Zabiegani, niepewni, przewidujący katastrofę - tak można oględnie scharakteryzować znaczną część populacji Polaków w wieku produkcyjnym. Jak radzą sobie z obciążeniami? Czy dbają o swoją odporność psychiczną? Na co powinniśmy zwrócić uwagę, by zachować równowagę psychiczną? Na te i wiele innych pytań odpowiada psycholożka Magdalena Wysokińska.
Odporność psychiczna zwana jest inaczej rezyliencją. Wg dr. Petera Clough’a „Odporność psychiczna to zdolność człowieka do radzenia sobie z wyzwaniami, presją i trudnościami, która determinuje jego odporność na stres.” Wydaje się, że ta definicja w pełni wyjaśnia to zjawisko - tłumaczy ekspertka Magdalena Wysokińska.
Naukowcy uważają odporność psychiczną za cechę osobowości uwarunkowaną przez czynniki genetyczne, które podlegać mogą modyfikacji.
Odpornosć psychiczna to zdolność, umiejętność, a więc dobra wiadomość jest taka, że naszą odporność psychiczną możemy doskonalić na każdym etapie życia, poprzez doświadczenie oraz wykształcenie pewnych nawyków - dodaje psycholożka.
Kiedy szczególnie czerpiemy z tej umiejętności? Na pewno w sytuacjach niestandardowych, które wymagają od nas rezygnacji z przyjętych schematów i rytuałów:
Odporność psychiczna jest szczególnie istotna i najbardziej potrzebna, gdy spotkają nas zawirowania, kryzysy w życiu codziennym. Rezyliencja pozwala poradzić sobie z takimi wyzwaniami i powrócić do normy sprzed wyzwania lub nawet czyni nas silniejszymi - wyjaśnia ekspertka.
Co ciekawe wysoka odporność psychiczna ułatwia nam podejmowanie decyzji o zmianie i ryzyku, jakie ona niesie:
Odporność psychiczna pozwala adaptować się do zmian, zatem osoby z niższą odporność będą zmian się obawiały, unikały zaś osoby rezylientne z łatwością, a być może nawet chętnie w procesie zmian będą uczestniczyły, podejmowały wyzwania związane z m.in. zmianą pracy, miejsca zamieszkania - tłumaczy ten mechanizm Magdalena Wysokińska.
Peter Clough i Doug Stycharczyk wspólnie zaprezentowali narzędzie psychologiczne zwane Kwestionariuszem Odporności Psychicznej.
W toku swoich badań zauważyli oni, że osoby które dobrze sobie radzą ze stresem, presją i wyzwaniami, zwykle charakteryzują się wysokimi wynikami w obszarze czterech „C”. Zatem określili cztery podstawowe filary odporności psychicznej. Im większe jest ich natężenie, tym większa jest odporność psychiczna jednostki - tłumaczy psycholożka.
Cztery filary, o których mowa to:
Osoby odporne psychicznie często zwracają uwagę efektywnością swoich działań, nawet jeśli wykonują je w warunkach presji i ograniczeń czasowych, świadomością emocji i umiejętnościami zarządzania nimi, samodyscypliną, optymizmem, zgodą na otaczającą rzeczywistość, szczegółowymi planami na przyszłość.
Osoby odporne psychicznie cechuje lepsze samopoczucie, pozytywne nastawienie do świata, częściej też czują się spełnione w relacjach międzyludzkich, zarówno tych prywatnych, jak i zawodowych. Mają zdolność do akceptowania porażek, niepowodzeń traktując je jako kolejne doświadczenie - wyjaśnia psycholożka.
Osoby takie dobrze radzą sobie ze stresem, ponieważ mają umiejętność obniżania napięcia. Dlaczego?
To proste: nie boją się niepowodzeń szukają nowych rozwiązań zatem są kreatywne i odważne. Rezyliencja umożliwia szybszy powrót do normy po trudnym doświadczeniu, osoby odporne psychicznie adaptują się do nowej sytuacji, łatwiej się w niej odnajdują - dodaje.
Odporni psychicznie lepiej radzą sobie też ze zmęczeniem, zachowują równowagę i spokój w codziennym życiu.
Codziennie jesteśmy narażeni na kryzys w tej materii. Co wtedy?
Gdy nasza odporność psychiczna jest osłabiona, gorzej radzimy sobie z wyzwaniami, nawet najdrobniejsza rzecz wyprowadza nas z równowagi, skupiamy się na negatywach - precyzuje psycholożka.
I dodaje:
Rezyliencję osłabia zamartwianie się, szczególnie rzeczami, na które nie mamy wpływu, długotrwały, chroniczny stres i przemęczenie, słabsza kondycja fizyczna, bierność, brak aktywności, choroby, brak wiary w swoje możliwości, brak sieci wsparcia społecznego lub nieumiejętność korzystania z takiego wsparcia.
Odporność psychiczną osłabiać może także stawianie sobie nierealistycznych, niemożliwych do zrealizowania celów, np. dla osoby która nigdy nie trenowała, będzie to przygotowanie się w ciągu miesiąca do przebiegnięcia maratonu i zajęcie miejsca w pierwszej 5.
Magdalena Wysokińska podpowiada również, jak wzmocnić swoją odporność psychiczną. W pierwszej kolejności warto zastanowić się i popracować nad poniższymi aspektami:
W budowaniu większej odporności psychicznej mogą przydać się także np. treningi asertywności oraz praca z psychologiem czy psychoterapeutą.
Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!