Zęby nadwrażliwe. Jak je rozpoznać i jak leczyć?

Co to są zęby nadwrażliwe?

Zęby nadwrażliwe to problem związany z odsłonięciem zębiny – tkanki znajdującej się pod szkliwem. Zębina ma budowę kanalikową, a jej odsłonięcie sprawia, że na bodźce takie jak zimno, gorąco, słodkie lub kwaśne jedzenie zęby reagują silnym bólem. Stomatolog Marlena Biel wyjaśnia:

- Nadwrażliwość zębów to reakcja bólowa wywołana przez nieszkodliwe bodźce, które działają na odsłonięte kanaliki zębinowe. Ból może być bardzo intensywny i nie przypisany żadnej innej patologii, co sprawia, że pacjenci często nie wiedzą, co jest tego przyczyną.

Nadwrażliwość zębów dotyczy około 1/3 populacji pacjentów posiadających naturalne zęby i pojawia się między 20 a 49 rokiem życia, ze szczytem występowania w 4. dekadzie życia.

- Częściej skarżą się na nią kobiety. Najczęściej występuje na policzkowych powierzchniach w rejonie szyjki zęba. Wizualnie nadwrażliwe tkanki zęba nie muszą różnić się od niewrażliwych, różnią się jedynie nadmierną reakcją na nieszkodliwy bodziec zewnętrzny – tłumaczy stomatolog.

Diastema. Co warto wiedzieć o przerwie między zębami?

Bruksizm. Jak radzić sobie ze zgrzytaniem zębów?

Zaciskasz zęby, boli cię głowa? Sprawdź, czy pomoże fizjoterapia stomatologiczna

Suche igłowanie: metoda leczenia bólu mięśniowego. Czy to działa naprawdę?

Zdrowe zęby w każdym wieku? Jak zadbać o jamę ustną po 60-tce

Dentysta dla dzieci na NFZ. Darmowa wizyta adaptacyjna dla 3-latków

Jakie są objawy nadwrażliwości zębiny?

Osoby cierpiące na nadwrażliwość zębów odczuwają krótkotrwały, ale ostry ból w odpowiedzi na różne bodźce. Często jest to nadwrażliwość na zimno, ale ból może występować także przy spożywaniu gorących, kwaśnych, słodkich czy nawet słonych pokarmów.

- Najczęściej pacjenci skarżą się na ból pojawiający się przy spożywaniu zimnych napojów czy potraw, ale równie często ból występuje przy szczotkowaniu zębów, czy w trakcie leczenia stomatologicznego, kiedy na przykład ząb jest suszony powietrzem – mówi Marlena Biel.

Charakterystyczne jest to, że ból mija zaraz po ustaniu wywołującego go bodźca.

- Problem może dotyczyć jednego lub kilku zębów na raz. Większość zębów jest wrażliwa na więcej niż jeden bodziec i co ciekawe nie wszystkie zęby z odsłoniętą zębiną u danego pacjenta reagują tak samo – zauważa nasza ekspertka.

Dodatkowo wyróżniamy nadwrażliwość pozabiegową, która pojawia się po wypełnieniu zęba.

- Dotyczy od 1-29% zakładanych wypełnień, zwłaszcza tych rozległych i głębokich. Również objawia się jako ostry ból po spożyciu zimnych i ciepłych pokarmów. Jej przyczyną może być mikroprzeciek na granicy wypełnienia czy niedopasowanie wypełnienia w zgryzie.

Jakie są przyczyny zębów nadwrażliwych?

Przyczyną nadwrażliwości jest najczęściej odsłonięcie zębiny. Dzieje się to wskutek utraty szkliwa, co może mieć różne przyczyny.

- Do utraty szkliwa dochodzi w wyniku jego starcia lub pękania z powodu m.in. bruksizmu, zaciskania zębów, nieodpowiedniej techniki szczotkowania, użytkowania zbyt twardej szczoteczki lub zbyt ściernej pasty (np. pasty wybielające stosowana dłużej niż 2 tygodnie), nieprawidłowego używania dodatkowych akcesoriów do higieny jamy ustnej jak np. wykałaczek, spożywania zbyt twardego pożywienia, obgryzania paznokci lub innych przedmiotów jak np. długopis czy też pracy w narażeniu na powietrze przemysłowe zawierające cząstki abrazyjne – wylicza stomatolog Marlena Biel.

Do rozpuszczania szkliwa dochodzi w wyniku erozji przy częstych wymiotach, refluksie żołądkowo-przełykowym, spożywaniu dużej ilości kwaśnych pokarmów m.in. soków i owoców cytrusowych.

- Tu uczulam, że nigdy nie szczotkujemy zębów zaraz po jedzeniu, zwłaszcza kwaśnych pokarmów czy po wymiotach. Należy odczekać przynajmniej 30 minut. 

Poza tym wyróżniamy odsłonięcie zębiny w rejonie korzeniowym. Tu do przyczyn zaliczamy: recesję dziąsła (jego cofanie), choroby przyzębia, starczy zanik przyzębia, nieprawidłowe ułożenie zęba w łuku zębowym, szkodliwe nawyki i znów nieprawidłowe szczotkowanie uszkadzające dziąsła.

- Nadwrażliwość może pojawić się również po leczeniu stomatologicznym np. po zabiegach higienizacyjnych obejmujących skaling czy piaskowanie. Zaczyna się zazwyczaj po 3-5 dniach od zabiegu i mija samoistnie po 2-4 tyg. Dodatkowo nadwrażliwość występuje po wypełnieniu zębów, zdarza się po cementowaniu koron i mostów lub leczeniu periodontologicznym. Wywołana może być też przez zbyt intensywne lub przedłużone wybielanie zębów – dopowiada nasza ekspertka.

Ponadto czynnikami ogólnymi, które usposabiają do wrażliwości zębiny są m.in. stany wyczerpania nerwowego, przepracowanie, ciąża, okres rekonwalescencji. Dodatkowo rolę odgrywają warunki życia, środowisko pracy, dieta i nawyki higieniczne.

Jakie mogą być konsekwencje zębów nadwrażliwych?

Zignorowanie nadwrażliwości zębów może prowadzić do znacznych problemów.

- Z czasem problem nadwrażliwości może doprowadzić do osłabienia zębów, większej podatności na próchnicę, a nawet ich złamania. Dodatkowo ból może ograniczać normalne funkcjonowanie pacjenta, zmuszając go do zmiany nawyków żywieniowych czy higienicznych – ostrzega Marlena Biel.

W związku z tym wykryta dolegliwość wraz z przyczynami musi być szybko zdiagnozowana oraz odpowiednio i kompleksowo leczona.

-  Im dłużej zwlekamy, tym leczenie jest bardziej skomplikowane, wymagające pomocy wielu specjalistów, a tym samym kosztowniejsze – podkreśla nasza ekspertka.

Jak postępować z zębami nadwrażliwymi?

W przypadku nadwrażliwości zębów kluczowa jest właściwa diagnoza.

- Pierwszym krokiem powinno być wykluczenie innych przyczyn bólu, takich jak ubytek próchnicowy czy nadwrażliwość pozabiegowa – mówi stomatolog.

Warto skonsultować się z dentystą, który przeprowadzi szczegółowy wywiad, zbada zęby i zidentyfikuje przyczynę bólu.

Leczenie nadwrażliwości zębów w gabinecie stomatologicznym powinno dać pacjentowi trwałe i natychmiastowe ustąpienie dolegliwości bólowych, poprzez zamknięcie ujść i światła kanalików zębinowych.

Jak wygląda leczenie zębów nadwrażliwych?

Leczenie nadwrażliwości polega głównie na lokalnym działaniu. W gabinecie stomatologicznym lekarz może zabezpieczyć odsłoniętą zębinę za pomocą specjalnych lakierów i żywic.

Ponadto, dostępne są preparaty, które zawierają m.in. fluor, wapń czy związki potasu, które pomagają zamknąć ujścia kanalików zębinowych, zmniejszając wrażliwość.

- Ząb można osłonić też koroną protetyczną. Stosuje się również specjalne lasery dużej lub małej mocy, które w odpowiedni sobie sposób zmieniają strukturę zęba lub stymulują odkładanie nowej tkanki. Recesje dziąseł można przykryć przeszczepem tkankowym i tym samym zabezpieczyć odsłoniętą zębinę. Ostatecznością jest leczenie endodontyczne (kanałowe) – wyjaśnia stomatolog.

Piśmiennictwo:

Jańczuk Z, Kaczmarek U, Lipski M: Stomatologia zachowawcza z endodoncją. Warszawa: PZWL, 2014.

Piątowska D.: Kariologia współczesna. Postępowanie kliniczne. Med. Tour Press International, Otwock 2009, 367-370, 374-383.