Przegląd lekowy - czym jest i jakie korzyści może przynieść pacjentom?

Czym jest przegląd lekowy?

Przegląd lekowy stanowi ustrukturyzowaną ocenę stosowanych przez pacjenta leków, a celem tej oceny jest optymalizacja ich użycia, gwarantująca poprawę efektów zdrowotnych pacjenta. W ramach przeglądu lekowego farmaceuta stara się zidentyfikować problemy lekowe oraz zaproponować działania zmierzające do ich rozwiązania.

W przeglądzie lekowym wykryć można rzeczywiste, ale także potencjalne problemy, związane z aktualnie stosowanymi lub zaplanowanymi do stosowania lekami. Rozwiązanie lub zapobieganie problemom lekowym zagwarantuje optymalizację farmakoterapii i zwiększy szansę pacjenta na uzyskanie najlepszych z możliwych do osiągnięcia efektów terapeutycznych.

Pilny komunikat GIF: popularny lek psychiatryczny wycofany z obrotu

Zmiany w refundacji leków. Od stycznia 2026 lista się wydłuża

Temperatura, światło, wilgoć – co niszczy leki i jak temu zapobiec?

Kaskada lekowa: jak nie wpaść w pułapkę kolejnych leków? Farmaceuta wyjaśnia

„Leki to nie słodycze” – jak bezpiecznie stosować leki dostępne bez recepty

Rekordowa lista refundacyjna 2025: na co dostaniesz lek taniej lub za darmo?

Jak wygląda przegląd lekowy?

Aby wykonać przegląd lekowy pacjent musi przejść ustrukturyzowany wywiad farmaceutyczny, podczas którego opisuje wszystkie preparaty, które stosuje lub zamierza stosować, uwzględniając leki, suplementy, środki odżywcze, zioła, a nawet opisując stosowane wyroby medyczne, w kontekście swojego stanu zdrowia.

Jakie problemy można wykryć?

W praktyce podczas przeglądu lekowego pacjent może sprawdzić czy stosowane leki, często przepisywane przez różnych specjalistów, nie wchodzą ze sobą w interakcje albo nie dublują się. Stosunkowo często zdarzają się również sytuacje, gdy pacjent na własną rękę dokłada do swojej terapii preparaty bez recepty, które niekoniecznie są dla niego wskazane, zmieniają działanie stosowanych leków, wchodzą w interakcje ze spożywaną przez pacjenta żywnością lub są po prostu zbędne.

Zdarza się, że pacjenci nie wiedzą jak stosować leki albo stosują je w sposób nieprawidłowy, np. nie uwzględniając odpowiedniej pory dnia czy nie płucząc ust po przyjęciu pewnych rodzajów inhalacji. Z drugiej strony są również czasem przeświadczeni o bardzo skomplikowanym schemacie, w jakim powinni stosować leki, podczas gdy w rzeczywistości w ich przypadku restrykcyjne zasady nie są konieczne. Podczas przeglądu lekowego pacjent może również przejść przeszkolenie z użycia preparatów, których przyjmowanie stanowi trudność.

W jakich sytuacjach przegląd lekowy jest szczególnie pomocny?

W rzadkich przypadkach stan, który pacjent określa dla siebie jako normalny i do tej pory nie zgłosił lekarzowi jako problem, może okazać się stanem wymagającym leczenia i wymagać pokierowania do lekarza lub zostać rozwiązanym przy użyciu środków dostępnych bez recepty.

Ostatecznie nawet jeśli w farmakoterapii nie występują problemy, pacjenci mogą się upewnić, że terapia oceniona obiektywnym okiem jest bezpieczna, skuteczna i omówić jakich efektów mogą się po tej terapii spodziewać, np. upewnić się jak długo dana terapia może potrwać albo jaki cel ma terapia, jeśli z jakiejś przyczyny nie omówili tej kwestii z lekarzem.

Rola farmaceuty i współpraca z lekarzem

Podkreślenia wymaga fakt, że podczas przeglądu lekowego ze strony farmaceuty nie nastąpi zmiana terapii zaleconej przez lekarza, za to w razie dostrzeżenia problemu lekowego, pacjent dostanie wyraźną informację o czym porozmawiać z lekarzem, który z różnych względów mógł problem przeoczyć lub się na niego nie natknąć. Dzięki temu wspólnie z lekarzem będą mogli uwzględnić potencjalne zmiany podczas wizyty pacjenta w gabinecie.

Pewnego rodzaju problemy mogą zostać rozwiązane już podczas przeglądu bez angażowania lekarza, zwłaszcza jeśli dotyczą samoleczenia pacjenta i preparatów dostępnych bez recepty.

Wpływ przeglądu lekowego na koszty leczenia

Osobną, ważną dla pacjentów kwestią, jest obciążenie finansowe zakupami leków. Często występują one w tańszej wersji, jako odpowiedniki, które posiadają te same działania lecznicze. Niektórych zmian w tym zakresie dokonać można od razu, bez konieczności powrotu do lekarza, a inne wymagają rozmowy z lekarzem i wypisania preparatu na nowej recepcie.

Lekarze często chętnie korzystają ze znalezionych rozwiązań, gdyż preparaty tańsze, a przez to bardziej dostępne dla pacjentów, zwiększają szansę, że będą się oni stosować do zaleceń i terapia przyniesie dobre efekty.

Kto szczególnie powinien wykonać przegląd lekowy?

Ryzyko, że w terapii mogą pojawić się błędy, radykalnie wzrasta u pacjentów stosujących pięć lub więcej preparatów, dlatego szczególnie dla tych pacjentów przeglądy są szczególnie polecane przynajmniej raz w roku. Ponadto przegląd lekowy może szczególnie przydać się pacjentom starszym, leczącym się u wielu lekarzy lub chorujących na wiele chorób.

Cel i efekty przeglądu lekowego

Przegląd lekowy jest wykonywany, aby podsumować farmakoterapię, ocenić sposób jej stosowania przez pacjenta, zidentyfikować nieefektywności w sposobie stosowania leków i wesprzeć pacjenta w celu poprawy przestrzegania zaleceń terapeutycznych. W jego efekcie możliwe jest przekazanie rekomendacji farmaceutycznych pacjentowi i lekarzowi oraz współpraca na linii farmaceuta-pacjent-lekarz mająca na celu poprawę zdrowia pacjenta. Dodatkowym celem przeglądów może stać się poprawa efektywności klinicznej i kosztowej terapii oraz ograniczenie zjawiska niegospodarności lekami.

Dostępność przeglądu lekowego

Przegląd lekowy przeznaczony jest dla pacjentów, którzy mogą, choć nie muszą, mieć sprecyzowanych pytań odnośnie farmakoterapii, ale chcieliby wiedzieć czy ich leki są stosowane we właściwy sposób.

Trwają prace nad włączeniem przeglądów lekowych do pakietu świadczeń finansowanych z NFZ, znajdują się jednak dopiero na etapie pilotażu. Jak na razie przeglądy lekowe dostępne są dla pacjentów na zasadach komercyjnych, w tym w formie konsultacji zdalnych.

Bibliografia:

Drozd M, Skowron A, Karolewicz B, et al. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego dotyczące prowadzenia świadczenia zdrowotnego – przegląd lekowy. Warszawa: Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne; 2023.

Ministerstwo Zdrowia. Raport Opieka Farmaceutyczna: Kompleksowa analiza procesu wdrożenia. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia. Warszawa; 2020