Kaskada lekowa: jak nie wpaść w pułapkę kolejnych leków? Farmaceuta wyjaśnia

Czym jest kaskada lekowa?

Mechanizm kaskady lekowej polega na tym, że działania niepożądane jednego leku są mylnie interpretowane jako nowa jednostka chorobowa, a w konsekwencji leczone kolejnymi preparatami.

- Czasami taka sytuacja może obejmować nawet kilka leków włączanych jeden po drugim  –przyznaje Jacek Adamski.

Niektóre kaskady są nieuniknione, np. stosowanie silnych opioidów w leczeniu bólu nowotworowego, które niemal zawsze prowadzą do zaparć.

- Tutaj jednak korzyść przewyższa ryzyko – efekt terapeutyczny jest ważniejszy niż działania niepożądane – podkreśla farmaceuta.

Pilny komunikat GIF: popularny lek psychiatryczny wycofany z obrotu

Zmiany w refundacji leków. Od stycznia 2026 lista się wydłuża

Temperatura, światło, wilgoć – co niszczy leki i jak temu zapobiec?

„Leki to nie słodycze” – jak bezpiecznie stosować leki dostępne bez recepty

Przegląd lekowy - czym jest i jakie korzyści może przynieść pacjentom?

Rekordowa lista refundacyjna 2025: na co dostaniesz lek taniej lub za darmo?

Kiedy kaskada staje się niebezpieczna?

Zjawisko staje się groźne, gdy wynika z pośpiesznej diagnostyki, samoleczenia lub braku komunikacji między pacjentem a personelem medycznym.

Jacek Adamski opisuje przypadek pacjenta z niewydolnością serca, któremu przepisano leki moczopędne. Zaniepokojony częstym oddawaniem moczu, pacjent konsultuje się z innym lekarzem, nie wspominając o wcześniejszej terapii. W efekcie otrzymuje lek na nadreaktywny pęcherz, co uruchamia łańcuch kolejnych dolegliwości: suchość śluzówek, zawroty głowy, zaparcia, a w skrajnych przypadkach – hospitalizację.

Podobny mechanizm może wystąpić przy leczeniu nadciśnienia. Niektóre leki wywołują uporczywy kaszel, który jest leczony preparatami przeciwkaszlowymi. Te z kolei mogą powodować zaparcia, prowadząc do dalszej kaskady działań niepożądanych.

Dlaczego komunikacja jest kluczowa?

- W praktyce bardzo trudno ocenić, czy kaskada była w całości jatrogenna, czy też doszło do połączenia kilku innych czynników – zauważa Jacek Adamski.

Problem pogłębia fakt, że pacjenci często nie informują lekarzy o wszystkich przyjmowanych lekach. Czasem wynika to z braku czasu, nieufności lub przekonania, że dany specjalista „nie musi wiedzieć o innych chorobach”.

- Samodzielne podejmowanie decyzji, samoleczenie, zatajanie informacji i brak zaufania z reguły powodują wydłużenie i pogorszenie terapii, zamiast ją polepszać – ostrzega farmaceuta.

Jak rozpoznać kaskadę lekową?

Alarmujące sygnały to: nowe objawy wkrótce po wprowadzeniu leku, skargi pacjenta, że „z każdą wizytą dostaje coraz więcej tabletek” oraz nagłe pogorszenie jakości życia bez wyraźnej przyczyny.

W takich przypadkach warto zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty i rozważyć przegląd lekowy.

Rola lekarzy i farmaceutów

Farmaceuta może zasugerować konsultację lub modyfikację terapii, jeśli problem dotyczy leków dostępnych bez recepty. Lekarz natomiast może zmienić lub odstawić preparat, a w razie potrzeby skierować pacjenta do specjalisty.

- Dodatkowe pytania stawiane przez lekarzy i farmaceutów służą zawsze dobru pacjenta, a nie są wścibstwem czy próbą utrudnienia życia – podkreśla Jacek Adamski.