Bezdech senny. Poważne konsekwencje niewinnego chrapania

Obturacyjny bezdech senny (OBS) - co to takiego?

Obturacyjny bezdech senny (OBS) należy do grupy zaburzeń oddychania podczas snu. Jak wyjaśnia laryngolog Marta Bembnowska-Zelek:

Jego istotą są powtarzające się podczas snu (>10 sekund) epizody zatrzymania (bezdech) bądź spłycenia przepływu powietrza (hipowentylacja) w drogach oddechowych, mimo zachowanej pracy mięśni oddechowych. W efekcie może to prowadzić m.in. do uczucia zmęczenia w ciągu dnia, zaburzeń koncentracji, drażliwości, bólu głowy, zaburzeń libido czy pojawienia się wreszcie zmian w zachowaniu oraz objawów depresji.

Mechanizm bezdechu polega na ograniczeniu przepływu powietrza w związku z przeszkodą w drogach oddechowych np. przez zapadanie się gardła u osób otyłych, przerost migdałków podniebiennych, długi języczek.

To prowadzi do niedotlenienia krwi, wzrostu dwutlenku węgla we krwi i wzmożonego wysiłku oddechowego na poziomie klatki piersiowej i brzucha, co z kolei aktywuje układ współczulny. Następnie dochodzi do gwałtownego otwarcia gardła z chrapnięciem i przebudzeniem, tachykardii, wzrostu ciśnienia. Wyrównanie hiperwentylacji indukuje hipokapnię, spowolnienie oddechu, ponowne zasypianie i mechanizm powtarza się. W ciężkich postaciach bezdechy mogą występować wiele razy w ciągu minuty! - tłumaczy nasza ekspertka.

Dieta na spokojny sen. Co jeść i pić, a czego na kolację bezwzględnie unikać?

Kiedy sen nie chce przyjść. Bezsenność

Modafinil – wskazania, działanie i skutki uboczne

Zaburzenia snu? To może być objaw depresji

Bezsenność – przyczyny i leczenie

Bezdech senny. Częściej dotyka mężczyzn

Częstość występowania OBS wg różnych źródeł waha się pomiędzy 2 a 30% i częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Jakie są czynniki ryzyka? Należą do nich m.in.:

• otyłość,
• krótka, gruba szyja,
• starszy wiek,
• płeć męska,
• spożywanie alkoholu,
• palenie papierosów,
• stosowanie leków uspokajających i nasennych,
• czynniki anatomiczne takie jak: budowa twarzoczaszki, niedrożność nosa, wąskie gardło, przerost migdałka gardłowego i migdałków podniebiennych,
• choroby towarzyszące (np. neurologiczne, genetyczne, endokrynologiczne).

Bezdech senny - objawy

Objawy bezdechu sennego można rozróżnić na dzienne i nocne. Do objawów nocnych zaliczamy:

• chrapanie, bezdechy,
• niespokojny, przerywany sen,
• przyspieszony oddech, wzrost tętna, kołatanie serca,
• lęk przed zaśnięciem,
• częste oddawanie moczu,
• nadmierne pocenie,
• suchość śluzówek jamy ustnej, gardła,
• poranne zmęczenie, bóle głowy,
• uczucie duszności, dławienie podczas snu.

Natomiast wśród objawów dziennych wyróżniamy:

• zaburzenia pamięci, koncentracji,
• rozdrażnienie, niepokój,
• nadmierna senność w ciągu dnia,
• objawy lęku, depresji, zaburzenia emocjonalne,
• zaburzenia potencji.

Bezdech senny - powikłania i poważne konsekwencje

Bezdechy senne mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zaburzenia metaboliczne, choroba niedokrwienna serca, niewydolność́ czy zaburzenia rytmu serca, udar mózgu.

Mogą przyczynić się do zwiększenia liczby wypadków komunikacyjnych w związku z zaburzeniami koncentracji i niewyspaniem oraz mogą sprzyjać występowaniu zaburzeń emocjonalnych, lękowych czy depresji - przestrzega laryngolog.

Bezdech senny. Jak diagnozować?

Warunkiem rozpoznania choroby jest stwierdzenie co najmniej pięciu trwających >10 s bezdechów i/lub spłyceń́ oddychania w ciągu 1 godziny snu wraz z występowaniem nadmiernej senności dziennej oraz towarzyszącymi 2 z 4 objawów (nawykowe chrapanie, uczucie dławienia czy duszenia w nocy, częste wybudzenia, upośledzenie koncentracji/ uczucie zmęczenia po nocy).

Klinicznym wykładnikiem jest wskaźnik AHI (apnoea–hypopnoea index) określający liczbę bezdechów i spłyceń oddychania w ciągu 1 godziny snu lub wskaźnik wybudzeni związany z wysiłkiem oddechowym (RDI) - dodaje Marta Bembnowska-Zelek.

Na tej podstawie ocenia się̨ stopień́ zaawansowania choroby:

• postać łagodna (AHI ≥5 i <15)
• postać umiarkowana (AHI 15–30)
• postać ciężka (AHI >30)

Do oceny przesiewowej może służyć kwestionariusz STOP – BANG. Natomiast złotym standardem w rozpoznawaniu obturacyjnego bezdechu sennego jest polisomnografia (PSG). Nasza ekspertka tłumaczy na czym polega takie badanie:

W trakcie polisomnografii monitoruje się: zawartość tlenu we krwi, przepływ powietrza przez nos i usta, chrapanie, EKG, EEG, EMG i EOG. Bardzo wartościowe są również urządzenia przenośne, które mogą służyć do pomiaru przepływu powietrza, wysiłku oddechowego i saturacji i w wielu przypadkach spełniają swoje zadanie, a są tańsze i lepiej dostępne dla pacjenta.

Leczenie bezdechu sennego. Zacznij od zmiany stylu życia

Leczeniem bezdechu zajmują się głównie laryngolodzy oraz pneumolodzy. Nasza ekspertka podkreśla, że terapia zależy od stopnia ciężkości choroby.

Bardzo istotną rolę odgrywa edukacja pacjenta i niejednokrotnie pierwszym krokiem jest konieczność zmiany stylu życia, a przede wszystkim zdrowe odżywianie, walka z nadwagą, otyłością, ograniczenie spożywania alkoholu, palenia papierosów czy zażywania leków nasennych - przekonuje Marta Bembnowska-Zelek.

W umiarkowanych i ciężkich postaciach pierwszym wyborem w podjęciu leczenia jest terapia dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych wykorzystująca specjalistyczne aparaty.

Najczęściej stosuje się maskę CPAP, która ma na celu utrzymanie drożności w drogach oddechowych i zapobieganie incydentom hipowentylacji czy bezdechu. Nierzadko konieczne są zabiegi operacyjne takie jak: usunięcie migdałków podniebiennych, plastyka przegrody nosa, leczenie ortodontyczne czy biaratryczne - dodaje laryngolog.