Trauma i jej długofalowe skutki

Definicja traumy

Traumą nazywamy reakcję na nagły czynnik zagrażający życiu lub zdrowiu (stresor). Owy stresor jest dla jednostki szczególnego rodzaju doświadczeniem i zazwyczaj wydarzeniem niezwykle dotkliwym. Przeważnie zmiany te odciskają trwałe piętno na psychice człowieka i utrudniają codzienne funkcjonowanie.

Trauma poporodowa. Gdy kobiety nie chcą więcej dzieci

Urojenia. Mogą dotknąć każdego. Jak je rozpoznać?

Zniekształcenie poznawcze. Kiedy umysł płata figla

Sezonowe zaburzenia afektywne. Kiedy pogoda jest przyczyną choroby

Syndrom DDD. Kiedy rodzina odciska piętno na dorosłym życiu

Kryzys życiowy. Kiedy tracisz grunt pod nogami

Jakie zdarzenia powodują traumę?

Przyczyną traumy są zwykle nagłe zdarzenia bezpośrednio zagrażające życiu, w których brała udział jednostka, bądź też bliskie jej osoby.

Za wydarzenia traumatyczne uznaje się:

• ciężką, przewlekłą chorobę somatyczną,
• bycie ofiarą przemocy fizycznej lub seksualnej,
• śmierć/odejście bliskiej osoby,
• udział/bycie świadkiem wypadku komunikacyjnego,
• bycie ofiarą pobicia/napadu,
• doświadczenie przemocy, np. w miejscu pracy/szkole,
• udział w działaniach wojennych.

Istnieją także zawody, gdzie warunki i okoliczności pracy narażają osoby je wykonujące na doświadczenie traumy, np. pracownicy służby zdrowia, policjanci, strażacy, żołnierze.

Uznaje się, że aż 80% społeczeństwa narażone jest na doznanie sytuacji traumatycznej, ale należy pamiętać, że nie u każdego wydarzenia potencjalnie traumatyczne wywołają traumę.

Szczególnym rodzajem traumy jest trauma z dzieciństwa - często pozostaje nieuświadomiona, a osoby nią dotknięte mogą doświadczać jej poważnych konsekwencji w dorosłym życiu. Najczęściej pomijaną kwestią dotyczącą tego problemu jest przemoc emocjonalna stosowana wobec dzieci przez ich rodziców/najbliższych.  Do agresji emocjonalnej zaliczamy: wpędzanie dziecka w poczucie winy, szantaż emocjonalny, nieustanne krytykowanie czy też zawstydzanie. Nierzadko osoby gnębione w ten sposób nie są świadome, że ich  “wewnętrznym krytykiem” w dorosłym życiu jest tak naprawdę ich rodzic. Skutkiem takich zachowań jest obniżona samoocena, a co za tym idzie trudności w tworzeniu relacji partnerskich. Często dochodzi także do wykształcenia negatywnych stylów przywiązania, np. lękowo-unikającego.

Objawy traumy

Objawy traumy są dość niespecyficzne, a czas ich trwania i nasilenie są charakterystyczny dla konkretnej jednostki. Niejednokrotnie dana osoba nie zdaje sobie sprawy z tego, że może doświadczać traumy, dlatego tak istotnym jest uświadomienie sobie sedna swoich problemów. Czasem objawy traumy mogą przypominać te występujące w przebiegu zespołu stresu pourazowego (PTSD) lub być jego konsekwencją.

Objawy utrzymujące się świadczące o traumie:

• obniżony nastrój,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• bezsenność,
• myśli samobójcze,
• lęki dotyczące stanu zdrowia lub życia własnego/bliskich,
• nadmierne pobudzenie (przyspieszony oddech i podwyższone tętno),
• problemy z radzeniem sobie z trudnymi emocjami, np. z gniewem,
• uczucie “odcięcia” od emocji/rzeczywistości,
• zachowania obsesyjno-kompulsyjne,
• odtwarzanie w myślach traumatycznych wydarzeń,
• gonitwa myśli,
• stany depresyjne.

Do głównych objawów traumy zaliczamy także nawracające zachowania, które sugerują zdarzenie traumatyczne. Takie sytuacje zazwyczaj są wyzwalane przez bodźce kojarzące się z traumatycznym wydarzeniem. Do bodźców tych zaliczamy np. charakterystyczne dźwięki kojarzące się z nieprzyjemną sytuacją, zapachy, dotyk/widok określonej osoby, obecność w niektórych miejscach. Pacjenci dotknięci traumą zwykle unikają miejsc i sytuacji wywołujących skojarzenia z traumatycznym przeżyciem.

UWAGA! Objawy takie jak:

• drżenie kończyn,
• płacz,
• bladość,
• zamarcie w bezruchu

również należą do objawów traumy, lecz krótko utrzymujące się nie zawsze muszą świadczyć o poważnym zaburzeniu. Dopiero trwające dłuższy czas wymagają interwencji i pomocy ze strony lekarza lub/i psychologa.

Pomoc psychologiczna

Setki lekarzy i specjalistów w jednym miejscu.

Sprawdź!

Co predysponuje do wystąpienia traumy?

To, czy u danej osoby ujawni się trauma spowodowana urazem zależy od indywidualnych uwarunkowań biologicznych, umiejętności radzenia sobie z problemami, czy też od aktualnego stanu w jakim była w momencie wydarzenia. Istotnym aspektem jest także wsparcie otrzymywane od bliskich i jego jakość.

Strategie leczenia traumy

Osoby dotknięte urazem psychicznym często w celu złagodzenia uciążliwych objawów i wyciszenia natrętnych myśli sięgają po używki, co ostatecznie wzmaga dolegliwości i nieprzyjemne odczucia i niejednokrotnie prowadzi do uzależnień.

Najważniejsza w leczeniu traumy jest bez wątpienia psychoterapia, która powinna być odpowiednio dobrana do rodzaju doznanego urazu psychicznego, jak i innych indywidualnych cech pacjenta. Podstawowym aspektem i celem terapii jest zrozumienie przez pacjenta wpływu traumatycznych wydarzeń na jego psychikę i zdobycie umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami z nimi związanymi. Osoba poddana leczeniu (jeśli jest ono skuteczne) po pewnym czasie zaczyna rozumieć schematy szkodliwych zachowań, które zostały wywołane.

Bywa, że przykre doświadczenia odciskają tak dotkliwe piętno na psychice pacjentów, że wypierają oni doznane krzywdy. Terapia ma wtedy na celu dotarcie do źródła problemu, uświadomienie i przepracowanie go.

W wielu przypadkach w celu leczenia traumy wybiera się metodę tzw. projekcji, polegającą na odtwarzaniu traumatycznych wydarzeń i opowiadaniu o nich.

Bywają również sytuacje, kiedy wsparcie bliskich jest na tyle mocne, że rozwój traumy u osoby nią dotkniętej zostaje dzięki niemu zahamowany. Niezwykle istotna jest więc ich obecność w procesie łagodzenia objawów traumy i osiągnięcia komfortu psychicznego.

Jeśli podejrzewasz, że Ty lub bliska Ci osoba może cierpieć z powodu doznanego urazu psychicznego, zarejestruj się na konsultację online z jednym/ą z psychologów/psycholożek.