Endometrioza – czym jest i jak sobie z nią radzić?

Na czym polega endometrioza?

U zdrowej kobiety z regularnym cyklem miesiączkowym endometrium narasta, stając się grubsze, przez pierwsze 3 tygodnie cyklu. Ściana macicy, którą wyściela endometrium przygotowuje się wtedy na zagnieżdżenie komórki jajowej. Kiedy nie dochodzi do zapłodnienia, błona śluzowa macicy łuszczy się i zostaje wydalona razem z krwią miesiączkową.

U kobiet cierpiących na endometriozę, złuszczona błona macicy przedostaje się razem z krwią do jajowodów, a nimi do jamy brzusznej, gdzie narasta. Gromadząca się krew wraz z komórkami endometrium tworzą zrosty i torbiele czekoladowe- nazwa pochodzi od koloru krwi, która znajduje się wewnątrz nich. Bardzo często przybierają one również formę guzków.

Najczęściej rozrastające się komórki endometrium można zaobserwować na:

• jajnikach,
• otrzewnej,
• jelicie grubym,
• przegrodzie pochwowo-odbytniczej,
• płucach i opłucnej,
• osierdziu,
• przeponie,
• pępku,
• bliznach pooperacyjnych jamy brzusznej, np. blizna po cesarskim cięciu.

Badania profilaktyczne dla kobiet. Co powinnaś wpisać w swój kalendarz?

Histerektomia. Ginekolog o „usunięciu kobiecości” i seksie po operacji

Opryszczka narządów płciowych. Kiedy jest niebezpieczna?

Mięśniaki macicy. Zwykle nie dają żadnych objawów

Zespół napięcia przedmiesiączkowego. Ginekolog: są sposoby na objawy PMS

Cytologia ratuje życie. Kobiety powinny wykonywać ją raz w roku

Wyróżnić możemy cztery stadia choroby:

• Stadium I

endometrioza przyjmuje postać minimalną, zmiany chorobowe są mniejsze niż 5 mm, można zaobserwować zrosty w obrębie jajników oraz jajowodów.

• Stadium II

choroba przebiega łagodnie, można zaobserwować zmiany większe niż 5 mm, najczęściej zlokalizowane w obrębie jajników, jajowodów oraz w zagłębieniu odbytniczo- macicznym, tworzą się torbiele endometrialne.

• Stadium III

endometrioza przyjmuje formę umiarkowaną, zrosty występują w obrębie jajników oraz jajowodów, więzadła podtrzymujące macicę przyrastają do jajowodów, można zaobserwować błonę maciczną, która je porasta. 

• Stadium IV

najcięższa postać choroby, w której dochodzi do unieruchomienia macicy i wystąpienia licznych zrostów endometrialnych w obrębie innych narządów. Najczęściej zrosty występują w jelitach, płucach, woreczku robaczkowym, pęcherzu moczowym, przeponie, szyjce macicy oraz pochwie.

Jakie są objawy endometriozy?

Najbardziej powszechnym objawem jest bardzo silny, promieniująco-kłujący ból w obrębie dołu pachwinowego oraz jamy brzusznej. Może on być odczuwalny również w odcinku lędźwiowym lub krzyżowym kręgosłupa oraz w okolicach odbytu.

Ból pojawia się regularnie razem z miesiączką lub tuż przed nią, w trakcie jajeczkowania. Sama miesiączka jest bardzo obfita, często dłuższa, a w wydalanej krwi widoczne są fragmenty złuszczonego endometrium.

Wiele kobiet cierpiących na przerost endometrium doświadcza bólu podczas stosunku seksualnego, mikcji oraz wypróżnień. Mogą pojawić się również śladowe ilości krwi w moczu i kale, a także plamienia międzymiesiączkowe. Bardzo często pojawiają się dodatkowe objawy takie jak biegunka, zaparcia, wzdęcia czy ogólne osłabienie.

Jak rozpoznać chorobę?

Endometrioza jest niestety podstępną chorobą, ponieważ zdarza się, że zostaje zdiagnozowana przy okazji innych badań u kobiet, u których nie występują objawy bólowe, natomiast te kobiety które bardzo ciężko znoszą miesiączkowanie są całkowicie zdrowe. 

Endometrioza występuje najczęściej u kobiet w wieku rozrodczym, w ponad 75 proc. przypadków u kobiet w wieku 30-40 lat, i właśnie wtedy zostaje najczęściej zdiagnozowana, kiedy pacjentka ma problemy z zajściem w ciążę. Endometrioza może być przyczyną niepłodności, dotyczy to ok. 30 proc. kobiet. Natomiast nie jest to ostateczny wyrok i bardzo często rozwiązaniem jest laparoskopowe usunięcie zrostów.

Jak diagnozuje się endometriozę?

Najprostszym badaniem pozwalającym na diagnostykę endometriozy jest dopochwowe oraz brzuszne badanie USG. W celach diagnostycznych, a później leczniczych stosuje się również laparoskopię.

Bardzo często lekarz ginekolog jest w stanie stwierdzić niepokojące zmiany podczas rutynowych badań i wystawić receptę online w razie leczenia farmakologicznego.

Na czym polega leczenie endometriozy?

Sposób leczenia uzależniony jest przede wszystkim od trybu życia pacjentki oraz jej planów związanych z macierzyństwem.

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne endometriozy polega głównie na zahamowaniu rozrostu błony śluzowej macicy. W tym celu pacjentce podaje się doustne tabletki antykoncepcyjne, które zawierają najczęściej skojarzone dawki progesteronu i aldosteronu, lub tylko jednego z tych hormonów. Tabletki antykoncepcyjne zmniejszają bóle menstruacyjne oraz bóle związane z rozrostem endometrium.

Podaje się również inne leki, które mają za zadanie zahamowanie wydzielania gonadotropiny oraz estrogenów (głównie danazol, analogi gonadotropiny oraz inhibitory aromatazy), a tym samym powstrzymać rozrost błony śluzowej macicy. W uśmierzaniu bólu stosuje się szeroko dostępne niesteroidowe leki przeciwzapalne, które oprócz działania przeciwbólowego działają również przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo.

Leczenie operacyjne

Najczęściej stosowaną metodą jest metoda laparoskopowa, ze względu na jej małą inwazyjność, bezpieczeństwo oraz stosunkowo rzadkie komplikacje po jej wykonaniu, jest chętnie wybierana przez pacjentki.

Do leczenia laparoskopowego kwalifikują się zmiany o średnicy przekraczającej 3 cm, wykonuje się je najczęściej u kobiet zmagających się z niepłodnością. Po upływie ok. 6 miesięcy od usunięcia zrostów, płodność u tych pacjentek wzrasta. Celem leczenia laparoskopowego jest usunięcie ognisk endometriozy, zrostów oraz torbieli i przywrócenie właściwych funkcji narządów miednicy. Usunięcie wszystkich ognisk endometriozy może być bardzo trudne, szczególnie gdy błona endometrium znajduje się głęboko wewnątrz naczyń, ale ma kluczowe znaczenie, ponieważ pozostawione na narządach komórki endometrium będą stale się namnażać.

Powikłaniem po leczeniu metodą laparoskopową mogą być uszkodzenia jelit, pęcherza moczowego, moczowodów czy krwotoki z uszkodzonych naczyń, natomiast zdarzają się one bardzo rzadko.

Drugą metodą operacyjną jest radykalna metoda chirurgiczna i wykonuje się ją u kobiet, które nie planują macierzyństwa. Polega ona na usunięciu macicy razem z jajnikami, co wywołuje stan zwany menopauzą chirurgiczną. Bardzo często leczenie operacyjne jest wsparte również leczeniem farmakologicznym. Okres rekonwalescencji po interwencji chirurgicznej jest zdecydowanie dłuższy w porównaniu z metodą laparoskopową.

Czy istnieją metody zapobiegawcze?

Jako profilaktykę endometriozy wymienia się najczęściej zdrową dietę, bogatą w przeciwutleniacze oraz zdrowe tłuszcze. Zaleca się ograniczenie spożycia mięsa, glutenu oraz produktów przetworzonych. Duże znaczenie ma również regularna aktywność fizyczna o umiarkowanym natężeniu, ponieważ może przynosić ulgę w bólu, a dotlenione organy pracują sprawniej.

Endometrioza może mieć również podłoże genetyczne. Częściej występuje u kobiet,w rodzinach których ktoś wcześniej na nią chorował. Endometrioza jest chorobą, która może w bezpośredni sposób wpływać na jakość życia, dlatego wszelkie niepokojące objawy oraz silny ból towarzyszący menstruacji, warto skonsultować z lekarzem.