Dziecięca złość. Jak powinni reagować rodzice?

Wybuchy złości - dlaczego trzeba je zaakceptować?

Złość jest jedną z podstawowych emocji, która często nazywana jest trudną lub negatywną  emocją, ponieważ jej odczuwanie nie jest dla nas przyjemne.

Warto jednak pamiętać, że wszystkie emocje są nam potrzebne, więc wszystkie są pozytywne i dobre. Emocje są instynktownymi reakcjami na określoną sytuację. Stanowią system wczesnego ostrzegania - przekonuje psycholog Oliwia Nitka.

Każde z uczuć niesie za sobą informacje. A złość  pojawia się, gdy ktoś przekracza nasze granice oraz daje nam siłę do obrony.

Jak spędzić z dzieckiem Wielkanoc? Psycholog podpowiada rodzicom

Adaptacja przedszkolna: zacznij przygotowania wcześniej. Wskazówki psychologa dziecięcego

Krztusiec. Szczególnie niebezpieczny u niemowląt

Drgawki gorączkowe u dziecka. Co robić? Zachować spokój

Kolka niemowlęca. Mały czy duży problem?

Myśli samobójcze. Kiedy doświadczamy niechęci do życia

Za złością kryją się niezaspokojone potrzeby dziecka

Skąd biorą się wybuchy złości u dzieci? Nasza ekspertka odpowiada:

Reakcje emocjonalne zaczynają pojawiać się już niedługo po narodzinach. W związku z tym mówi się o emocjach wrodzonych, takich jak: złość, strach, smutek i radość. Ich źródłem są wewnętrzne stany dziecka. Wybuchy złości u dzieci zazwyczaj są spowodowane niezaspokojoną potrzebą.

U niemowląt pojawienie się złości związane jest z różnymi stanami fizjologicznymi, np. głodem, zmęczeniem, odczuwaniem chłodu lub przegrzania. U starszych dzieci wybuchy złości mogą być spowodowane niezaspokojeniem potrzeb wyższego rzędu, np. brakiem poczucia bezpieczeństwa, akceptacji, brakiem wystarczającej uwagi ze strony opiekunów oraz nieuszanowaniem jego granic, a także niezaspokojoną potrzebą zabawy, relaksu, odpoczynku.

Pamiętaj, że dziecko nie kontroluje swojego zachowania

Z perspektywy osoby dorosłej czasem trudno jest zrozumieć gwałtowne reakcje i zachowania dzieci. Dlatego warto uświadomić sobie jak działa ludzki mózg. Psycholog wyjaśnia fachowo:

W ewolucji mózgu ludzkiego powstały struktury, które można podzielić na mózg gadzi, mózg ssaczy i mózg ludzki. Mózg gadzi jest najbardziej prymitywną częścią mózgu, która odpowiada za instynktowne reakcje. Natomiast mózg ludzki nazywany jest korą nową, która odpowiada za myślenie racjonalne, społeczne zaangażowanie oraz rozwiązywanie problemów. Gdy się złościmy bardzo często przestajemy myśleć logicznie i poddajemy się odczuwanym emocjom. Dzieje się tak, ponieważ pod wpływem silnych uczuć działamy w sposób instynktowny, odpowiadamy na zagrożenie w związku z tym kontrolę nad naszym zachowaniem przejmuje mózg gadzi - tłumaczy Oliwia Nitka.

Można nauczyć się nad tym panować, dzięki dobrze rozwiniętej korze mózgowej. Kora nowa kształtuje się jednak do ok. 25 roku życia.

U małych dzieci jest ona jeszcze słabo ukształtowana, dlatego nie potrafią one analizować sytuacji i swoich reakcji. Odpowiadają na różne sytuacje automatycznie, nie kontrolują swojego zachowania - dodaje.

Dziecko obserwuje i naśladuje dorosłych

Dlaczego wybuchy złości u niektórych dzieci mają bardziej gwałtowny czy agresywny charakter niż u innych? Jak zauważa nasza ekspertka:

Każde dziecko tak jak każdy dorosły człowiek ma inny temperament, co oznacza, że inaczej reaguje na różne sytuacje. Sposób w jaki reagujemy na bodźce jest także zależny od funkcjonowania naszego układu nerwowego oraz od naszego stanu zdrowia.

Zarówno cechy temperamentalne, jak i funkcjonowanie naszego mózgu to uwarunkowania biologiczne.

Nie bez znaczenia pozostaje także wychowanie oraz wzorce jakie dziecko modeluje. Dzieci obserwują zachowanie swoich rodziców i naśladują ich reakcje emocjonalne. Uczą się poprzez obserwację swoich opiekunów i modelują (naśladują) ich zachowanie - podkreśla Oliwia Nitka.

W związku z tym warto zadać sobie pytanie jak my dorośli radzimy sobie ze złością i jaki dajemy przykład naszym dzieciom, a także dbać o zaspokojenie swoich potrzeb, ponieważ tylko wtedy mamy siłę, żeby pomóc dziecku.

Pozwól dziecku się złościć

W jaki sposób reagować na dziecięcą złość? Nasza ekspertka zauważa:

Jeśli złość dziecka nie przejawia się niebezpiecznymi dla niego lub jego otoczenia zachowaniami, należy pozwolić mu na okazywanie emocji, które przeżywa oraz je zaakceptować. Można je nazwać oraz okazać zrozumienie dla tego, co dziecko odczuwa. Najlepiej nie mówić w takiej sytuacji zbyt dużo, odnosić się jedynie do uczuć dziecka, a nie ich przyczyny. 

Jeśli jednak zachowanie dziecka jest dla niego niebezpieczne, należy zapewnić mu bezpieczeństwo - np. zabrać w spokojne miejsce, unieruchomić, a po chwili, gdy się uspokoi okazać mu akceptację i zrozumienie.

Warto również zwrócić uwagę na swój stan emocjonalny oraz poziom pobudzenia, ponieważ kiedy sami przeżywamy silne emocje, nie jesteśmy w stanie pomóc dziecku poradzić sobie z jego złością - radzi.

Wybuch złości w miejscu publicznym. Jak zareagować?

Szczególnie niekomfortowy dla rodzice jest napad złości dziecka w miejscu publicznym. Co w takiej sytuacji można zrobić?

Należy jednak pamiętać, że najważniejsze w tej sytuacji jest dziecko, a nie to, co inni ludzie o nas pomyślą. Należy okazać  akceptację i zrozumienie dla emocji dziecka oraz pomóc mu się uspokoić. Można spróbować odwrócić jego uwagę - podpowiada Oliwia Nitka.

Nie powinno się jednak krytykować ani wyśmiewać zachowania dziecka w obecności innych ludzi. Aby nauczyć dziecko odpowiedniego zachowania w miejscach publicznych warto rozmawiać z nim na co dzień o różnych sytuacjach społecznych.

Warto zastanowić się jaka jest przyczyna wybuchu złości u dziecka. Czasami dziecko wybucha złością w miejscu publicznym, ponieważ w otoczeniu jest dla niego za dużo bodźców, z którymi jego układ nerwowy nie jest w stanie sobie poradzić. Wtedy jeśli jest to możliwe, należy jak najszybciej zabrać dziecko w spokojne miejsce - przyznaje psycholog.

Pomoc psychologiczna

Setki lekarzy i specjalistów w jednym miejscu.

Sprawdź!

Nie zostawiaj dziecka samego

Każdy z nas chciałby być akceptowany przez osoby najbliższe w każdej sytuacji, nawet gdy pojawiają się nieprzyjemne emocje. Nie powinno się więc zostawiać dziecka samego, gdy odczuwa silne napięcie chyba że samo o to poprosi.

Najważniejsze jest pozwolenie dziecku na odczuwanie przez niego wszystkich emocji oraz okazanie pełnej akceptacji dla jego uczuć. Trzeba pamiętać, że podczas wybuchu złości nie ma miejsca na zadawanie pytań o przyczyny stanu dziecka oraz rozmowy wychowawcze na temat jego sposobu wyrażania złości. Na to przyjdzie czas, gdy dziecko się uspokoi i będzie w stanie myśleć - tłumaczy nasza ekspertka.

Absolutnie nie należy zaprzeczać temu, co dziecko odczuwa ani tego bagatelizować czy unieważniać.

Nie wolno również karać dziecka za to co czuje, ponieważ nie ma ono na to wpływu. Karanie za odczuwane emocje może również doprowadzić do tego, że dziecko zacznie tłumić własne uczucia. Jest to bardzo niebezpieczne i może w przyszłości doprowadzić do różnych zaburzeń psychicznych oraz chorób somatycznych - zauważa psycholog.

Warto obserwować swoje dziecko i spróbować znaleźć przyczynę wybuchów złości, odkryć jaka niezaspokojona potrzeba za tym stoi. Jak poznamy przyczynę, będzie nam łatwiej uniknąć takich sytuacji w przyszłości.

Narysuj lub wytuptaj złość. Sposoby na wyciszenie emocji

Jak nauczyć dziecko przeżywania trudnych emocji? Warto pamiętać, aby przede wszystkim zadbać o prawidłowe odżywianie, odpowiednią ilość ruchu oraz snu naszego dziecka, ponieważ jeśli będzie się dobrze czuło, łatwiej będzie mu stawiać czoło wyzwaniom i radzić sobie w niełatwych dla niego sytuacjach.

W nauce przeżywania trudnych emocji bardzo pomocne są różne techniki relaksacyjne oraz skupienie się na oddychaniu. Pomocna jest także rozmowa na temat zachowania, gdy coś złości nasze dziecko. Dobrym wprowadzeniem do takiej rozmowy jest przeczytanie książeczki dla dzieci, na temat danej emocji. Warto również pokazać dziecku jakie są akceptowane społecznie sposoby radzenia sobie ze złością - podpowiada nasza ekspertka.

Można np. ,,wytupać swoją złość” lub ją narysować.

Sposobem, który może pomóc dziecku w nauce radzenia sobie z emocjami może być stworzenie w domu ,,kącika złości”, ,,kącika smutku”, w których będą przedmioty pomocne w odreagowaniu, np.  gniotek, ulubiona maskotka - mówi psycholog.

Ważne jest jednak, aby to dziecko zawsze decydowało czy chce skorzystać z tego sposobu wyciszenia się.   

Na koniec nasza ekspertka dodaje:

W sytuacji gdy dziecko przez dłuższy czas będzie miało trudności w radzeniu sobie z trudnymi emocjami warto zwrócić się po pomoc do psychologa dziecięcego.