Kortyzol – w jaki sposób wpływa na nasz organizm?

Mechanizm ten ma na celu dostarczenie nam dodatkowej energii i paliwa do działania. 

Hormony stresu wydzielane są w nadnerczach. Z kolei nadnercza pobudzane są do ich produkcji i syntezy za sprawą działania hormonu kortykotropowego (ACTH), uwalnianego w przysadce mózgowej. Natomiast kortykotropina wydzielana jest pod wpływem kortykoliberyny (CRH), produkowanej głównie w podwzgórzu.

Mechanizm ten nazywany jest osią podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) i działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego.

Stres pobudza produkcję kortykoliberyny w podwzgórzu, która pobudza wytwarzanie kortykotropiny w przysadce, a ta pobudza produkcję kortyzolu w nadnerczach. Kortyzol podnosi poziom glukozy we krwi, a nam zostaje dostarczona energia do działania.

Działanie kortyzolu

Kortyzol wzmacnia działanie pozostałych hormonów stresu, przygotowując nasz organizm do reakcji. Wraz ze wzrostem poziomu glukozy we krwi, wzrasta liczba oddechów oraz ciśnienie tętnicze krwi. Są to naturalne reakcje naszego organizmu na stres.

Kortyzol wpływa również na:

• gospodarkę wodno-elektrolitową – powoduje zatrzymanie sodu w organizmie zwiększając wydalanie potasu,
• gospodarkę białkową – nasilają rozpad białek,
• gospodarkę węglowodanową – wpływa na procesy przetwarzania aminokwasów i mleczanów w glukozę oraz rozkład glikogenu w glukozę,
• gospodarkę tłuszczową – zwiększając rozpad trójglicerydów.

Kortyzol hamuje wchłanianie wapnia i fosforu oraz ma działanie przeciwzapalne. Właściwe stężenie kortyzolu ma więc duże znaczenie dla naszego systemu immunologicznego, a zbyt wysoki jego poziom może powodować spadek naszej odporności.

Parathormon (PTH). Jakie są wskazania do wykonania badania?

Zespół Cushinga – czym jest spowodowany?

Wkładka domaciczna - najlepsza metoda antykoncepcji?

Poziom kortyzolu

Stężenie kortyzolu określa się w próbce krwi pobranej z żyły łokciowej lub w moczu zebranym z całej doby. Ważne, aby osoba badana pojawiła się na badaniu wyspana oraz na czczo- powinno minąć przynajmniej 8 godzin od ostatniego posiłku.

Poziom kortyzolu we krwi jest najwyższy rano i spada on stopniowo w ciągu dnia. Poranna norma wynosi 7–25 µg/dl natomiast wieczorem powinna być ona o połowę niższa i mieścić się w granicach  2–9 µg/dl.

Kiedy należy zbadać poziom kortyzolu?

Najczęściej na badanie skieruje nas lekarz rodzinny, kiedy zauważy niepokojące objawy:

• bezsenności,
• depresji,
• nadczynności lub niedoczynności tarczycy,
• przewlekłego zmęczenia,
• spadku libido, zatrzymania miesiączkowania,
• symptomy mogące wskazywać na nowotwór nadnerczy, jajnika lub jąder,
• choroby Cushinga - charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej jest odkładająca się tkanka tłuszczowa w okolicach twarzy, szyi oraz karku, towarzyszą jej również bezsenność, depresja oraz zaburzenia hormonalne.

Wysoki poziom kortyzolu - co oznacza?

Wysoki poziom kortyzolu może świadczyć o tym, że wykonaliśmy intensywny wysiłek fizyczny przed badaniem lub jesteśmy pod wpływem przewlekłego, lub nagłego stresu.

Długotrwale utrzymująca się sytuacja stresowa i wysoki poziom kortyzolu mogą spowodować problemy z koncentracją, zapamiętywaniem i snem. Bezsenność obniża poziom serotoniny, spada wtedy nasze samopoczucie, możemy łatwiej zachorować na depresję. Wysoki poziom kortyzolu pobudza również ośrodek głodu, wzmagając nasz apetyt, w konsekwencji doprowadzając do nadmiernego odkładania tkanki tłuszczowej i otyłości.

W sytuacji przewlekłego stresu, któremu towarzyszy spadek nastroju warto poszukać pomocy u psychologa lub lekarza pierwszego kontaktu. W łatwy i szybki sposób możesz umówić się na konsultację online za pomocą halodoctor.pl.

Inne możliwe przyczyny to:

• anoreksja,
• guz nadnerczy,
• gruczolak przysadki,
• nowotwór płuc.

Niski poziom kortyzolu - co oznacza?

Niski poziom kortyzolu odczuwalny będzie jako spadek nastroju, spadek apetytu, spadek masy ciała oraz chroniczne zmęczenie.  

Może on również świadczyć o:

• niedoczynności przysadki mózgowej,
• niedoczynności podwzgórza,
• niedoczynności nadnerczy,
• przeroście nadnerczy,
• chorobie Addisona – nadnercza nie produkują wtedy wystarczającej ilości hormonów, w związku z czym zaburzona zostaje gospodarka hormonalna organizmu.

Jak okiełznać kortyzol?

Dobry poziom kortyzolu jest zbawienny dla naszego funkcjonowania, w końcu to za jego pomocą jesteśmy w stanie podejmować działanie.

Każdego dnia, bardzo wiele czynników może powodować skoki kortyzolu, żyjemy również w ciągłym biegu, dlatego nie bójmy się szukać pomocy, kiedy czujemy się zmęczeni i zestresowani. W momentach, kiedy odczuwamy stres, pomocna może okazać się aktywność fizyczna o niskiej częstotliwości (spacer, spokojna joga), a także techniki oddechowe i relaksacyjne.