Nie każda ciąża kończy się porodem. Ginekolog wyjaśnia czym jest obumarcie płodu

Kiedy mówimy o tym, że ciąża obumarła?

Ciąża jest okresem rozwoju człowieka pomiędzy implantacją zapłodnionego zarodka w jamie macicy aż do jej rozwiązania. Dr n. med. Łukasz Blukacz wskazuje, że okres ciąży podzielić można na trzy etapy:

• jaja płodowego (zygoty) - pomiędzy zapłodnieniem a implantacją zarodka, czyli pomiędzy 3. a 4. tygodniem ciąży,
• zarodkowy (embrionalny) - do czasu wytworzenia łożyska, 5-10 tydzień ciąży,
• płodowy (fetalny) - do porodu, 11-40 tydzień ciąży.

I jak dodaje ginekolog:

Pomyślnym zakończeniem ciąży jest poród o czasie, czyli w po około 40 tygodniach, przy czym pamiętać należy, że tygodnie ciąży liczymy od pierwszego dnia ostatniej miesiączki, a nie od zapłodnienia.

Niestety nie każda ciąża kończy się porodem w tym terminie.

W zależności od tego, na jakim etapie ciąży dochodzi do zahamowania jej rozwoju, przedwczesnego porodu, czy obumarcia różne mogą być tego przyczyny i konsekwencje. W przypadku, gdy do obumarcia i wydalenia jaja płodowego dochodzi przed 22. tygodniem ciąży, nazywamy to poronieniem. Od 23. tygodnia ciąży mówimy o porodzie przedwczesnym - wyjaśnia ekspert, ginekolog Łukasz Blukacz.

Ostateczna diagnoza zapada po badaniu obrazowym:

O obumarciu zarodka lub później płodu mówimy, gdy stwierdzamy jednoznacznie w badaniu ultrasonograficznym ustanie wcześniej obserwowanej czynności serca.

Poród przedwczesny. O czym każda ciężarna powinna wiedzieć

Jakie badania przed zajściem w ciążę?

USG w ciąży. Czego mogą dowiedzieć się rodzice i lekarz?

Konflikt serologiczny w ciąży. Kiedy jest groźny dla dziecka?

Poród naturalny czy cesarskie cięcie? Kto podejmuje decyzję?

Szczepienia w ciąży. Ginekolog mówi jakie wybrać

Na jakim etapie ciąży najczęściej dochodzi do jej obumarcia?

Powyższe podziały wynikają z faktu, iż spośród zapłodnionych komórek jajowych do etapu implantacji zarodka dotrwa zaledwie 20-50% z nich. Pozostała część nie zagnieździ się i w sposób zazwyczaj niezauważalny ulega wydaleniu - tłumaczy dr n. med. Łukasz Blukacz.

Na kolejnym etapie w wyniku działania różnych czynników toksycznych, nieprawidłowości genetycznych, rozwojowych czy niezgodności immunologicznych około 1/3 zarodków ulega resorpcji lub poronieniu. Okres zarodkowy różni się jednak od okresu jaja płodowego występowaniem objawów ciąży. Poza tym badania biochemiczne i ultrasonograficzne wykazują już obecność ciąży wraz z czynnością serca rozwijającego się zarodka.

W przypadku ustania czynności serca lub braku wzrostu wynikającego z wieku ciąży mówimy o obumarciu zarodka. Ma to również odzwierciedlenia w spadku parametrów biochemicznych obserwowanych w badaniach laboratoryjnych.

Nasz rozmówca uściśla:

Ryzyko obumarcia rozwijającej się ciąży statystycznie spada wraz z upływem kolejnych tygodni. Niestety również w okresie płodowym dochodzić może do ustania czynności serca płodu w związku z różnymi przyczynami.

Poronienie a poród przedwczesny

Jeszcze raz podkreślmy, obumarciem płodu nazywamy ustanie jego czynności życiowych na etapie życia płodowego. Uściślając:

Poronieniem jest wydalenie płodu z jamy macicy przed ukończeniem 22. tygodnia ciąży. Po 23. tygodniu nazywane bywa to porodem przedwczesnym. Gdy w chwili porodu nie stwierdza się oznak życia płodu - czyli czynności serca, ruchów oddechowych, tętnienia pępowiny czy skurczów mięśni określa się taki stan mianem urodzenia martwego - wyjaśnia szczegółowo ginekolog Łukasz Blukacz.

Obumarcie płodu. Przyczyny

Lista potencjalnych przyczyn obumarcia płodu jest bardzo długa. Dr. n. med. Łukasz Blukacz wylicza te najczęstsze:

• wady wrodzone,
• infekcje bakteryjne i wirusowe,
• niekontrolowana lub źle kontrolowana cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• urazy mechaniczne,
• choroby metaboliczne płodu,
• obrzęk płodu,
• ciąża wielopłodowa,
• ograniczony wewnątrzmaciczny rozwój płodu,
• łożysko przodujące,
• niewydolność łożyska,
• konflikt serologiczny.

Między innymi z tego powodu tak ważne są systematyczne wizyty w gabinecie lekarskim w czasie ciąży:

Jednym z zadań ginekologa prowadzącego ciążę jest wykrywanie tych zagrożeń podczas rutynowych wizyt oraz wdrożenie odpowiedniego postępowania mające na celu oddalenie ryzyka. W związku z tym lekarz przeprowadza zarówno badanie ginekologiczne i ultrasonograficzne oraz analizuje zlecone badania laboratoryjne, które zgodnie z zaleceniami należy wykonywać w określonym etapie ciąży - dodaje ekspert.

I podkreśla:

Kluczowa jest jednak dobra współpraca pacjentki z lekarzem, a zatem skrupulatne stosowanie się do zaleceń przede wszystkim w zakresie wykonywania badań i stosowania odpowiednich leków.

Ciężarna. Kiedy powinna natychmiast skontaktować się z lekarzem?

Każda przyszła mama powinna wiedzieć, kiedy powinna natychmiast skontaktować się z lekarzem:

Na każdym etapie trwania ciąży wystąpienie silnego bólu oraz krwawienie są niezwykle niepokojącymi objawami. W późniejszym etapie ciąży, gdy już ruchy płodu są odczuwalne, uwagę zwrócić powinno ich osłabienie bądź całkowite ustanie. Sytuacja taka wymagać będzie niezwłocznej konsultacji lekarskiej z badaniem ginekologicznym i ultrasonograficznym oraz badaniem kardiotokograficznym (KTG) w późniejszym etapie ciąży - wyjaśnia ginekolog Łukasz Blukacz.

Nie wolno również ignorować lub zatajać przed lekarzem innych objawów:

Należy również zgłaszać podczas rutynowych wizyt inne objawy, w szczególności sugerujące infekcję narządów rodnych czy dróg moczowych oraz dolegliwości uogólnione takie jak obrzęki, świąd, duszność i inne.

Obumarcie ciąży. Czego może spodziewać się kobieta?

Niestety, jak podpowiada statystyka i doświadczenie pacjentek, obumarcie płodu nie jest zjawiskiem izolowanym. Co zatem czeka pacjentkę dotkniętą taką tragedią?

Gdy do obumarcia ciąży już dojdzie, w pierwszej kolejności należy je potwierdzić w badaniu. Podstawową i najłatwiej dostępną metodą jest badanie ultrasonograficzne, które w sposób jednoznaczny pozwala potwierdzić ustanie czynności serca zarodka czy płodu. Następnie w zależności od etapu rozwoju ciąży i prawdopodobnej przyczyny obumarcia dalsze postępowanie może znacznie się różnić - informuje doktor Blukacz.

I dzieli je zasadniczo na trzy grupy:

• postępowanie wyczekujące - mające na celu objęcie pacjentki opieką do czasu samoistnego wydalenie obumarłej ciąży. Jest to zazwyczaj domyślne postępowanie w przypadku wczesnej ciąży przy braku powikłań.
• postępowanie farmakologiczne - polegające na podaniu leków mających na celu pobudzenie organizmu do wydalania obumarłej ciąży. Postępowanie to ma na celu indukcję poronienia lub porodu.
• postępowanie zabiegowe - gdy wydalenie obumarłego zarodka czy płodu wspomagane jest mechanicznie przy pomocy odpowiednich narzędzi. Zarezerwowane jest ona głównie dla przypadków powikłanych, niecierpiących zwłoki.

Wybór właściwego postępowanie wymaga znacznego doświadczenia i właściwej oceny wskazań do zastosowania danej metody.

Z reguły wybiera się początkowo metodę najmniej obciążoną ryzykiem powikłań, jak najmniej ingerując w zdrowie pacjentki. Z założenia metody zabiegowe obarczone są największym ryzykiem. Ważnym aspektem jest również wpływ wybranej metody na czas powrotu do płodności, co umożliwia zajście w kolejną ciążę. Niezależnie od obranego postępowaniem kluczowym jest objęcie pacjentki opieką i odpowiednim leczeniem. W przypadku stwierdzenia powikłań lub nieskuteczności obranej metody konieczna może być zmiana postępowania - podsumowuje nasz rozmówca.

Obumarcie płodu. Kiedy możliwa jest kolejna ciąża?

Częstym pytaniem, jakie pada z ust kobiety z doświadczeniem utraty ciąży, jest pytanie o możliwość zajścia w kolejną

W zależności od przebiegu leczenia, a przede wszystkim obranej metody zakończenia ciąży obumarłej kolejna ciąża możliwa jest nie wcześniej niż po upływie kilku tygodni lub nawet miesięcy. W przypadku znanej przyczyny obumarcia zasadne może być rozważenie odpowiedniego leczenia, które ma na celu oddalenie ryzyka obumarcia w kolejnych ciążach. W takiej sytuacji dalsze plany macierzyńskie należy odłożyć do czasu zakończenia leczenia - wyjaśnia doktor Blukacz.

Z kolei:

W przypadku przyczyny nieznanej, w szczególności, gdy do utraty ciąży dochodziło już kilkukrotnie zasadnym może być podjęcie dalszej diagnostyki celem ustalenia przyczyny niepowodzeń i włączenia odpowiedniego leczenia mającego na celu zminimalizowanie ryzyka w kolejnych ciążach.

Nie bagatelizuje on również kondycji psychicznej kobiety:

Niezwykle istotnym aspektem jest jednak gotowość pacjentki do podjęcia dalszych starań o ciążę. Utrata ciąży bywa zdarzeniem bardzo traumatycznym i często wymagać może pomocy innych specjalistów niż ginekolog w szczególności, gdy rzuca cień na życie osobiste pacjentki.

I z pełnym zrozumieniem podkreśla:

Niezależnie od przyczyny i czasu, jaki upłynął od utraty ciąży pacjentka, która go doświadczyła wymagać może szczególnej opieki i uwagi podczas kolejnych wizyt ginekologicznych, w szczególności w kolejnych ciążach. Wymaga to od lekarza odpowiedniej cierpliwości i empatii przede wszystkim w odpowiedzi na często padające pytania o prawidłowość rozwoju ciąży.

Bibliografia: