Rak szyjki macicy. Ginekolog: wzrasta liczba przypadków wśród młodych kobiet

Rak szyjki macicy - czym jest, jak często występuje

Rak szyjki macicy jest jednym z rodzajów nowotworów złośliwych, który rozwija się w komórkach szyjki macicy – to jest dolnej części macicy, która łączy się z pochwą. Choć początkowo może przebiegać bezobjawowo, w późniejszych fazach może objawiać się bólami, krwawieniami czy nietypowymi upławami.

Rozwój tej choroby jest często związany z infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), co podkreśla znaczenie profilaktyki, w tym szczepień przeciwko HPV oraz regularnych badań cytologicznych. Ważne jest, aby każda kobieta była świadoma ryzyka i metod profilaktycznych, a także regularnie konsultowała swoje zdrowie z lekarzem ginekologiem - podkreśla ginekolog, Łukasz Blukacz.

Rak szyjki macicy jest znaczącym problemem zdrowotnym zarówno na świecie, jak i w Polsce. Według danych z 2020 roku, na świecie odnotowano ponad 600 000 nowych przypadków tego nowotworu i ponad 340 000 zgonów z jego powodu. W Polsce w tym samym roku zarejestrowano 3 862 nowe przypadki raka szyjki macicy i 2 137 zgonów.

Ponad 85% nowych przypadków dotyczy kobiet zamieszkałych w krajach rozwijających się. Polska, ze względu na jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności i umieralności w Europie, znajduje się w grupie krajów o wysokim ryzyku występowania tego nowotworu - zwraca uwagę nasz ekspert.

Strategia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mająca na celu eliminację raka szyjki macicy obejmuje trzy kluczowe elementy: szczepienia, badania przesiewowe i terapię. Szacuje się, że pomyślne wdrożenie tych działań może zmniejszyć liczbę nowych przypadków raka szyjki macicy o ponad 40% i zapobiec 5 milionom zgonów z tego powodu do 2050 roku.

Zazwyczaj, największe ryzyko zachorowania występuje u kobiet w średnim wieku, zwłaszcza między 45 a 64 rokiem życia, gdzie 60% zachorowań przypada na ten przedział wiekowy. Jednakże, obserwuje się rosnącą tendencję diagnozowania tego nowotworu u młodszych kobiet, w szczególności w grupie wiekowej 35-44 lata - tłumaczy lekarz.

Rak szyjki macicy jest szóstym co do częstości występowania nowotworem u kobiet w Polsce, stanowiąc ponad 10% nowotworów u kobiet.

Ważne jest, aby podkreślić, że wczesne wykrycie raka szyjki macicy jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Badanie cytologiczne, czyli pobranie wymazu z szyjki macicy, pozwala na wykrycie nawet niewielkich nieprawidłowości na bardzo wczesnym etapie. Regularne badania cytologiczne, zalecane każdej kobiecie powyżej 25. roku życia oraz wszystkim kobietom współżyjącym, mogą znacząco zwiększyć szanse na wyleczenie - dopowiada.

Cytologia ratuje życie. Kobiety powinny wykonywać ją raz w roku

Metotreksat - działanie i wskazania do stosowania

Rak szyjki macicy. Przyczyny rozwoju choroby

Przyczyny raka szyjki macicy są wielowymiarowe, z czego najważniejszą jest przewlekła infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Szacuje się, że 50-80% mężczyzn i kobiet zostanie zakażonych HPV przynajmniej raz w życiu, a w 10% przypadków wirus ten pozostaje w organizmie, prowadząc do zmian przedrakowych lub nowotworowych.

Niedostateczna profilaktyka w postaci szczepień przeciwko HPV stanowi kolejny istotny czynnik ryzyka. Szczepionki przeciw HPV są skutecznym narzędziem prewencji, jednak ich stosowanie w niektórych krajach, w tym w Polsce, jest nadal niewystarczające w porównaniu do innych regionów. Skuteczność szczepionek w zapobieganiu przetrwałym zakażeniom HPV i w efekcie stanom przedrakowym jest bardzo wysoka, ale aby osiągnąć optymalną ochronę, szczepienia muszą być przeprowadzone najlepiej przed inicjacją seksualną, najczęściej w okresie nastoletnim - wyjaśnia Łukasz Blukacz.

Profilaktyka wtórna, czyli regularne badania przesiewowe, również odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu rozwojowi raka szyjki macicy.

W Polsce istnieje problem z niedostatecznie częstym oraz niewłaściwie prowadzonym programem profilaktyki wtórnej, co obejmuje m.in. badania cytologiczne. Te badania pozwalają na wczesne wykrycie nieprawidłowości w komórkach szyjki macicy, które mogą prowadzić do raka. W Polsce obserwuje się również brak przesiewowych badań w kierunku HPV, co jest standardem w niektórych innych krajach - zwraca uwagę lekarz.

Ponadto, inne czynniki ryzyka obejmują wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, dużą liczbę partnerów seksualnych, palenie tytoniu, stosowanie hormonalnej antykoncepcji oraz osłabienie odporności, np. w wyniku infekcji HIV czy leków immunosupresyjnych.

Podsumowując, przewlekła infekcja HPV jest główną przyczyną raka szyjki macicy, a brak wystarczającej profilaktyki pierwotnej (szczepień) i wtórnej (regularnych badań przesiewowych) znacząco zwiększa ryzyko rozwoju tej choroby.

Rak szyjki macicy. Objawy

Objawy raka szyjki macicy często pojawiają się stosunkowo późno i mogą nie być charakterystyczne, co utrudnia wczesną diagnozę choroby na podstawie samych symptomów.

Wiele kobiet w początkowych stadiach raka szyjki macicy nie doświadcza żadnych objawów. To podkreśla znaczenie regularnej diagnostyki przesiewowej, nawet u osób zdrowych podczas profilaktycznych wizyt ginekologicznych - przyznaje Łukasz Blukacz.

Gdy objawy się pojawiają, mogą obejmować:

• Krwawienie poza cyklem menstruacyjnym - występujące pomiędzy regularnymi krwawieniami miesiączkowymi lub po menopauzie.
• Krwawienie po stosunku - często jedno z pierwszych symptomów, które powinny skłonić do wizyty u lekarza.
• Obfite upławy z pochwy - które mogą być wodniste, krwiste lub mieć nieprzyjemny zapach.
• Ból w podbrzuszu - szczególnie jeśli jest on ciągły lub nasila się.
• Ból podczas stosunku - może wskazywać na zaawansowanie choroby.

Jednakże te objawy mogą również wskazywać na inne, mniej poważne schorzenia, dlatego kluczowe jest skonsultowanie ich z lekarzem. Ginekolog może przeprowadzić odpowiednie badania, w tym badanie cytologiczne, które jest podstawowym narzędziem w diagnostyce raka szyjki macicy.

Rak szyjki macicy. Diagnoza

Diagnoza raka szyjki macicy opiera się na kilku kluczowych badaniach, z których najważniejsze są cytologia oraz badania molekularne w kierunku wirusa HPV.

• Cytologia: jest to podstawowe badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy. Tradycyjna cytologia (rozmaz Pap) polega na mikroskopowym badaniu komórek pobranych z szyjki macicy, w celu wykrycia ewentualnych zmian przedrakowych lub nowotworowych. Obecnie coraz większą popularność zyskuje cytologia na podłożu płynnym, przypisywana jest jej wyższa czułość w porównaniu do metody klasycznej.
• Badanie molekularne w kierunku wirusa HPV: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podkreśla rosnące znaczenie badań molekularnych w diagnostyce raka szyjki macicy. Badanie to pozwala na identyfikację obecności wirusa HPV, szczególnie jego onkogennych typów, co jest kluczowe, ponieważ większość przypadków raka szyjki macicy jest związana z infekcją tym wirusem.
• Badanie kolposkopowe: w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w cytologii, kolejnym krokiem jest zazwyczaj badanie kolposkopowe. Kolposkopia to badanie, w którym używa się specjalnego mikroskopu (kolposkopu) do szczegółowego obejrzenia szyjki macicy. Pozwala to na dokładną ocenę ewentualnych zmian i wybranie miejsca do pobrania wycinka tkanki (biopsji).
• Biopsja: pobrany w trakcie kolposkopii wycinek tkanki jest badany pod mikroskopem, co daje najdokładniejszą informację o rodzaju i stopniu zaawansowania zmian patologicznych.
• Badania uzupełniające: w zależności od potrzeb i zaawansowania choroby, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak ultrasonografia (USG), rezonans magnetyczny (MRI), tomografia komputerowa (CT) czy pozytonowa tomografia emisyjna (PET). Te badania obrazowe pomagają w ocenie rozprzestrzenienia się choroby i planowaniu leczenia.

Rak szyjki macicy. Leczenie

Leczenie raka szyjki macicy jest złożone i zależy od wielu czynników, takich jak stadium choroby, ogólny stan zdrowia pacjentki oraz jej plany dotyczące przyszłego macierzyństwa.

Podstawą terapii zazwyczaj jest leczenie chirurgiczne, którego zakres dostosowuje się do stopnia zaawansowania zmian nowotworowych - wyjaśnia nasz ekspert.

W przypadkach wczesnego stadium raka szyjki macicy, leczenie może obejmować mniej inwazyjne procedury, takie jak konizacja (usunięcie stożka tkanki z szyjki macicy) lub histeroskopia. Te metody często pozwalają na zachowanie zdolności do zajścia w ciążę i nie wpływają znacząco na dalsze życie.

Niestety, jak zwraca uwagę ginekolog Łukasz Blukacz, ze względu na często późne rozpoznanie raka szyjki macicy w Polsce, w niektórych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie bardziej rozległego leczenia chirurgicznego:

Może to obejmować radykalną histerektomię, czyli usunięcie macicy, co oczywiście ma znaczący wpływ na zdolność reprodukcyjną kobiety. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby, leczenie chirurgiczne może być uzupełnione o radioterapię lub chemioterapię, mające na celu zniszczenie pozostałych komórek nowotworowych i zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby.

Decyzje dotyczące leczenia są zawsze podejmowane indywidualnie, w oparciu o szczegółową ocenę stanu pacjentki, a także w konsultacji z zespołem specjalistów, w tym onkologami i

chirurgami. Istotne jest również wsparcie psychologiczne pacjentek, które mogą zmagać się nie tylko z fizycznymi, ale również emocjonalnymi konsekwencjami diagnozy i leczenia raka szyjki macicy.

Rak szyjki macicy. Profilaktyka

Profilaktyka raka szyjki macicy jest wielowymiarowa i obejmuje zarówno edukację i świadomość zagrożenia, jak i konkretne działania medyczne. Oto kluczowe elementy profilaktyki:

1. Edukacja seksualna i świadomość zagrożenia: informacje o czynnikach ryzyka, w tym o znaczeniu wirusa HPV, są fundamentalne. Edukacja seksualna odgrywa kluczową rolę w zrozumieniu sposobów transmisji wirusa i metod jego zapobiegania.
2. Wczesne szczepienia ochronne: szczepienia przeciwko HPV są jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania rakowi szyjki macicy. Najnowsze szczepionki obejmują szeroki zakres typów wirusa HPV, co zapewnia lepszą ochronę. Zaleca się szczepienie zarówno dziewcząt, jak i chłopców przed inicjacją seksualną.
3. Regularna cytologia: badanie cytologiczne, znane również jako rozmaz Pap, pozwala na wczesne wykrycie zmian przedrakowych w szyjce macicy. Zaleca się, aby kobiety regularnie poddawały się tej procedurze, zwykle zaczynając od 25. roku życia lub po rozpoczęciu aktywności seksualnej.
4. Okresowe badanie HPV: badanie to umożliwia wykrycie obecności wirusa HPV w szyjce macicy. Regularne badanie HPV jest szczególnie ważne dla kobiet powyżej 30. roku życia, u których ryzyko przewlekłej infekcji HPV jest większe.
5. Szybkie działanie diagnostyczne i terapeutyczne w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości: w przypadku wykrycia nieprawidłowości w badaniach cytologicznych lub obecności wirusa HPV, konieczne jest szybkie podjęcie odpowiednich kroków diagnostycznych i terapeutycznych. Może to obejmować dalsze badania, takie jak kolposkopia, a w razie potrzeby odpowiednie leczenie.