Udar mózgu – jak rozpoznać pierwsze objawy?

Udar krwotoczny

Nazywany również wylewem, ma miejsce na skutek pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza to naczynie. Wydostająca się krew niszczy okoliczną tkankę nerwową oraz powoduje wzrost ciśnienia śródczaszkowego. Dochodzi również do niedokrwienia mózgu. Wylewy krwotoczne dzielimy na krwotoki śródmózgowe – do uszkodzenia naczyń i wylania krwi dochodzi wewnątrz mózgu oraz krwotoki podpajęczynówkowe – kiedy do krwotoku dochodzi na powierzchni mózgu, a krew zbiera się między nim a oponą pajęczą.

Najczęściej krwotok śródmózgowy jest konsekwencją wieloletniego nadciśnienia tętniczego, które powoduje poszerzenie średnicy naczyń tętniczych i powstawanie mikrotętniaków, mają one tendencję do pękania. Natomiast krwotoki podpajęczynówkowe spowodowane są pękaniem większych tętniaków i naczyniaków, które są wrodzonymi wadami w budowie ścian naczyń krwionośnych.

Udary krwotoczne stanowią ok. 20 proc. wszystkich udarów, ich leczenie jest bardzo ograniczone, dlatego są niebezpieczne dla zdrowia i życia.

Wstrząśnienie mózgu może być groźne. Działaj natychmiast

Czy aura migrenowa jest niebezpieczna?

Toksoplazmoza. Może być niebezpieczna

Choroba lokomocyjna u dorosłych i dzieci. Co robić, aby podróż nie była udręką

Zaburzenia mowy. Pomoc musi być kompleksowa

Zaprzestanie palenia papierosów. Dlaczego tak trudno zrezygnować z nikotyny?

Udar niedokrwienny

Zdecydowanie częściej dochodzi do udaru niedokrwiennego. Główną przyczyną jest miażdżyca, w przebiegu której wewnątrz naczyń tętniczych odkładają się blaszki miażdżycowe, powodując zwężenie i niedrożność tętnic. Z kolei niedrożne naczynia nie są w stanie zaopatrzyć mózgu w odpowiednią ilość krwi.

Udar niedokrwienny może być spowodowany również zatorem. Zator powstaje na skutek oderwania się blaszek miażdżycowych lub skrzepliny, które blokują światło tętnicy mózgowej i odcinają dostęp krwi do mózgu. W niektórych wypadkach zdarza się, że pod wpływem ciśnienia wewnątrz tętnicy dochodzi do samoistnego usunięcia zatoru, zanim wywoła on nieodwracalne szkody.

Za główne przyczyny udaru uważa się więc: miażdżycę, nadciśnienie tętnicze oraz wrodzone wady w budowie ścian naczyń tętniczych.

Jak rozpoznać udar?

Bardzo często zdarza się, że udar przebiega bez charakterystycznych objawów. Jeżeli zauważymy natomiast którykolwiek z opisanych poniżej objawów u siebie lub osoby bliskiej należy jak najszybciej zawiadomić pogotowie ratunkowe, lub udać się na nie z taką osobą.

Charakterystyczne dla udaru objawy to:

• nagły i bardzo silny ból głowy,
• zawroty głowy,
• problemy z mową,
• opadający po jednej stronie kącik ust,
• uczucie niedowładu kończyn po jednej stronie ciała,
• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia koordynacji ruchowej i równowagi,
• utrata świadomości i przytomności.

Możliwe jest również wystąpienie, któregoś z objawów natomiast mija on samoistnie po kilku minutach. Nie musi on sygnalizować przebiegającego udaru, natomiast może być sygnałem ostrzegawczym, w takim wypadku również niezwłocznie należy udać się do lekarza.  

Jakie mogą być konsekwencje udaru?

W większości przypadków skutki udaru zależą od czasu w jakim został rozpoznany oraz od podjętej interwencji lekarskiej.

Bardzo często po podjętej interwencji lekarskiej objawy udaru mijają samoistnie po upływie krótkiego czasu, natomiast w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić do paraliżu i niedowładu jednej ze stron ciała, problemów z mową, a nawet śmierci.

Na czym polega diagnostyka udaru?

Diagnostyka udaru następuje na podstawie rozpoznanych objawów oraz obrazu tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu głowy. Badanie TK pozwala rozróżnić udar niedokrwienny od udaru krwotocznego i wykluczyć ewentualne obrzęki mózgu. Badanie tomografią komputerową powtarza się kilkakrotnie po kilku dniach i tygodniach po wystąpieniu udaru, w celu określenia szkód, jakie wywołał. Dodatkowymi badaniami, które się wykonuje jest, ultrasonografia oraz arteriografia tętnic szyjnych, badanie RTG oraz EKG klatki piersiowej i morfologia krwi.

Jak leczy się udar mózgu?

Jeżeli od wystąpienia udaru minęły 3- 4 godz. pacjentowi podaje się wlew dożylny zawierający tkankowy aktywator plazminogenu, który ma za zadanie rozpuścić skrzep i udrożnić tętnice. Leczenie to dotyczy jedynie pacjentów, u których zdiagnozowano niedokrwienny udar mózgu, ponieważ lek ten rozrzedza krew i zaburza jej krzepliwość. Tkankowy aktywator plazminogenu nie może zostać więc zastosowany u pacjentów z krwotocznym udarem oraz u takich, którzy przeszli zabiegi operacyjne w niedalekiej przeszłości, ponieważ wiąże się to z ryzykiem wystąpienia krwotoków.

Udar niedokrwienny bardzo często może wystąpić podczas snu, a pacjent obserwuje objawy dopiero po przebudzeniu. Leczenie lekami mającymi na celu rozpuścić zator jest w takim wypadku bezcelowe, ponieważ doszło już do nieodwracalnych zmian, na skutek niedotlenienia mózgu.

Jeżeli wskutek udaru krwotocznego ciśnienie wewnątrzczaszkowe niebezpiecznie wzrasta, konieczny może okazać się zabieg operacyjny, mający na celu jego zatrzymanie. Udar krwotoczny jest bardzo niebezpieczny i niestety połowy pacjentów, u których nastąpił, nie udaje się uratować. 

Kluczowe znaczenie w powrocie do zdrowia po przebytym udarze ma również dobrze dobrana pod względem intensywności rehabilitacja. Ma ona szczególne znaczenie u pacjentów, którzy nie odzyskali świadomości i pozostają w pozycji leżącej. Jeśli u pacjenta wystąpiła afazja, czyli problemy w mowie, pacjent korzysta z pomocy logopedycznej i wykonuje ćwiczenia mające na celu jej poprawę.

Bardzo dużą rolę w procesie powrotu do zdrowia po udarze, odgrywają również psycholodzy i psychoterapeuci, ponieważ bardzo często pacjenci muszą zaadaptować się do życia na nowo, z nieodwracalnym niepełnosprawnościami.

Czy można uchronić się przed udarem?

Profilaktyka w głównej mierze opiera się na zdrowej i zbilansowanej diecie, która nie powoduje wzrostu złego cholesterolu, który przyczynia się do powstania miażdżycy. Równie ważna jest regularna aktywność fizyczna oraz unikanie stresu i odpowiednia ilość snu. Bardzo istotne jest również regularne wykonywanie badań krwi, a także kontrolowanie poziomu ciśnienia tętniczego oraz poziomu cukru. Należy również unikać palenia tytoniu oraz spożywania alkoholu.