Kaszel. Najczęstszy powód wizyt u lekarza

Kaszel. To z nim najczęściej przychodzimy do lekarza

Traktujemy go lekceważąco, a  może być pierwszym ostrzeżeniem przed poważnymi problemami ze zdrowiem. Jak podkreśla nasza ekspertka, lekarz rodzinny Barbara Dobrzańska-Warzecha:

Kaszel to jeden z najczęściej zgłaszanych objawów w gabinecie lekarza rodzinnego.

Mechanizm kaszlu pozwala przede wszystkim oczyścić drogi oddechowe i ułatwić oddychanie:

Jest to fizjologiczny odruch o charakterze obronnym, który ma za zadanie oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny, ciał obcych oraz pyłów. Zaczyna się głębokim wdechem, po którym następuje faza sprężania powietrza, a następnie gwałtowny wydech przy otwartej głośni.

I wyjaśnia:

Kaszel może mieć charakter świadomy lub odruchowy. Bodźcem do uruchomienia odruchu kaszlowego jest drażnienie receptorów zlokalizowanych w drogach oddechowych i płucach, ale także w przełyku, gardle lub przewodzie słuchowym zewnętrznym i przeponie.

Grypa, COVID-19, a może RSV? Na co chorują Polacy?

Grypa sieje spustoszenie. Polacy nie chcą się szczepić

Kaszel wywołujący wymioty. Co może oznaczać?

Zapalenie oskrzeli - jak je rozpoznać?

Rumień zakaźny – jak dochodzi do zakażenia

Refluks - przyczyny, objawy, leczenie

Rodzaje kaszlu. Ważny jest czas

Kaszel dzielimy ze względu na długość jego trwania

Kaszel możemy podzielić według czasu trwania na ostry (do 3 tygodni), podostry (3-8 tygodni) oraz przewlekły (>8 tygodni) - wyjaśnia specjalistka.

To co najbardziej interesuje pacjentów to podział kaszlu ze względu na jego charakter.

Wyróżniamy tu kaszel suchy oraz kaszel produktywny - dodaje Barbara Dobrzańska-Warzecha.

Kaszel produktywny. Jak go rozpoznać? Jak go leczyć?

Ten rodzaj kaszlu jest ważnym mechanizmem obronnym organizmu, pomagającym usunąć zanieczyszczenia, bakterie, wirusy, cząstki pyłu i inne substancje drażniące z dróg oddechowych. Jest często obecny w chorobach układu oddechowego, takich jak przeziębienie, grypa, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, czy przewlekłe choroby płucne, jak na przykład przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Ekspertka, lekarz Barbara Dobrzańska-Warzecha wyjaśnia:

Kaszel produktywny to kaszel z odkrztuszaniem plwociny. U osób dorosłych nie ma problemów z jego rozpoznaniem.

Nieco inaczej jest u małych pacjentów:

U małych dzieci, u których kaszel nie jest jeszcze do końca efektywny, rodzice często opisują go jako „furczący, charczący", niejednokrotnie prowadzący do wymiotów.

Co ważne:

Kaszlu produktywnego nie należy hamować - ma on działanie oczyszczające drogi oddechowe. W leczeniu wspomagającym stosujemy leki rozrzedzające wydzielinę i przyspieszające jej usuwanie - np. acetylocysteina, karbocysteina, ambroksol.

Barbara Dobrzańska-Warzecha podkreśla:

Należy pamiętać o tym, by leków tych nie stosować na noc oraz by nie łączyć ich jednoczasowo z lekami przeciwkaszlowymi.

Ogromne znaczenie ma woda:

Kluczowe jest odpowiednie nawodnienie pacjenta - zwiększa ono efektywność leczenia. Dobrym uzupełnieniem są też inhalacje z soli fizjologicznej - podpowiada lekarka.

Kaszel nieproduktywny. Jak go rozpoznać? Jak go leczyć?

W jego przypadku nie dochodzi do usuwania substancji drażniących lub zanieczyszczeń z układu oddechowego, ponieważ brakuje tego rodzaju wydzieliny. Kaszel nieproduktywny może być spowodowany podrażnieniem błony śluzowej dróg oddechowych, infekcjami wirusowymi (takimi jak grypa), alergiami, dymem tytoniowym, zanieczyszczeniem powietrza lub innymi czynnikami. Może być również skutkiem ubocznym niektórych leków.

Kaszel nieproduktywny jak sama nazwa wskazuje jest kaszlem suchym, najczęściej związanym z podrażnieniem dróg oddechowych - tłumaczy specjalistka.

Pacjent rzadko otrzymuje leki:

Leki hamujące kaszel zaleca się rzadko, głównie w przypadku bardzo silnego, męczącego kaszlu, wybudzającego w godzinach nocnych. Najpopularniejszymi lekami przeciwkaszlowymi są butamirat, dekstrometorfan i lewodropropizyna - wyjaśnia Barbara Dobrzańska-Warzecha.

Kaszel. Przyczyny

Przyczyn kaszlu jest wiele, nie wszystkie też są związane z drogami oddechowymi.

Za najczęstsze przyczyny kaszlu ostrego uważa się infekcje dróg oddechowych - zarówno wirusowe jak i bakteryjne, reakcje alergiczne, ciało obce, napad astmy oskrzelowej, zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, obrzęk płuc lub zatorowość płuc - wymienia Barbara Dobrzańska-Warzecha.

Z kolei:

Najczęstszą przyczyną kaszlu przewlekłego jest spływanie wydzieliny z zatok po tylnej ścianie gardła (w przewlekłym zapaleniu zatok i alergii).

Ponadto trzeba zwrócić uwagę na:

• astmę,
• POChP,
• gruźlicę,
• niewydolność serca,
• stosowanie inhibitorów konwertazy angiotensyny (bardzo popularne leki stosowane w przypadku nadciśnienia tętniczego),
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• nowotwór płuc,
• przewlekłe choroby śródmiąższowe,
• narażenie na dym tytoniowy
• zanieczyszczenia chemiczne (smog lub narażenie zawodowe).

I wreszcie, jak podkreśla ekspertka:

Nie należy zapominać o często pomijanym kaszlu psychogennym.

Kaszel. Doraźna pomoc w warunkach domowych

W przypadku wystąpienia kaszlu bez towarzyszących objawów alarmowych możemy poradzić sobie na wiele sposobów we własnym zakresie.

Po pierwsze należy często wietrzyć pomieszczenia oraz dbać o odpowiednią temperaturę w mieszkaniu - zaleca się utrzymywanie 19-21 st C w pomieszczeniu, w którym śpimy. Powinniśmy zadbać o odpowiednie nawilżenie powietrza. Unikamy dymu papierosowego oraz wzmożonego wysiłku fizycznego - radzi Barbara Dobrzańska-Warzecha.

A co z lekarstwami?

W zależności od nasilenia objawów można stosować jeden z licznych leków dostępnych bez recepty.

Nie zapominajmy również o domowej apteczce:

Wśród domowych sposobów należy wyróżnić syrop z cebuli, kisiel z siemienia lnianego, aromaterapię. Świetną metodą na złagodzenie nocnego kaszlu jest spożycie łyżki miodu przed snem - wymienia specjalistka.

Specjalistka przestrzega jednak:

Nie podajemy miodu niemowlętom, czyli dzieciom poniżej 12 miesiąca życia.

Kaszel. Kiedy udać się do lekarza?

Mimo że powszechny, może sygnalizować naprawdę poważne kłopoty. Lekarz rodzinny Barbara Dobrzańska-Warzecha podpowiada na co, powinniśmy zwrócić uwagę i bezzwłocznie udać się do lekarza:

Bezwzględnie należy skonsultować się z lekarzem w trybie pilnym przy wystąpieniu objawów alarmowych takich jak: duszność, ból w klatce piersiowej, znaczne osłabienie, wysoka gorączka, krwioplucie, podejrzenie zachłyśnięcia, kaszel u noworodka, u dzieci należy także zwracać uwagę na wzmożoną pracę mięśni klatki piersiowej i brzucha.

W sytuacjach kaszlu przewlekłego zmiana jego charakteru lub natężenia (zwłaszcza u osób palących) również powinna prowadzić do wizyty lekarskiej. Dodatkowo:

Inne objawy wymagające konsultacji to utrata masy ciała, zaburzenia połykania, chrypka, przedłużanie się kaszlu powyżej 3 tygodni, brak poprawy po leczeniu objawowym.

Być może konieczne będą inne badania:

Lekarz po badaniu podmiotowym, przedmiotowym a w razie potrzeby po wykonaniu badań diagnostycznych (obrazowych, mikrobiologicznych i czynnościowych) wdraża odpowiednie postępowanie - wyjaśnia specjalistka.