Poród przedwczesny czyli taki, który rozpoczyna się przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, a po ukończeniu 22. tygodnia. Może być spowodowany wieloma czynnikami, takimi jak infekcje, anomalie macicy lub szyjki macicy, wielorództwo, komplikacje ciążowe, czy też czynniki społeczno-ekonomiczne. - Wczesne rozpoznanie ryzyka oraz odpowiednie postępowanie medyczne są kluczowe dla zwiększenia szans na zdrowe narodziny i minimalizacji ryzyka komplikacji u noworodka. W związku z tym, ważna jest regularna kontrola ciąży i konsultacje z lekarzem, który może zalecić odpowiednie środki profilaktyczne lub interwencje, mające na celu opóźnienie porodu do momentu, gdy płód będzie lepiej przygotowany do życia poza łonem matki - przekonuje ginekolog Łukasz Blukacz.
Poród przedwczesny, zgodnie z definicją Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), to poród, który rozpoczyna się przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, ale po ukończeniu 22. tygodnia.
Jest to okres, kiedy płód osiągnął już pewien stopień dojrzałości, ale nie jest jeszcze w pełni gotowy do życia poza łonem matki. Przedwczesne narodziny mogą wiązać się z różnymi ryzykami dla zdrowia noworodka, w tym z problemami oddechowymi, trawiennymi oraz neurologicznymi, ze względu na nie w pełni rozwinięte organy i układy - zauważa ginekolog Łukasz Blukacz.
Poród przedwczesny jest stosunkowo częstym zjawiskiem, które dotyka ciąż na całym świecie. Statystyki pokazują, że około 5% do 18% wszystkich ciąż kończy się porodem przedwczesnym, w zależności od regionu świata i dostępu do opieki zdrowotnej. W Polsce odsetek ten mieści się w dolnej granicy tego przedziału, ale nadal stanowi znaczący problem zdrowotny.
Poród przedwczesny niesie za sobą szereg zagrożeń dla zdrowia i życia noworodka, a także może mieć długoterminowe konsekwencje. Kluczowych zagrożenia związanych z przedwczesnym porodem to:
Poród przedwczesny to nie tylko ryzyko związane z okresem noworodkowym i niemowlęcym. Odległe następstwa porodu przedwczesnego mogą mieć długotrwały wpływ na rozwój fizyczny, neurologiczny i emocjonalny dziecka. Wiele z tych skutków zależy od stopnia przedwczesności oraz od tego, czy i w jakim zakresie wystąpiły powikłania okołoporodowe. Oto niektóre z potencjalnych długoterminowych konsekwencji:
Warto jednak pamiętać, że dzięki postępom w neonatologii i opiece nad wcześniakami wiele z tych dzieci dorasta zdrowo, osiągając pełnię swoich możliwości fizycznych i umysłowych.
Wczesna interwencja, wsparcie rodziców oraz dostosowana opieka zdrowotna i edukacyjna mogą znacząco przyczynić się do pozytywnego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie. Monitoring zdrowia i rozwój dostosowany do indywidualnych potrzeb są kluczowe w minimalizowaniu długoterminowych skutków przedwczesnego porodu - podkreśla nasz ekspert.
I zauważa:
Ważne jest, aby dzieci urodzone przedwcześnie otrzymywały przede wszystkim odpowiednią opiekę neonatologiczną, która może obejmować wsparcie w oddychaniu, specjalistyczne metody karmienia oraz monitorowanie i leczenie potencjalnych komplikacji. Wczesna i specjalistyczna interwencja może znacząco poprawić rokowania i jakość życia dzieci urodzonych przedwcześnie.
Przyczyny porodu przedwczesnego są zróżnicowane i często złożone, obejmując czynniki biologiczne, medyczne, społeczno-ekonomiczne oraz środowiskowe. Oto niektóre z nich:
Ważnym aspektem, o którym należy wspomnieć w kontekście współczesnych przyczyn porodu przedwczesnego, jest pandemia COVID-19.
Badania wskazują, że infekcja COVID-19 w ciąży może zwiększać ryzyko porodu przedwczesnego, co podkreśla znaczenie profilaktyki, w tym szczepień przeciwko COVID-19 również w ciąży - przekonuje ginekolog Łukasz Blukacz.
I dodaje:
Również szczepienie przeciwko grypie jest jedną z zalecanych form profilaktyki porodu przedwczesnego, szczególnie ważną w sezonie grypowym. Grypa w ciąży zwiększa ryzyko powikłań, takich jak zapalenie płuc czy stan przedrzucawkowy, które mogą prowadzić do przedwczesnego porodu. Szczepionka przeciwko grypie zmniejsza ryzyko zakażenia wirusem grypy, co jest szczególnie istotne dla ciężarnych, gdyż są one w grupie podwyższonego ryzyka ciężkiego przebiegu grypy. Dodatkowo, szczepienie może przyczynić się do ochrony noworodka przed grypą w pierwszych miesiącach życia, zanim dziecko osiągnie wiek pozwalający na zaszczepienie. Stąd szczepienie przeciwko grypie jest ważnym elementem opieki prenatalnej, rekomendowanym przez specjalistów w celu zapewnienia bezpieczeństwa zarówno matce, jak i dziecku.
Aby uchronić ciążę przed porodem przedwczesnym, kluczowe jest wdrożenie kompleksowego podejścia do opieki prenatalnej. Ginekolog Łukasz Blukacz przedstawia krok po kroku o czym ciężarna powinna pamiętać:
Szczególną wagę w profilaktyce porodu przedwczesnego mają nowoczesne metody diagnostyczne.
Technologia zdalnego monitorowania ciąży, w tym zdalnego badania kardiotokograficznego (KTG), jest przełomem w opiece prenatalnej, umożliwiającym ciągłe monitorowanie stanu zdrowia płodu i dobrostanu matki bez konieczności wizyt w placówkach medycznych. Zdalne badanie KTG wykorzystuje urządzenia przenośne, które rejestrują aktywność serca płodu i skurcze macicy, umożliwiając wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości - tłumaczy nasz ekspert.
Te innowacyjne rozwiązania działają na zasadzie przesyłania zebranych danych przez internet bezpośrednio do lekarza lub centrum monitorowania, gdzie mogą być one analizowane w czasie rzeczywistym.
Dzięki temu kobiety ciężarne, szczególnie te z grupy wysokiego ryzyka, mogą pozostać pod stałą opieką medyczną, zachowując jednocześnie komfort przebywania w domowym otoczeniu.
Zdalne systemy monitorowania KTG składają się z kilku elementów:
Zalety takiego rozwiązania to nie tylko wygoda i mniejsza potrzeba wizyt w placówkach medycznych, ale także możliwość wczesnego reagowania na ewentualne zagrożenia dla płodu i matki. Zdalne monitorowanie może być szczególnie wartościowe w czasach zwiększonego ryzyka zakażeń, jak np. podczas pandemii, ograniczając konieczność wizyt w szpitalach czy klinikach.
Jednakże, mimo licznych zalet, zdalne monitorowanie KTG nie zastępuje bezpośrednich konsultacji z lekarzem i regularnych badań prenatalnych, lecz stanowi cenne uzupełnienie opieki nad ciężarną i jej dzieckiem. Ważne jest, aby takie technologie były stosowane pod nadzorem specjalistów i włączane do planu opieki prenatalnej w sposób przemyślany, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia kobiety ciężarnej - podkreśla ginekolog Łukasz Blukacz.
Badanie stosunku sFlt-1 (soluble fms-like tyrosine kinase-1) do PlGF (czynnik wzrostu łożyska) stanowi kolejne nowoczesne narzędzie w diagnostyce ryzyka rozwoju stanu przedrzucawkowego, jednego z poważniejszych i potencjalnie zagrażających życiu powikłań ciąży. Stan przedrzucawkowy charakteryzuje się wysokim ciśnieniem krwi oraz obecnością białka w moczu i może prowadzić do poważnych komplikacji zarówno dla matki, jak i dziecka, w tym do przedwczesnego porodu.
sFlt-1 jest białkiem, które hamuje działanie czynników wzrostu naczyniowego, takich jak PlGF. Wysokie stężenie sFlt-1 w stosunku do PlGF we krwi kobiety ciężarnej jest związane z zaburzeniem rozwoju naczyń krwionośnych łożyska, co może prowadzić do stanu przedrzucawkowego - objaśnia nasz ekspert.
Badanie to umożliwia:
Warto zaznaczyć, że pomimo swojej użyteczności, badanie stosunku sFlt-1 do PlGF nie jest jedynym testem wykorzystywanym do diagnostyki stanu przedrzucawkowego i powinno być interpretowane w kontekście innych badań oraz ogólnego stanu zdrowia ciężarnej. Decyzje dotyczące diagnozy i leczenia powinny być zawsze podejmowane przez specjalistów na podstawie kompleksowej oceny medycznej - dopowiada lekarz.
Natomiast badanie wymazu w kierunku odchodzenia wód płodowych, znane jako test PROM (Premature Rupture of Membranes), jest procedurą diagnostyczną używaną do stwierdzenia, czy doszło do przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, co może prowadzić do przedwczesnego rozpoczęcia porodu.
Test ten jest szczególnie ważny, ponieważ przedwczesne pęknięcie błon jest stanem, który wymaga szybkiej interwencji medycznej, aby zapobiec infekcjom i innym potencjalnym komplikacjom dla matki i dziecka.
W trakcie badania, lekarz używa specjalnego zestawu do pobrania próbki z kanału szyjki macicy i pochwy. Ta próbka jest następnie analizowana pod kątem obecności płynu owodniowego, co może wskazywać na pęknięcie błon. Testy PROM mogą wykorzystywać testy immunologiczne, które wykrywają specyficzne białka obecne tylko w płynie owodniowym. Wynik taki jest wysoce wiarygodny i dostępny w przeciągu kilku minut od pobrania próbki.
Rozpoznanie przedwczesnego pęknięcia błon płodowych jest kluczowe, ponieważ może to wymagać podjęcia decyzji o konieczności indukcji porodu lub wdrożenia innych działań medycznych, aby zapewnić bezpieczeństwo matki i płodu. Może to obejmować antybiotykoterapię w celu zapobiegania infekcjom, podawanie sterydów do przyspieszenia dojrzewania płuc płodu w przypadku konieczności przedwczesnego porodu, a także dokładne monitorowanie stanu zdrowia matki i płodu - zwraca uwagę Łukasz Blukacz.
Rozpoznanie objawów porodu przedwczesnego jest kluczowe dla podjęcia szybkich działań, które mogą pomóc w opóźnieniu porodu do momentu, gdy płód będzie lepiej przygotowany do życia poza łonem matki. Oto podstawowe objawy, na które powinny zwrócić uwagę kobiety w ciąży:
W przypadku zaobserwowania któregokolwiek z powyższych objawów, niezwykle ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem lub udać do szpitala. Wczesna interwencja medyczna może być kluczowa dla zdrowia matki i dziecka.
W przypadku podejrzenia porodu przedwczesnego, najważniejszym działaniem, jakie należy podjąć, jest pilna konsultacja ginekologiczno-położnicza, najlepiej w szpitalu wyposażonym w oddział patologii ciąży. Szybka reakcja i profesjonalna ocena stanu zdrowia ciężarnej są kluczowe dla podjęcia odpowiednich działań mających na celu ochronę zdrowia zarówno matki, jak i dziecka - przyznaje ginekolog Łukasz Blukacz.
Jeśli zaobserwujesz jakiekolwiek objawy sugerujące rozpoczęcie się porodu przedwczesnego, takie jak regularne skurcze, wypływanie płynu owodniowego, krwawienie z pochwy, nagłe uczucie ucisku w dolnej części miednicy czy zmiany w wydzielaniu z pochwy, nie zwlekaj z działaniem. Zadzwoń na pogotowie lub poproś kogoś o szybki transport do najbliższego szpitala z odpowiednim oddziałem.
W szpitalu personel medyczny przeprowadzi niezbędne badania, takie jak badanie stanu szyjki macicy, ocenę częstości uderzeń serca płodu (KTG) i ewentualnie ultrasonograficzne oceny dojrzałości płodu i ilości płynu owodniowego. Na podstawie tych badań lekarz może podjąć decyzję o konieczności podania leków mających na celu dojrzewanie płuc dziecka, leczeniu mającym na celu zahamowanie skurczów macicy, czy też, w zależności od sytuacji, o podjęciu działań przygotowujących do porodu - wyjaśnia lekarz.
Pamiętaj, że wczesne rozpoznanie i interwencja w przypadku porodu przedwczesnego mogą znacząco poprawić prognozę zdrowotną dla dziecka i zmniejszyć ryzyko powikłań. Zatem każdy przypadek niepokojących objawów powinien być traktowany poważnie i wymaga szybkiego działania.
Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!