Terapia zastępcza testosteronem: kiedy jest wskazana?

Kiedy stosować terapię zastępczą testosteronem?

Terapię stosuje się w przypadku rozpoznania hipogonadyzmu pierwotnego, hipogonadyzmu wtórnego, zespołu niewrażliwości receptorów androgenowych oraz zmniejszonej biodostępności testosteronu.  

- Szczególną uwagę na stężenia testosteronu należy zwrócić w przypadku pacjentów: z chorobami w obrębie siodła tureckiego (siodło tureckie to miejsce w czaszce, gdzie znajduje się przysadka), stosujących długoterminowo terapie z zastosowaniem glikokortykosteroidów lub opioidów, zakażonych wirusem HIV, ze schyłkową przewlekłą chorobą nerek  lub dializowanych, z zaburzeniami płodności, osteoporozą lub złamaniem niskoenergetycznym w młodym wieku czy z cukrzycą typu 2 - wylicza Marta Mazur. 

Niedobór testosteronu objawia się wieloukładowymi dolegliwościami, dlatego też wdrożenie terapii u pacjentów mających do niej wskazania wiąże się z szeregiem korzystnych zmian zarówno w zakresie psyche jak i somy (ciała). 

- Po około 6-8 tygodniach należy spodziewać się poprawy w zakresie libido (chęci na sex), jak również erekcji. Zmiany w zakresie rekompozycji ciała (redukcji tkanki tłuszczowej, budowania masy mięśniowej) zaczynają się po około 3 miesiącach, obserwuje się również poprawę w zakresie nastroju, energii oraz motywacji - zauważa ekspertka. 

Niezbędnym elementem maksymalizacji efektów terapii jest optymalny styl życia wiążący się ze zbilansowaną dietą, regenerującym snem, aktywnością fizyczną, unikaniem używek. 
Korzyści płynące z terapii zastępczej testosteronem

Testosteron pełni kluczową rolę w wielu aspektach zdrowia mężczyzny. Terapia może prowadzić do poprawy samopoczucia, kondycji fizycznej, jakości snu oraz witalności.

- Oprócz poprawy funkcji seksualnych, testosteron wpływa również na zwiększenie energii, poprawę nastroju oraz motywacji do działania – podkreśla  androlog i endokrynolog. 

Optymalizacja wyników terapii jest możliwa dzięki zdrowemu stylowi życia, który obejmuje zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną, regenerujący sen oraz unikanie używek. A terapia testosteronem daje najlepsze efekty, gdy jest stosowana w połączeniu z odpowiednią dbałością o kondycję fizyczną.

Recepta online na Adaster. Leczenie łagodnego rozrostu prostaty

Recepta na Doxar. Lek, który ułatwia życie przy łagodnym przeroście prostaty

Migrena u mężczyzn jest groźniejsza. Zaskakujące odkrycia polskich naukowców

Rak prostaty – co każdy mężczyzna powinien wiedzieć o diagnozie i leczeniu?

Jak cieszyć się seksem po 60. roku życia? Psychoseksuolog odpowiada

Seminogram: kluczowe badanie płodności mężczyzny

Przeciwwskazania do terapii zastępczej testosteronem

Przeciwwskazania do terapii dzielimy się na bezwzględne oraz względne. 

- Bezwzględne to takie, przy których ryzyko włączenia terapii przewyższa korzyści wynikające z niej i stanowi zagrożenie dla pacjenta z uwagi na choroby współistniejące. W przypadku występowania przeciwwskazań bezwzględnych nie należy włączać terapii zastępczej testosteronem - tłumaczy Marta Mazur. 

W przypadku wytycznych EAU (Europejskiego Towarzystwa Urologicznego z 2024 roku) do przeciwwskazań bezwzględnych należą:

• nowotwór piersi,
• nowotwór prostaty lokalnie zaawansowany lub z przerzutami,
• plany prokreacyjne w najbliższym czasie,
• hematokryt > 54 %,
•  objawowa niewydolność serca.

Do przeciwwskazań względnych (to znaczy takich, które pozwalają na włączenie terapii w warunkach ścisłego monitorowania pacjenta) należą:

• hematokryt 48 -50 %,
• występowanie żylnej choroby zakrzepowo- zatorowej w rodzinie (zatorowość płucna, zakrzepica żył głębokich),
• uzyskanie >= 19 punktów w kwestionariuszu objawów mikcyjnych (IPSS).

W przypadku wytycznych Endocrine Society (Europejskiego Stowarzyszenia Endokrynologicznego) z 2018 roku pacjenci zostali podzieleni na dwie grupy - na pacjentów mających bardzo wysokie ryzyko oraz na pacjentów mających umiarkowane i wysokie wystąpienia działań niepożądanych.  

Do pierwszej grupy należą pacjenci z nowotworami gruczołu krokowego (prostaty) oraz nowotworami piersi.

Do drugiej grupy, czyli wysokiego i umiarkowanego ryzyka wystąpienia działań niepożądanych związanych z terapią, należą pacjenci z:

•  niewyjaśnionym,  podwyższonym stężeniem PSA całkowitego > 4 ng/ml (> 3 ng/ml w przypadku obciążonego wywiad rodzinnego nowotworem prostaty u ojca oraz u Afroamerykanów),
• hematokrytem > 48 % (> 50 % w przypadku zamieszkiwania terenów wysokogórskich),
• IPSS >= 19 punktów,
• niekontrolowaną lub źle kontrolowaną niewydolnością serca,
• planami prokreacyjnymi w najbliższym czasie.

Przebieg terapii zastępczej testosteronem

Terapia włączana jest pod nadzorem lekarza. Jak wyjaśnia Marta Mazur:

Wdrożenie terapii wiąże się z potrzebą regularnej kontroli medycznej w zakresie oceny ogólnego stanu zdrowia oraz badań laboratoryjnych. 

I dodaje:

Po uzyskaniu optymalnej jakości życia i wyników badań laboratoryjnych wizyty odbywają się raz w roku. W Polsce stosuje się iniekcje lub żel.

Możliwe powikłania terapii zastępczej testosteronem

Chociaż terapia testosteronem jest skuteczna, nie jest wolna od potencjalnych powikłań. 

- Do najczęstszych powikłań terapii należą: zaburzenia płodności, trądzik, wzmożony łojotok,  wzrost hematokrytu, ginekomastia, nadciśnienie tętnicze, ból w miejscu podania iniekcji, podrażnienie skóry w przypadku zastosowaniu żelu na bazie spirytusu - informuje lekarz. 

Warto pamiętać, że przed rozpoczęciem terapii konieczna jest pełna diagnoza oraz ocena ryzyka. 

Właściwe monitorowanie oraz dostosowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta pozwala na minimalizowanie ryzyka powikłań i maksymalizowanie korzyści zdrowotnych wynikających z terapii testosteronem.