Sen, stres i ekran – jak współczesny tryb życia prowokuje bóle głowy?

Jak brak snu wpływa na układ nerwowy i dlaczego nasila bóle głowy?

Sen to podstawowy proces regeneracyjny naszego organizmu. Gdy go brakuje:

• rośnie poziom kortyzolu (hormonu stresu),
• zaburza się funkcjonowanie układu nerwowego,
• pogarsza się regulacja napięcia mięśniowego i naczyniowego w obrębie głowy i szyi.

Brak snu sprzyja centralnej sensytyzacji (nadreaktywności dróg bólowych) – u osób z bólami głowy zmniejszona ilość snu wiąże się z większą wrażliwością i występowaniem allodynii (bólu na bodźce łagodne). To oznacza, że nawet umiarkowany niedobór snu może sprawić, że układ nerwowy reaguje silniej na bodźce, które w normalnych warunkach byłyby tolerowane.

W badaniu nad migreną między epizodami stwierdzono, że przy ograniczeniu snu obserwuje się zmiany w hamowaniu GABA-B, co sugeruje, że niewystarczający sen zaburza mechanizmy hamujące w mózgu. Osłabiony mechanizm „hamowania bólu” może sprawić, że bodźce wyzwalające (np. światło, dźwięk) łatwiej doprowadzą do bólu.

Jak dieta wpływa na migreny – co warto wiedzieć?

Migrena a dieta. Co powinno znaleźć się na talerzu migrenowca?

Migrena oczna – jak radzić sobie z silnym bólem głowy?

Recepta na Cinie. Skuteczne leczenie napadów migreny z aurą i bez aury

Recepta na Purethal: leczenie bólów głowy i dolegliwości związanych ze stresem

Udar – szybka reakcja ratuje mózg. Sprawdź, jak nie przegapić sygnałów

W jaki sposób przewlekły stres prowadzi do napięciowych bólów głowy lub migren?

Wysoki poziom hormonów stresu może działać prozapalnie, zaburzać równowagę neuroprzekaźników, obniżać próg bólowy i sprawiać, że ataki migrenowe pojawiają się łatwiej.

Pod wpływem stresu wzrasta aktywność układu współczulnego (noradrenalina, adrenalina). U osób z migreną często występuje dysregulacja tego układu. Nadmierna lub przewlekła aktywność sympatyczna może prowadzić do napięcia mięśniowego, zaburzeń naczyń krwionośnych (np. skurcz lub rozszerzenie) i w efekcie sprzyjać wystąpieniu ataku migrenowego.

W przypadku osób z migreną, stres często pełni funkcję czynnika wyzwalającego atak. Co ciekawe, u niektórych migrena pojawia się po okresie silnego napięcia, np. w weekend po stresującym tygodniu pracy.

Czy nadmierne korzystanie z ekranów (komputera, telefonu) może wywoływać bóle głowy?

Tak – i to bardzo często.

Długie godziny spędzane przed ekranem sprzyjają:

• sztywnieniu odcinka szyjnego kręgosłupa,
• zaburzeniu pracy mięśni oczu,
• zmęczeniu układu nerwowego.

Długotrwała praca przy komputerze często wiąże się z nieprawidłową postawą ciała – pochyloną głową, zaokrąglonymi plecami i napięciem w odcinku szyjnym kręgosłupa. Taka pozycja powoduje przeciążenie struktur mięśniowo-szkieletowych w obrębie szyi i karku, co może prowadzić do tzw. bólów głowy pochodzenia szyjnego, które nierzadko są mylone z migreną.

Dodatkowo, intensywne wpatrywanie się w ekran komputera czy telefonu przez wiele godzin nadwyręża mięśnie odpowiedzialne za akomodację wzroku, powodując ich przeciążenie i zmęczenie. Objawia się to nie tylko pogorszeniem ostrości widzenia, ale też uczuciem ciężkości w okolicach czoła i skroni, co często przechodzi w przewlekły, napięciowy ból głowy

Jak odróżnić ból głowy spowodowany stylem życia od poważniejszych przyczyn neurologicznych?

Warto zwrócić uwagę na częstotliwość, intensywność i towarzyszące objawy. Alarmujące symptomy to m.in.:

• nagły, silny ból ("ból piorunujący"),
• utrata przytomności,
• problemy z mową, widzeniem, poruszaniem się,
• gorączka, sztywność karku,
• ból głowy po urazie.

Jeśli ból ma charakter przewlekły, pojawia się po pracy, stresie, braku snu lub przy długim patrzeniu w ekran – najprawdopodobniej ma podłoże funkcjonalne, związane ze stylem życia.

Jakie zmiany w codziennych nawykach pomagają zmniejszyć częstość bólów głowy?

Regularny sen/higiena snu:

• Ustalenie stałego rytmu snu – chodzić spać i wstawać mniej więcej o tych samych godzinach. 
• Dbanie o jakość snu – ciemna, chłodna i cicha sypialnia, ograniczenie ekranów (“niebieskiego światła”) przed snem. 
• Unikanie przerw w śnie, drzemek rozregulowujących rytm, problemów typu bezsenność lub chrapanie. 

Regularne, umiarkowane ćwiczenia fizyczne:

• Aktywność aerobowa (np. szybki spacer, jazda na rowerze, pływanie) przez co najmniej ~30 minut, kilka razy w tygodniu (np. 3-5 dni) zmniejsza liczbę ataków, nasilenie bólów oraz czas trwania migren. 
• Nawet lekkie zwiększenie codziennej aktywności (np. spacer, unikanie siedzenia przez cały dzień) może mieć korzystne efekty. 

Dieta/odżywianie i nawodnienie:

• Utrzymywanie regularnych posiłków — unikanie długich przerw między jedzeniem, głodówki, które mogą wywoływać lub pogarszać migrenę. 
• Ograniczanie tłuszczów omega-6 i zwiększenie spożycia kwasów tłuszczowych omega-3 (np. tłuste ryby) — badania pokazały, że taki schemat diety może obniżyć częstość i czas trwania bólu u osób z migreną. 
• Unikanie pokarmów-wyzwalaczy (np. kofeiny, alkoholu, MSG, konserwantów, sera pleśniowego)
• Dbanie o dobre nawodnienie — picie odpowiedniej ilości płynów bez cukru, unikanie odwodnienia, które często jest czynnikiem prowokującym ból. 

Radzenie sobie ze stresem/techniki relaksacyjne:

• Ćwiczenia relaksacyjne (np. medytacja, mindfulness, ćwiczenia oddechowe, joga) pomagają zmniejszyć częstotliwość i nasilenie bólów. 
• Zarządzanie codziennym stresem — planowanie przerw, hobby, działania, które odprężają. 

 Kontrola masy ciała/unikanie otyłości

• Nadwaga może predysponować do częstszych ataków migreny, m.in. przez stan zapalny, który jest wzmocniony przy dużej ilości tkanki tłuszczowej. 
• Utrata wagi, jeśli jest nadmierna, poprzez dietę i aktywność fizyczną, może zmniejszyć liczbę i natężenie bólów. 

Prowadzenie dzienniczka bólu/identyfikacja wyzwalaczy:

• Zapisywanie, kiedy pojawiają się bóle i co potencjaalnie mogło wywołać ból głowy, aby na przyszłość unikać wyzwalaczy.  

Kiedy warto skonsultować się z lekarzem?

Kiedy ból głowy pojawia się po raz pierwszy, jest bardzo intensywny i trwa dłużej niż 24 godziny, należy udać się do lekarza w celu diagnostyki. U osób, które już mają diagnozę migreny, należy udać się niezwłocznie do lekarza, kiedy bóle głowy zmieniają swój charakter, są silniejsze lub bardziej uporczywe. To jest ważne szczególnie u osób po 50. roku życia. 

Jeśli pojawiają się dodatkowe objawy neurologiczne (np. mrowienie, zaburzenia równowagi, zaburzenia widzenia) w trakcie trwania bólu głowy, to również powinno być skonsultowane z lekarzem. 
 

W razie potrzeby lekarz może skierować na badania obrazowe (np. rezonans głowy) lub do neurologa.