Próchnica zębów mlecznych. Dieta malucha pod lupą stomatologa

Dlaczego zdrowe zęby mleczne są tak ważne?

Dbanie o zęby jest ważne z wielu powodów. Jak zauważa nasza ekspertka, stomatolog Marlena Biel:

Uzębienie mleczne to taka „próba generalna” przed zębami stałymi. Zęby mleczne m.in. dają możliwość nauki odpowiednich nawyków oraz skutecznej higieny jamy ustnej. Bardzo ważną ich funkcją jest też umożliwienie odpowiedniego rozwoju szczęki i żuchwy poprzez przyjmowanie odpowiedniej twardości pokarmów. Od najmłodszych lat dają możliwość urozmaicania diety poprzez spożywanie pokarmów różnej konsystencji. Jeżeli pokarm jest „dobrze pogryziony”, czyli poddany odpowiedniej obróbce mechanicznej, będzie też „dobrze strawiony”. Zagwarantuje to zdrowie całego układu pokarmowego i przyswojenie wartości odżywczych.

Utrzymanie wszystkich zębów mlecznych do czasu ich fizjologicznej wymiany sprzyja odpowiedniemu wzrostowi i rozwojowi nie tylko uzębienia czy jamy ustnej, ale całej twarzoczaszki.

Zmniejsza też ilość stresu jakiego dziecko może doświadczyć w gabinecie stomatologicznym – jeżeli będą to tylko wizyty kontrolne czy profilaktyczne, to miejsce to będzie budziło pozytywne wspomnienia. Jeżeli dziecko z powodu zaniedbań i nieleczonej próchnicy doświadczy bólu zęba, a następnie nieprzyjemnego w tych warunkach leczenia, to będzie to przyczyną niepotrzebnych dla niego stresów - przyznaje.

Cukier: jak ograniczyć spożycie? Jakie zamienniki wybierać?

Tłusty czwartek. Ile pączków można zjeść będąc na diecie?

Kolacja wigilijna. Wyzwanie dla osób będących na diecie?

Ząbkowanie. Objawy, kalendarz, łagodzenie bólu

Wzdęcia. Dieta może pomóc rozwiązać problem

Choroba Leśniowskiego-Crohna. Konieczna indywidualna dieta

Jak dbać o zęby mleczne? Higiena, wizyty u stomatologa i dieta

Nasza ekspertka podkreśla, że odpowiednia higiena jamy ustnej, czyli mycie zębów pastą z fluorem z użyciem wybranych dodatkowych akcesoriów odpowiednich do wieku, takich jak: nici dentystyczne, szczoteczki międzyzębowe czy płyny do płukania to absolutnie podstawa.

Bardzo ważna ponadto jest też zbilansowana dieta, która umożliwia wzrost i rozwój poprzez dostarczenie wszystkich makro- i mikroelementów oraz zdrowe nawyki dietetyczne, dzięki którym pokarmy kariogenne, czyli bardziej sprzyjające wywołaniu próchnicy np. cukry proste, nie będą zalegały długo na zębach lub były przyjmowane z pokarmami, które ich kariogenność zmniejszają.

Jak wyjaśnia stomatolog Marlena Biel:

Potencjał kariogenny zależy od ilości węglowodanów w pokarmach, ich konsystencji, szybkości usuwania z jamy ustnej i możliwości jego przylegania do twardych tkanek zębów. Warto więc do posiłków zawierających pokarmy, które sprzyjają powstawaniu próchnicy (zawierają cukry czy są bardziej kleiste) dołożyć produkty kariostatyczne (tj. takie, które nie powodują próchnicy). Produkty kariostatyczne albo powlekają powierzchnię zębów ochronną warstwą lipidową, która ogranicza przyleganie cukrów i bakterii albo są bogate np. w argininę, która szybko podnosi pH śliny. Należą do nich: mleko i przetwory mleczne, zwłaszcza twarde sery; orzechy, nasiona, fasola, soja, arbuz, kokos czy tuńczyk.

Nieprawidłowe odżywianie dzieci może przyczyniać się do:

• powstania zmian chorobowych na śluzówkach jamy ustnej i tkankach przyzębia,
• zmniejszenia wydzielania śliny i obniżenia jej jakości,
• powstania nieprawidłowości rozwojowych tkanek zębów,
• rozwojowi próchnicy,
• wystąpieniu erozji szkliwa,
• zaburzeń zgryzowo-zwarciowych.

Dieta antypróchnicowa dla zębów mlecznych

Należy pamiętać, że dobrze zbilansowana dieta ma ogromne znaczenie w rozwoju całego narządu żucia, uzębienia mlecznego, a następnie stałego oraz w profilaktyce chorób zębów, przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej.

Prawidłowa dieta powinna zawierać wszystkie makroelementy, czyli białka, tłuszcze, węglowodany (najlepiej złożone, naturalnie występujące w pokarmach, a nie dodane). Dodatkowo niezbędne są witaminy m.in. z grupy B, witamina C, D, E, K oraz składniki mineralne takie jak: wapń, fosfor, potas, magnez, żelazo czy cynk - wylicza stomatolog Marlena Biel.

Zła dieta sprzyja wystąpieniu chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca, choroby układu sercowo-naczyniowego czy kostno-szkieletowego. One z kolei skutkują rozwojem lub pogorszeniem chorób zębów, tkanek przyzębia i błon śluzowych jamy ustnej.

Ogromnie ważne w profilaktyce próchnicy jest również prawidłowe wydzielanie śliny.

Nie tylko omywa ona zęby ułatwiając pozbywanie się pokarmu z jamy ustnej, ale bierze też udział we wstępnym trawieniu, a jej skład oraz pH mają wpływ na powstawanie próchnicy. Jej wydzielanie pobudzają produkty aromatyczne, twarde i bogate w błonnik np. surowe owoce i warzywa. Do prawidłowego jej powstawania konieczne jest też właściwe nawodnienie organizmu, a więc przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów. Co ważne najlepiej, żeby głównym spożywanym napojem była woda, zwłaszcza wieczorem i przed snem, kiedy produkcja śliny spada. Zaleca się ograniczenie spożywania przez dzieci soków owocowych oraz całkowite wyeliminowanie napojów słodzonych i gazowanych.

Dobrze skutkować będzie wprowadzenie do diety probiotyków. Są to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiednich ilościach mają działanie prozdrowotne. W jamie ustnej tworzą one biofilm, który działa jak warstwa ochronna i wypiera ze środowiska jamy ustnej złe patogeny.

Stomatolog radzi ponadto:

Jeżeli nasze dziecko już jest przyzwyczajone do smaku słodkich potraw czy napojów, to spróbujmy zamiast cukru czy miodu użyć odpowiednich słodzików np. ksylitolu, który ma dodatkowo działanie przeciwpróchnicowe. Ważne jest tylko, aby nie przesadzić z ilością, bo w nadmiarze ma działanie przeczyszczające - podpowiada nasza ekspertka.

Alternatywą dla „białego cukru” będzie też sorbitol, lycasin, maltitol i mannitol.
 

Produkty zakazane dla zębów mlecznych  

Stomatolog przyznaje, że nie do końca istnieje coś takiego jak „lista produktów zakazanych”:

Trzeba je jedynie mądrze i niezbyt często wprowadzać do codziennej diety. Wydaje się, że mniej istotne jest to ile spożywamy cukrów, ale jak często to robimy oraz z jakimi produktami łączymy w jednym posiłku.

Powinno się ograniczyć słodkie przekąski między posiłkami oraz spożycie słodkich napojów, zwłaszcza nocą. Przerwa pomiędzy posiłkami powinna wynosić minimum 2 godziny, a spożycie ostatniego posiłku powinno odbyć się przynajmniej godzinę przed snem. Tyczy się to nie tylko zębów mlecznych, ale też stałych, nie tylko dzieci, ale i dorosłych.

Jeżeli spożywamy słodycze to najlepiej w trakcie głównych posiłków. Zwracajmy uwagę też na to, co pijemy. Zawsze zdrowszym wyborem będzie woda czy niesłodzona herbata w porównaniu z sokiem owocowym czy gazowanym napojem bogatym w cukry proste. Poza ich działaniem próchnicotwórczym, zawarte w nich kwasy mogą powodować erozję szkliwa. U dzieci z większą tendencją do próchnicy taka prosta zmiana, może zdecydowanie wpłynąć na zdrowie zębów - podkreśla Marlena Biel.

I dodaje:

To samo tyczy się nocnego karmienia piersią czy z butelki. Dobrym nawykiem zaraz po, byłoby napicie się chociażby łyka wody, dla przepłukania buzi po bogatym w cukry posiłku. W nocy produkcja śliny ulega zmniejszeniu, dlatego pokarm często zalega przez całą noc w jamie ustnej, dając bakteriom próchnicotwórczym pole do popisu.

Próchnica zębów mlecznych. 4 kluczowe czynniki  

Czy higiena jamy ustnej, regularne wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym i właściwa dieta dają nam gwarancję, że u naszego dziecka nie rozwinie się próchnica? Nasza ekspertka odpowiada:

W medycynie czy stomatologii nie ma gwarancji. Poza czynnikami, które zależą bezpośrednio od nas i naszych wyborów np. odnośnie higieny czy diety, wpływ na nasze zdrowie ogólne czy też konkretnie jamy ustnej, ma chociażby nasza genetyka.

Do wystąpienia próchnicy konieczne są 4 czynniki:

• bakterie (które każdy z nas posiada w jamie ustnej),
• cukry (pokarm dla tych bakterii, dostarczany przez nas w diecie),
• czas (zbyt długie występowanie cukru w jamie ustnej, poprzez niesystematyczne mycie zębów).
• podatność genetyczna (cecha indywidualna dla każdego z nas).

Jednak świadome i dobre zmiany w stylu życia zawsze dają pozytywne efekty, a niektórzy nawet twierdzą, że właśnie sposób życia ma największy wpływ na nasze zdrowie. Dlatego właśnie już od najmłodszych lat należy wprowadzać prawidłowe nawyki dla zdrowia nie tylko zębów, ale całego organizmu - podsumowuje stomatolog Marlena Biel.

Piśmiennictwo:
-Olczak-Kowalczyk D., Szczepańska J., Kaczmarek U. i wsp.: „Współczesna stomatologia wieku rozwojowego”:, MedTourPressInternational Sp. z o.o., wyd. I, Otwock 2017.
-Olczak – Kowalczyk D., Wagner L. i wsp.: „Zapobieganie i leczenie choroby próchnicowej u dzieci”, Borgis, wyd. I, Warszawa 2013.
-Cameron A.C., Widmer R.P.: “Stomatologoa dziecięca”, Elsevier Urban&Partner, wyd. III, Wrocław 2013.