Zespół stresu pourazowego. Kiedy szok steruje naszym życiem

Zespół stresu pourazowego (PTSD) czyli reakcja na traumatyczne wydarzenie

PTSD, czyli zespół stresu pourazowego, jest to przedłużona lub opóźniona reakcja na mocno traumatyczne, zagrażające wydarzenie, występująca u osób, które były jego świadkami, bądź go doświadczyły (np. wojna, gwałt, wypadek).

Organizm odpowiada na bodziec o charakterze stresogennym, powodując pojawienie się u jednostki stanu przerażenia, szoku, panicznego lęku przekraczając jej zdolności adaptacyjne do poradzenia sobie z daną sytuacją - tłumaczy nasza specjalistka, Nikola Jabłońska.

I dodaje:

Może mieć charakter pośredni, kiedy to osoba dowiaduje się np. o śmierci kogoś bliskiego. Przebieg doświadczanego stresu pourazowego może być też zmienny, objawy mogą słabnąć lub się nasilać w zależności od obecnego samopoczucia, wydarzeń życiowych itp. Jest również prawdopodobieństwo ich ustąpienia.

Zdarza się również iż dana trauma wpływa na zmianę w obrębie osobowości.

Myśli samobójcze. Kiedy doświadczamy niechęci do życia

Depresja nawracająca. Kiedy smutek nie odpuszcza

Zaburzenia seksualne u młodzieży. Medycyna może pomóc

Osobowość dyssocjalna. Terapia jest konieczna

W zdrowym ciele zdrowy duch. Wpływ ruchu na zdrowie psychiczne

Relacja z samym sobą. Jak o nią zadbać i dlaczego to takie ważne?

Kto doświadcza zespołu stresu pourazowego?

Zespół stresu pourazowego uwarunkowany jest szeregiem czynników. Psycholog wyjaśnia:

Należy brać pod uwagę indywidualne predyspozycje jednostki do rozwoju PTSD (czynniki genetyczne) oraz dodatkowo cechy stresora (czynniki środowiskowe). Bez wątpienia osobami, które najczęściej borykają się z omawianym syndromem, są żołnierze, strażacy, ofiary gwałtów, poszkodowani po wypadkach, osoby, które doświadczyły kataklizmów, bądź straciły bliską osoby.

Są również czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwinięcia się zespołu stresu pourazowego u danego człowieka.

Należy do nich na przykład płeć żeńska, ze względu na jej stopień emocjonalności (2 razy częściej niż mężczyźni), brak wsparcia ze strony otoczenia, słabe wykształcenie, występowanie innych zaburzeń osobowości, wychowywanie się w dysfunkcyjnej rodzinie. Dodatkowo osoby bardzo młode lub w wieku 40-60 lat, uzależnione od wszelakich substancji, krzywdzone lub zaniedbywanie w dzieciństwie, doświadczające traumatycznych przeżyć w przeszłości - wylicza nasza ekspertka.

Objawy PTSD. Unikanie wspomnień i flashbacki

Charakterystycznym dla zespołu stresu pourazowego jest unikanie wspomnień dotyczących traumatycznego wydarzenia.

Pojawiają się flashbacki (reminescencje) w postaci powracających obrazów, doznań poprzez kontakt z czynnikiem bezpośrednio związanym z trudnym doświadczeniem - zauważa psycholog.

Występują koszmary senne, nagłe wybuchy gniewu, niekiedy również myśli samobójcze, jak i anhedonia (niezdolność do odczuwania przyjemności).

Zaburzenie prowadzi do izolowania się od społeczeństwa, nadwrażliwości na bodźce, odczuwania lęku, poczucia winy, otępienia - psycholog wylicza objawy zespołu stresu pourazowego.

Osoby z PTSD doświadczają również objawów fizycznych, takich jak kołatanie serca, bóle głowy, zaburzenia snu, mdłości, przyspieszony oddech oraz brak apetytu.

Codzienność z PTSD. Trudności w domu i pracy

Zespół stresu pourazowego utrudnia, bądź wręcz zaburza dotychczasowe funkcjonowanie danego człowieka, co może skutkować brakiem zdolności do wykonywania podstawowych obowiązków, zarówno w pracy i domu.

PTSD niekiedy może doprowadzić do stałego obniżenia poziomu odporności na stresory, powodując nieodwracalne zmiany w obrębie fizjologii mózgu. Omawiane zaburzenie również negatywnie wpływa na pracę organizmu np. układu sercowo – naczyniowego, powodując rozwój wielu schorzeń - przyznaje psycholog Nikola Jabłońska.

Pojawiają się trudności związane ze zmiennością doświadczanych stanów emocjonalnych oraz brakiem przewidywalności (wybuchy gniewu, złość, smutek, lęk).

Może to prowadzić do problemów w rozwijaniu, bądź utrzymywaniu kontaktów z bliskimi członkami rodziny, partnerem i przyjaciółmi. Widoczne są również konsekwencje na tle zawodowym, gdzie dana osoba ma problemy z koncentracją, kończeniem powierzonych zadań, systematycznością czy odpowiednim zaangażowaniem w pracę.

Nasza ekspertka uczula:

Jeżeli zauważamy nagłe  i utrzymujące się zmiany w funkcjonowaniu naszej osoby, bądź z bliskiego otoczenia, warto skierować się lub polecić udanie się do specjalisty w celu weryfikacji i uzyskania odpowiedniej pomocy.

Pomoc psychologiczna

Setki lekarzy i specjalistów w jednym miejscu.

Sprawdź!

PTSD. Postawienie diagnozy jest wyzwaniem

W celu rozpoznania PTSD w Polsce stosuje się kryterium diagnostyczne ICD 10, które mówi nam jakie warunki muszą być spełnione do odpowiedniej diagnozy.

Są nimi, występowanie objawów przez okres co najmniej 6 miesięcy oraz spełnianie następujących kryteriów. Musi występować zakłócające, powtarzające się przypominanie sobie lub ponowne przeżywanie urazowego wydarzenia objawiające się we wspomnieniach, snach albo wyobrażeniach - wyjaśnia Nikola Jabłońska.

Osoba charakteryzuje się wyraźnym otępieniem, zobojętnieniem i unikaniem bodźców narażonych na wywołanie wspomnień. Dodatkowo obecność zaburzeń autonomicznych, nastroju i nieprawidłowości zachowania.

Nasza ekspertka przyznaje, że postawienie właściwej diagnozy jest wyzwaniem:

Biorąc pod uwagę wielość objawów, nie lada wyzwanie stoi przed specjalistą, by w odpowiedni sposób postawić diagnozę. Często zamiast stresu pourazowego otrzymuje się rozpoznanie zaburzeń lękowych, depresji, uzależnienia, bądź zaburzeń psychotycznych. Mogą one jednak w dużym stopniu współtowarzyszyć, aczkolwiek bardzo istotne jest dopasowanie sposobu leczenia, które uwzględniać będzie konsekwencje przebytej traumy, uwzględniając dodatkowo rozwiniętych zaburzeń.

Zespół stresu pourazowego. Jak przebiega leczenie?

Głównym zadaniem w przypadku osoby doświadczającej zespołu stresu pourazowego jest postawienie prawidłowego rozpoznania. Dzięki temu można rozpocząć proces leczenia.

Koncentruje się ono na zastosowaniu odpowiedniej formy terapii oraz w przypadku wskazania takiej konieczności przez specjalistę, wprowadzenie farmakoterapii, dopasowanej do specyfiki trudności pacjenta. Najczęściej stosuje się podejście poznawczo-behawioralne skoncentrowane na traumie, wykorzystujące naukę oduczania, gdzie pacjent pracuje nad zmianą sposobu myślenia i zachowania na stresujące bodźce - zauważa nasza ekspertka.

Stosowane są również techniki edukacyjne, ekspozycyjne, trening opanowywania lęku oraz metody relaksacyjne. Dzięki odpowiedniej terapii pacjent przede wszystkim zdobywa wiedzę odnośnie kierowania przeżywanym lękiem.

Dodatkową formą pracy nad PTSD może być terapia grupowa, na której uczestnicy doświadczają wzajemnego wsparcia, zmniejsza poczucie osamotnienia oraz zyskują poczucie akceptacji i przynależności - dodaje.

I podkreśla:

Należy pamiętać, iż leczenie PTSD nie musi być długotrwałym procesem, jednak kluczowa jest zareagowanie w odpowiednim momencie. Dlatego jeżeli w przeciągu miesiąca objawy szoku pourazowego nie ustępują, należy niezwłocznie zgłosić się do specjalisty i rozpocząć proces zdrowienia.