Brak owulacji. Ginekolog wyjaśnia jak rozpoznać cykl bezowulacyjny

Co to jest owulacja?

Aby omówić temat zaburzeń owulacji, warto zacząć od tego czym jest sama owulacja. Jak tłumaczy nasz ekspert, ginekolog Łukasz Blukacz:

Owulacja jest jednym z elementów cyklu miesiączkowego. Ten z kolei jest szeregiem następujących po sobie fizjologicznych zmian w organizmie kobiety. Prawidłowy, w pełni wykształcony cykl miesiączkowy, występuje u dojrzałych biologicznie kobiet, czyli pomiędzy okresem dojrzewania a przekwitania czyli menopauzy.

Cykl miesiączkowy regulowany jest za pomocą substancji wydzielanych przez gruczoły dokrewne człowieka, nazywanych hormonami. Pełnią one funkcję sygnałów, które w zależności od rytmu wydzielania i stężenia powodują kolejne zmiany w organizmie.

Prawidłowy cykl trwa około 28 dni i podzielić go można na kilka etapów:

• menstruacja,
• faza folikularna,
• owulacja,
• faza lutealna.

Po zakończeniu fazy lutealnej, gdy nie dochodzi do ciąży cykl wraca do początku, czyli pojawia się kolejna miesiączka.

Zaznaczyć przy tym należy, że do ciąży dojść może jedynie w przypadku, gdy wszystkie poprzedzające ją fazy cyklu przebiegały prawidłowo - zwraca uwagę lekarz.

Sama owulacja polega na uwolnieniu komórki jajowej z dojrzałego pęcherzyka dominującego. Najczęściej dochodzi do niej około 14. dnia cyklu na skutek wyrzutu hormonów produkowanych przez przysadkę mózgową.

Dni płodne i niepłodne. W których dniach cyklu najlepiej starać się o dziecko?

Co oznacza cykl bezowulacyjny?

Cyklem bezowulacyjnym nazywamy taki cykl, w którym nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej z dojrzałego pęcherzyka jajnikowego. Może to wynikać z braku takiego pęcherzyka lub z nieprawidłowości mechanizmów prowadzących do jego fizjologicznego pęknięcia.

W praktyce trudno jest jednoznacznie stwierdzić brak owulacji, który obserwować można za pomocą badań ultrasonograficznych. Często podejrzenie zaburzeń owulacji wysnuwa się na podstawie pośrednich danych takich jak obserwacje stężeń hormonów w badaniach laboratoryjnych lub objawów związanych z owulacją takich jak: zmiana temperatury ciała czy charakteru śluzu szyjkowego - przyznaje Łukasz Blukacz.

Również w przypadku zaburzeń rytmu miesiączkowania, gdy cykle są długie lub miesiączki nie występują przez szereg kolejnych miesięcy można zakładać iż owulacje nie występują.

Brak owulacji - przyczyny

W pierwszej kolejności braku owulacji można się spodziewać w przypadku nieprawidłowych, nieregularnych lub przedłużających się cykli miesiączkowych.

Do najczęstszych przyczyn należą:

• zespół policystycznych jajników,
• choroby tarczycy,
• zaburzenia odżywiania,
• choroby przysadki mózgowej,
• choroby jajników,
• choroby nadnerczy,
• przedwczesne wygasanie czynności jajników.

Niebagatelny wpływ na prawidłowość cyklu miesiączkowego, a co za tym idzie i owulacje mają również:

• stres,
• stan odżywienia,
• wysiłek fizyczny,
• choroby infekcyjne.

Ponadto w przypadku niektórych chorób wrodzonych, w szczególności o podłożu genetycznym ryzyko zaburzeń owulacji znacząco wzrasta lub jest ona całkowicie niemożliwa.

Brak owulacji. Jak rozpoznać cykl bezowulacyjny?

Nasz ekspert przyznaje, że łatwiej jest odpowiedzieć na to pytanie poprzez jego odwrócenie - jak rozpoznać owulację?

W przypadku regularnych miesiączek i cykli trwających około 28. dni owulacji spodziewać się można około 14. dnia cyklu. W praktyce wiele kobiet ma cykle trwające dłużej lub krócej niż wspomniane 28 dni, a zatem owulacji u nich można spodziewać się około 14 dni od końca cyklu. Przy cyklu trwającym średnio 32 dni owulacja jest najbardziej prawdopodobna w okolicy 18. dnia jego trwania - tłumaczy Łukasz Blukacz.

U ludzi owulacja określana jest jako ukryta, gdyż nie towarzyszą jej wyraźne sygnały. Niemniej jednak niektóre kobiety potrafią dosyć precyzyjnie określić moment owulacji na podstawie subtelnych objawów takich jak pojawienie się tkliwości okolicy jednego z jajników, zmian w charakterze cyklu owulacyjnego czy innych dyskretnych zmian w organizmie.

W praktyce pomocne bywają również oznaczenia stężeń hormonów zarówno w badaniu krwi jak i moczu. Przy pewnej systematyczności możliwe jest ustalenie dnia owulacji na podstawie badania śluzu szyjkowego czy porannej temperatury ciała - zauważa ginekolog.

I dodaje:

Najskuteczniejszą jednak metodą jest badanie ultrasonograficzne, w którym uwidocznić można w zależności od dnia cyklu wzrastający pęcherzyk owulacyjny, jego pęknięcie, czyli faktyczny moment uwolnienia komórki jajowej oraz dalsze jego zmiany będące wykładnikiem dokonanej owulacji.

W przypadku zaburzeń miesiączkowania, czy podejrzenia wystąpienia zaburzeń owulacji w pierwszej kolejności warto zasięgnąć porady ginekologa zajmującego się diagnostykę i leczeniem zaburzeń płodności.

Z racji na złożoność problemu i jego ścisły związek z zaburzeniami endokrynologicznymi i metabolicznymi niezwykle przydatne jest doświadczenie ginekologa w diagnostyce i leczeniu tychże zaburzeń, gdyż wybiegać mogą one poza obszar klasycznej ginekologii - przyznaje nasz ekspert.

Brak owulacji. Diagnoza i leczenie

Proces diagnostyczny powinien rozpocząć się od zebrania szczegółowego wywiadu chorobowego uwzględniającego takie dane jak dotychczasowy rytm miesiączkowania oraz wiek, w którym wystąpiła pierwsza miesiączka.

Wśród pytań dodatkowych pojawić się mogą też te o inne choroby, ze szczególnym uwzględnieniem chorób endokrynologicznych i metabolicznych oraz ewentualnych zaburzeń odżywiania.

Na podstawie tych informacji lekarz może zaproponować poszerzenie diagnostyki o badania laboratoryjne mające na celu ustalenie podłoża problemu. W toku diagnostyki konieczne jest wykonanie badania ultrasonograficznego narządów miednicy mniejszej czyli jajników i macicy - wylicza Łukasz Blukacz.

Leczenie może natomiast przebiegać różnie w zależności od ustalonej przyczyny zaburzeń owulacji lub może skupiać się na wywołaniu samej owulacji odpowiednimi lekami stymulującymi wzrost i pęknięcie pęcherzyka jajnikowego.