat seksu i antykoncepcji. W takich przypadkach wiek inicjacji seksualnej może być niższy, a ryzyko nieplanowanych ciąż i chorób przenoszonych drogą płciową może być wyższe.

Badania sugerują, że w krajach z dobrą edukacją seksualną, młodzi ludzie mają tendencję do opóźniania wieku inicjacji seksualnej, a także stosowania bardziej odpowiedzialnych praktyk seksualnych, takich jak użycie antykoncepcji i zabezpieczenia przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, a także bardziej realistyczne oczekiwania i mniej mitów na temat seksualności - podsumowuje Martyna Jadczak-Turyk.

Bibliografia:

1. C. Hunter-Geboy, Edukacja Bez Tabu, CWSP Gdańsk 2009.
2. K. Von der Gathen, A. Kuhl, Odpowiedz mi! Dzieci pytają o intymne sprawy, Wyd. Dwie Siostry, Warszawa 2018.
3. I. Jędrek, Zmieniam się. Co się ze mną dzieje podczas dojrzewania, Wyd. Słowne Młode. Warszawa 2022.