Cukrzyca - czy zawsze można jej zapobiec?

Cukrzyca - co to za schorzenie?

Pod nazwą “cukrzyca” kryje się grupa chorób metabolicznych, w których występuje przewlekła hiperglikemia (podwyższony poziom glukozy we krwi), co wynika z zaburzeń wydzielania czy też odpowiedzi tkanek na insulinę. Na skutek niemożności efektywnego przechodzenia glukozy do tkanek, dochodzi do podwyższenia jej stężenia we krwi i innych płynach ustrojowych.

Przewlekła hiperglikemia może mieć różne podłoże, stąd wyróżniamy 4 typy cukrzycy:

• typ 1: schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, charakteryzuje się bezwzględnym niedoborem insuliny i ujawnia się u dzieci i młodzieży,
• typ 2: u podłoża leży upośledzone wydzielanie insuliny przez trzustkę lub zmniejszenie odpowiedzi komórek na insulinę, czyli tzw. insulinooporność,
• cukrzyca ciążowa: następuje zwiększenie dostępności glukozy dla rozwijającego się płodu w wyniku zwiększenia stężeń hormonów o działaniu antagonistycznym do insuliny,
• inne typy cukrzycy: czyli formy mieszane (hybrydowe), cukrzyca niesklasyfikowana.

Celiakia. Kiedy rezygnacja z glutenu to konieczność

Detoksykacja organizmu. Czy warto? Dietetyk: postaw na coś innego

Nietolerancja laktozy. Jakie zmiany wprowadzić w diecie?

Jajko. Bomba witaminowa nie tylko w czasie świąt

Nowalijki. Dietetyk: cała prawda o wiosennych warzywach

Dieta na miesiączkę. Te produkty wzmagają dolegliwości

Cukrzyca typu 1

Pierwsze objawy tego typu cukrzycy pojawiają się zwykle między 10., a 14. rokiem życia. Schorzenie to stanowi 1/10 wszystkich znanych rodzajów cukrzycy, a chorują głównie dzieci i osoby młode, poniżej 30. roku życia.

Przyczyny

Za przyczynę cukrzycy typu 1 uznaje się zniszczenie komórek beta trzustki w wyniku procesu autoimmunologicznego (produkowane są tzw. przeciwciała przeciwwyspowe) lub też ta choroba u niektórych nie ma określonego podłoża. W efekcie dochodzi do bezwzględnego braku insuliny.

Objawy

Choroba ta może mieć nagły początek w postaci kwasicy bądź śpiączki ketonowej (zwykle u dzieci), a jej przebieg charakteryzuje się chwiejnym charakterem. Niestety, symptomy ujawniają się dopiero wtedy, gdy zniszczeniu ulegnie aż 90% komórek produkujących insulinę.

Główne objawy raczej nie różnią się znacznie w zależności od typu i są to:

• oddawanie moczu w dużych ilościach,
• suchość skóry i błon śluzowych,
• cechy odwodnienia,
• wzmożone pragnienie,
• senność,
• osłabienie,
• brak apetytu,
• nagły spadek wagi,
• zimne palce,
• skłonności do powstawania zakażeń ropnych skóry,
• częste infekcje intymne.

Leczenie

Niestety nie ma skutecznych sposobów zapobiegania cukrzycy typu 1, ale w jej przebiegu niezwykle istotna jest kontrola stężenia glukozy we krwi, a także utrzymywanie glikemii na właściwym, stałym poziomie. Jako że organizm w wyniku postępującego procesu chorobowego nie jest w stanie produkować insuliny, należy ją regularnie podawać. Nie istnieje póki co konkretny lek pozwalający wyleczyć to schorzenie, ale sumienna insulinoterapia pozwala na utrzymanie glikemii na stałym poziomie. Najlepiej sprawdza się podawanie insuliny przez cały dzień, przy pomocy stałego wlewu podskórnego, czyli tzw. pompy insulinowej.

Nie bez znaczenia pozostaje oczywiście dieta. Polega ona głównie na dość restrykcyjnym kontrolowaniu ilości i kaloryczności spożywanych produktów. Najlepiej skorzystać z cennych porad dietetyka lub diabetyka, ponieważ zwykle jadłospis ten powinien być dobierany indywidualnie, według potrzeb danego pacjenta.

Na wizytę z dietetykiem/dietetyczką możesz umówić się online, bez wychodzenia z domu. Specjaliści po zebraniu dokładnego wywiadu i przeanalizowaniu wyników badań starannie dobiorą dietę do Twojego schorzenia i stylu życia.

Cukrzyca typu 2

Ten rodzaj cukrzycy to aż 95% przypadków choroby, a szacunki wskazują, że połowa chorych cierpiących na cukrzycę typu 2 nie jest zdiagnozowana.

Przyczyny

Rozróżnia się dwie podstawowe przyczyny występowania tej formy cukrzycy: upośledzenie wydzielania insuliny, na którą wpływają czynniki genetyczne oraz insulinooporność, do której przyczyniać mogą się czynniki genetyczne, a także otyłość, zwłaszcza brzuszna.

Ponadto, czynnikami predysponującymi do jej wystąpienia są:

• niska aktywność fizyczna,
• płeć żeńska,
• urodzenie dziecka o masie >4kg,
• przebyta cukrzyca ciążowa,
• PCOS (zespół policystycznych jajników),
• nadciśnienie tętnicze,
• miażdżyca,
• stres,
• mukowiscydoza,
• zespół Cushinga,
• stężenie triglicerydów >150 mg/dl.

Objawy

Niestety, około połowa przypadków cukrzycy typu 2 charakteryzuje się przebiegiem bezobjawowym, ale istnieją dość charakterystyczne symptomy, które warto obserwować.

Są nimi:

• wzmożone pragnienie z częstomoczem (organizm “stara się” wydalić nadmiar glukozy zgromadzony we krwi),
• obecność ciał ketonowych w moczu (w wyniku rozkładania nadmiernej ilości lipidów powstają ciała ketonowe, których nadmiar zostaje wydalony z moczem),
• obecność cukru w moczu (aby do tego doszło poziom glukozy we krwi musi przekroczyć 180 mg/dl),
• podwyższony poziom triglicerydów, cholesterolu i kwasu moczowego we krwi,
• utrata wagi,
• senność,
• męczliwość,
• problemy z koncentracją,
• nieostre widzenie.

Leczenie

Cukrzycy typu 2 w odróżnieniu do typu 1 w wielu przypadkach można zapobiec poprzez regularną aktywność fizyczną, zbilansowaną dietę (m.in. unikanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym), stronienie od picia alkoholu czy palenia papierosów. Do metod zapobiegawczych należy oczywiście również regularne wykonywanie badań, tj. glikemia na czczo u osób należących do grup zwiększonego ryzyka (nadwaga, otyłość, cukrzyca u rodziców lub rodzeństwa, niska aktywność fizyczna, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, itd.). Badanie to u osób obciążonych tymi dolegliwościami należy wykonywać co roku, a co 3 lata u wszystkich w wieku >45 lat.

W terapii cukrzycy ty[u 2 oprócz insuliny wprowadza się często także metforminę, co pozwala na zmniejszenie insulinooporności. Jeżeli poziom cukru we krwi mimo jej przyjmowania wciąż rośnie, lekarz prawdopodobnie wprowadzi do terapii insulinę.

Powikłania cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 niesie za sobą szereg bardzo groźnych dla zdrowia powikłań, gdzie najlepiej poznanymi są:

• uszkodzenia małych i większych naczyń krwionośnych,
• miażdżyca,
• neuropatia cukrzycowa (uszkodzenie nerwów),
• retinopatia cukrzycowa (uszkodzenie siatkówki oka, może prowadzić do utraty wzroku),
• nefropatia cukrzycowa (uszkodzenie miąższu nerek, może prowadzić do ich niewydolności),
• stopa cukrzycowa (martwica tkanek stopy przed niedotlenienie spowodowane utrudnionym dopływem krwi przez uszkodzone naczynia krwionośne).