8 najczęstszych błędów wychowawczych. Psycholog: niekiedy staramy się za bardzo

Błędy wychowawcze - co to takiego?

Rodzicielstwo to prawdziwe wyzwanie, nieustanna praca nad sobą i nad tym, jak reagujemy w różnych sytuacjach związanych z dziećmi.

Emocje zmieniają się często i szybko, do tego dochodzi zmęczenie i niepewność czy tak właśnie należy się zachować. Jakość relacji z dziećmi zależy od tego, jak radzimy sobie z tymi silnymi uczuciami. Kiedy czujemy się przytłoczeni, łatwo jest popełnić jakiś błąd - zauważa psycholog Magdalena Wysokińska.

Jak przyznaje, sama definicja błędu wychowawczego nie jest prosta.

Chociażby dlatego, że dzieci generują tak dużo różnych zachowań, że nie zawsze jest jeden prawidłowy sposób reagowania przez dorosłego.

Możemy przyjąć, zgodnie z definicją zaproponowaną przez  Antoninę Gurycką, że błąd wychowawczy, to takie zachowanie wychowawcy (rodzica/ opiekuna), które stanowi realną przyczynę (lub ryzyko) powstania szkodliwych dla rozwoju wychowanka skutków.

Wychowanie bez nagród i kar. Jak to zrobić? Psycholog odpowiada

Pseudokrup. Jak ulżyć dziecku ze „szczekającym” kaszlem?

Jak spędzić z dzieckiem Wielkanoc? Psycholog podpowiada rodzicom

Adaptacja przedszkolna: zacznij przygotowania wcześniej. Wskazówki psychologa dziecięcego

Krztusiec. Szczególnie niebezpieczny u niemowląt

Drgawki gorączkowe u dziecka. Co robić? Zachować spokój

Błędy wychowawcze: czasem nie potrafimy inaczej

Dlaczego popełniamy błędy wychowawcze? Nasz ekspert podkreśla:

Prawdopodobnie dlatego, że bardzo chcemy wychować dziecko najlepiej jak tylko się da, spędzamy czas na czytaniu książek o wychowaniu, rozmowach z bardziej doświadczonymi w rodzicielstwie przyjaciółmi i zastanawianiu się jak uniknąć błędów wychowawczych.

I zauważa, że niekiedy staramy się za bardzo.

Zamiast kierować się sercem lub zdrowym rozsądkiem słuchamy innych, wątpimy w swoją ocenę sytuacji. Czasami nie potrafimy zachować się inaczej, bo sami byliśmy w określony sposób wychowywani przez naszych rodziców, którzy także popełniali błędy - mówi Magdalena Wysokińska.

Często reagujemy pod wpływem silnych emocji:

Pamiętajmy, że w sytuacjach trudnych, gdy dzieci zachowują się w sposób nieodpowiedni, gdy nie wiemy jak zareagować, to najczęściej reagujemy pod wpływem silnych emocji. A te nie są dobrym doradcą, mogą sprawić, że zachowamy się impulsywnie, pod wpływem złości powiemy coś przykrego, zagrozimy karą, której wcale nie chcemy wymierzyć - akcentuje psycholog.

Błędy wychowawcze: czy możemy ich uniknąć?

Psycholog podkreśla, że nie da się uniknąć popełniania błędów wychowawczych.

Istotą bycia człowiekiem jest popełnianie błędów. Wszyscy je popełniamy, to naturalne. A co więcej, nie należy bać się błędów! - ocenia nasz ekspert.

I jak zauważa:

Trudne sytuacje, których doświadczamy w życiu, rozwijają nas, uczą radzenia sobie. Próby wychowywania dziecka tak, aby zapewnić mu tylko pozytywne, szczęśliwe środowisko, bez jakichkolwiek trudności są, z założenia kolejnym błędem wychowawczym! Młody człowiek nie nauczy się wówczas tego, jak ma radzić sobie w sytuacji trudności, jak ma radzić sobie z negatywnymi stanami emocjonalnymi, nie będzie umiało właściwie odebrać sygnałów z otoczenia.

Najczęściej popełniane błędy wychowawcze

Jakie błędy wychowawcze popełniamy najczęściej. Nasz ekspert wylicza osiem z nich:

1. Ignorowanie potrzeb i trudności dziecka

Warto pamiętać, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie, zgodnie ze swoim temperamentem i możliwościami poznawczymi.

To, że dziecko koleżanki wykonuje już jakieś zadanie, a nasze jeszcze nie, może spowodować u rodzica lawinę myśli, poczucie winy, że i nasze już powinno. A potrzeba rozwojową naszego dziecka może być akurat zupełnie inna - wyjaśnia Magdalena Wysokińska.

Należy także pamiętać, że jest grupa dzieci z trudnościami rozwojowymi, które wymagają więcej opieki, wsparcia lub dostępu do terapii. 

2. Brak konsekwencji

Jeżeli ustalamy z dzieckiem jakieś zasady czy reguły dotyczące zwykłych. Codziennych spraw, to ważne jest aby je egzekwować.

Oczywiście czasami okoliczności nie sprzyjają, ale warto pamiętać, że zasady i ich przestrzeganie dają dzieciom poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności - przyznaje psycholog.

3. Brak rozmowy, trudności w komunikowaniu się

Dobra, otwarta komunikacja jest podstawą uczenia dzieci rozwiązywania problemów i współpracy z innymi. Jak zauważa nasz ekspert, dziecko, które czuje się wysłuchane, chętnie opowiada o tym, co go spotyka, co umożliwia rodzicom uczestniczenie w życiu dziecka.

4. Przekupywanie dziecka

Obiecywanie, że  jeśli wszystko zjesz, dostaniesz czekoladę, umyjesz zęby nową zabawkę, a za cały dzień bycia „grzecznym” telefon, to wychowawcza droga donikąd, a raczej do poczucia, że dziecko może stawiać warunki.

Metoda ta, owszem, bywa skuteczna, ale tylko chwilowo. A wychowywanie dziecka to długotrwały proces - zwraca uwagę Magdalena Wysokińska.

5. Chowanie dziecka pod kloszem

Ograniczenia wolności doświadczania, eksperymentowania, nieustanne pilnowanie, zwracanie uwagi na niebezpieczeństwa, chronienie przed każdym upadkiem czy potknięciem nie jest najlepszym pomysłem.

Oczywiście, dbanie o bezpieczeństwo młodego człowieka, to podstawowe zadanie każdego rodzica, ale i z tym można przesadzić - zaznacza psycholog.

Tak wychowywane dziecko może stać się lękowe, przez nadmierną ostrożność, pozbawić się możliwości uczenia przez doświadczanie, a z czasem rezygnować z własnego myślenia i działania, bo przecież jest obok ktoś, kto zawsze wie, jak się zachować - wyjaśnia psycholog.

6. Wyręczanie

Wykonywanie obowiązków za dziecko, zastępowanie go w różnego rodzaju działaniach i chronienie przed wszelkimi zagrożeniami kształtuje w dziecku wyuczoną bezradność oraz bierną postawę na przyszłość. Jak zwraca uwagę nasz ekspert - prawdopodobnie, w życiu dorosłym takie dziecko nie będzie potrafiło poradzić sobie z napotkanymi trudnościami.

7. Żelazna dyscyplina/nadmierny rygor

​

Rodzice wymagający od dziecka bezwzględnego posłuszeństwa, wyłącznie dobrego zachowania i bezwarunkowego wypełniania swoich poleceń, straszący karą, mogą faktycznie mieć złudne poczucie, że ich dzieci nie sprawiają kłopotów - wyjaśnia Magdalena Wysokińska.

Warto mieć na uwadze to, że posłuszeństwo dziecka powinno wynikać z rozumienia ustalonych zasad, a nie z obawy przed karą. Dzieci będą musiały odreagować   poza domem: w szkole, przedszkolu, na podwórku.

8. Obciążanie dziecka własnymi niespełnionymi marzeniami

Nie należy przenosić swoich niespełnionych założeń, planów, marzeń na dziecko. Nasz ekspert zwraca uwagę:

Jeżeli mama chciała być prawnikiem, a nie zdała egzaminu na studia i cały czas boryka się z uczuciem niespełnienia, to na pewno wskazane jest udanie się na terapię i przepracowanie swojego problemu, a nie przerzucanie tej ambicji na dziecko.

Błędy wychowawcze: dlaczego nie powinniśmy się ich bać?

Psycholog uspokaja, że jednorazowe popełnienie błędu nie niesie ze sobą poważnych konsekwencji. Jest raczej okazją do przemyśleń i porozumienia się.

Jednak notoryczne popełnianie tych samych błędów może nieść ze sobą ryzyko. Przede wszystkim może odbić się negatywnie na naszej relacji z dzieckiem.

Jak jednak dodaje:

Dziecko wychowywane w atmosferze oceniania, przyzwyczajone do krytykowania czy nauczone unikania trudności może mieć trudności z poczuciem własnej wartości. Młody człowiek przyzwyczajony do wyręczania będzie niesamodzielny. Dziecko wychowywane w silnej dyscyplinie, rygorze może zacząć kłamać, aby ukryć prawdę przed kontrolującymi rodzicami, może się nadmiernie buntować - podsumowuje.