Efedryna – kiedy stosujemy efedrynę?

Czym jest układ adrenergiczny i receptory adrenergiczne?

Układ adrenergiczny jest częścią autonomicznego układu nerwowego. Zadaniem układu adrenergicznego, jest przekazywanie impulsów na neurony lub efektory, za pomocą receptorów adrenergicznych, którymi są adrenalina, noradrenalina i dopamina.

Receptory te dzielimy na cztery grupy:

Amoksycylina - na czym polega działanie leku i kiedy go stosować?

Taromentin (amoksycylina + kwas klawulanowy) – wskazania, stosowanie i skutki uboczne leku

Wenlafaksyna – wskazania, działanie i skutki uboczne

Solcoseryl – w jakim celu jest stosowany?

Atropina – w jakim celu jest stosowana?

Oksykodon (chlorowodorek oksykodonu) - kiedy stosować?

Receptory alfa-adrenergiczne alfa-1

Pobudzenie tych receptorów skutkuje pobudzeniem naczyń krwionośnych, pobudzeniem akcji serca, rozszerzeniem oskrzeli, skurczem mięśni gładkich układu moczowo- płciowego, pobudzeniem pracy jelit oraz rozpoczęciem procesów glikogenolizy i glukoneogenezy, które przyczyniają się do podwyższenia poziomu glukozy we krwi.

Receptory alfa-1 znajdują się w:

• mięśniówce naczyń krwionośnych,
• mięśniach gładkich macicy,
• mięśniach przewodu pokarmowego i jelit,
• mięśniówce serca,
• mięśniówce oskrzeli i płuc,
• w OUN – ośrodkowym układzie nerwowym.

Receptory alfa-adrenergiczne alfa-2

Pobudzenie tych receptorów wpływa na zmniejszenie wydzielania insuliny, co powoduje wzrost glukozy we krwi. Pobudzone receptory alfa-2 powodują skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych oraz agregację płytek krwi, co skutkuje podwyższeniem ciśnienia tętniczego. Pobudzenie tych receptorów przez noradrenalinę hamuje jej wyrzut.

Receptory alfa-2 znajdują się w:

• wyspach trzustki,
• płytkach krwi,
• mięśniach gładkich naczyń krwionośnych oraz zakończeniach nerwowych.

Receptory beta-adrenergiczne beta-1

Są receptorami znajdującymi się głównie w sercu oraz w nerkach. Ich pobudzenie powoduje wzrost szybkości przewodzenia serca oraz większą ilość skurczów, w nerkach z kolei produkowana jest duża ilość reniny, która powoduje wzrost ciśnienia tętniczego.

Receptory beta-adrenergiczne beta-2

Pobudzenie receptorów beta- 2 powoduje rozkurcz mięśni gładkich. Umiejscowione są one głównie w:

• w oskrzelach,
• naczyniach krwionośnych,
• gałce ocznej,
• układzie pokarmowym.

Istnieją również receptory beta-3 oraz beta-4, które odpowiedzialne są za procesy lipolizy, dzięki czemu efedryna znalazła zastosowanie, jako składnik tabletek odchudzających, których zadaniem jest spalanie tkanki tłuszczowej. Receptory te znajdują się w układzie pokarmowym oraz w sercu.

Jak działa efedryna?

Efedryna działa na układ adrenergiczny pośrednio- uwalniając katecholaminy i hamując ich zwrotne wchłanianie; oraz bezpośrednio- pobudzając receptory adrenergiczne alfa i beta.

Efedryna:

• rozszerza oskrzela,
• zmniejsza ilość śluzu w drogach oddechowych, wspomagające oddychanie,
• wspomaga pracę serca, zwiększa liczbę skurczów,
• zwęża naczynia krwionośne, powodując wzrost ciśnienia tętniczego,
• obkurcza naczynia krwionośne nosa,
• powoduje zwiotczenie pęcherza oraz skurcz zwieracza pęcherza,
• zwiększa kurczliwość mięśni prążkowanych,
• rozszerza źrenice,
• powoduje wzrost wydolności organizmu.

Kiedy stosuje się efedrynę?

W medycynie stosuje się zwykle efedrynę pod postacią chlorowodorku efedryny, czyli efetoninę.

Efetonina jest lekiem stosowanym podczas zakażeń górnych dróg oddechowych, w celu obkurczenia lub rozkurczenia błon śluzowych oraz w celu wspomagania pracy układu sercowo-naczyniowego.

Wskazaniem do zażycia efedryny są:

• zapalenie zatok przynosowych,
• zapalenie błon śluzowych nosa oraz gardła,
• skurcz dróg oddechowych,
• spadek ciśnienia tętniczego krwi podczas zabiegów w znieczuleniu podpajęczynówkowym lub zewnątrzoponowym.

Jak należy stosować lek?

Stosowanie efedryny zależy od dolegliwości, wieku oraz masy ciała. Występuje ona pod postacią kropli, tabletek doustnych oraz roztworów do wstrzykiwań. Najpopularniejsza jest efedryna pod postacią kropli lub aerozolu do nosa.

Za dawkę bezpieczną u osoby dorosłej przyjmuje się 1-3 kropli do każdego otworu nosowego maksymalnie 5 razy na dobę.

Należy zawsze stosować się do zaleceń lekarza lub informacji zawartych na ulotce dołączonej do opakowania leku.

Dawka efedryny podana doustnie to zazwyczaj 50-100 mg/dobę u osoby dorosłej. Efedryna może być również podana w formie zastrzyków domięśniowych lub podskórnych oraz dożylnie.

Należy pamiętać, że bezpieczną dla naszego zdrowia i życia dawkę zawsze dobiera lekarz. Lek może być stosowany u dzieci.

Jakie mogą być skutki uboczne przyjmowania efedryny?

Ponieważ efedryna powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi oraz przyspiesza pracę serca, bardzo często występują poniższe objawy:

• kołatanie serca, zaburzenia pracy serca, tachykardia,
• duszność,
• ból głowy,
• nudności, wymioty, biegunka,
• nadmierne pocenie się,
• ogólne osłabienie i rozbicie ,
• problemy z zasypianiem,
• lęk, nerwowość, długotrwałe przyjmowanie efedryny, może powodować depresję.

Powyższe objawy mogą świadczyć również o przedawkowaniu leku. W wypadku przyjęcia dużych dawek mogą wystąpić również drgawki, depresja oddechowa, a nawet śpiączka.

Za śmiertelną dawkę leku przyjmuje się 2 g efedryny.

Kiedy występują przeciwwskazania do stosowania leku?

Przeciwwskazaniami do zażywania efedryny są:

• choroba niedokrwienna serca,
• nadciśnienie tętnicze,
• częstoskurcz napadowy oraz inne zaburzenia pracy serca,
• ostra niewydolność wieńcowa,
• nadczynność tarczycy,
• jaskra,
• przerost prostaty,
• ciąża i okres karmienia piersią.

U pacjentów z cukrzycą, chorobami powodującymi zwężenie tętnic oraz z chorobami układu sercowo-naczyniowego efedryna musi być zawsze stosowana po konsultacji z lekarzem oraz w przypadku wystąpienia niepokojących objawów (najczęściej ucisk w klatce piersiowej, kołatanie serca, duszność) należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Efedryna a inne leki

Efedryna wchodzi w reakcje z innymi lekami, dlatego zawsze należy informować swojego lekarza, o wszystkich przyjmowanych lekach.

Efedryna wpływa na działanie:

• deksametazonu (lek przeciwzapalny),
• fenytoiny i premidazonu (leki przeciwpadaczkowe),
• barbituranów (leki nasenne).

Na działanie efedryny mają wpływ:

• leki przeciwdepresyjne – inhibitory monoaminooksydazy, inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
• leki obniżające ciśnienie,
• leki stosowane w leczeniu jaskry,
• metformina i guanidyna, stosowane w leczeniu cukrzycy,
• salbutamol oraz leki stosowane w leczeniu astmy,
• halotan, cyklopropan oraz inne leki stosowane wziewnie podczas znieczulenia,
• oksytocyna, podawana w celu wywołania porodu.

Ponieważ efedryna chwilowo podnosi wydolność organizmu, może dawać pozytywne wyniki testów antydopingowych u sportowców. Z tego samego powodu wpisana została na listę zabronionych środków dopingujących i nie może być sprzedawana jako suplement diety.