Diastema. Co warto wiedzieć o przerwie między zębami?

Czym jest diastema?

Diastema to termin określający szparę pomiędzy górnymi jedynkami, czyli siekaczami przyśrodkowymi. Jak zaznacza dr Marlena Biel, przerwy między innymi zębami nazywane są tremami. 

- W początkowym okresie wyrzynania się zarówno zębów mlecznych, jak i stałych, diastema jest zjawiskiem fizjologicznym i zazwyczaj zamyka się samoistnie po wyrznięciu pozostałych zębów - przyznaje stomatolog. 

Jej obecność, poza tym etapem, traktowana jest jako patologia i może wymagać interwencji stomatologicznej.

Zęby nadwrażliwe. Jak je rozpoznać i jak leczyć?

Bruksizm. Jak radzić sobie ze zgrzytaniem zębów?

Zdrowe zęby w każdym wieku? Jak zadbać o jamę ustną po 60-tce

Dentysta dla dzieci na NFZ. Darmowa wizyta adaptacyjna dla 3-latków

Problemy z zębami: jak fizjoterapia może pomóc?

Nowe świadczenia u dentysty na NFZ. Co się zmienia?

Przyczyny powstawania diastemy

Przyczyn powstawania diastemy może być wiele. Najczęstszym powodem jest przerost lub zbyt niski przyczep wędzidełka wargi górnej – fałdu tkanki łączącego wewnętrzną stronę wargi z dziąsłem. Taka sytuacja prowadzi do powstania tzw. diastemy prawdziwej.

- Inne przyczyny obejmują wrodzony brak górnych siekaczy bocznych (dwójek) lub ich nieprawidłowy rozwój, np. zbyt małe, karłowate zęby (microdens). Zdarza się także, że diastema powstaje na skutek obecności dodatkowego zęba między jedynkami, tzw. mesiodensa - wylicza nasza ekspertka. 

U niektórych pacjentów przyczyną jest nieproporcjonalna wielkość zębów w stosunku do szczęki i żuchwy, co prowadzi do powstawania przerw.

Diastema może również pojawić się w wyniku chorób przyzębia, zwłaszcza u osób starszych, gdzie utrata kości powoduje rozchwianie zębów i ich rozsunięcie. Inną częstą przyczyną jest przedwczesna utrata bocznych zębów, co prowadzi do przesunięć i powstawania szpar.

Czynnikiem mogą być również złe nawyki, takie jak długotrwałe ssanie kciuka, używanie smoczka lub nieprawidłowe ułożenie języka, które mogą wpłynąć na rozwój diastemy.

Czy diastemę trzeba leczyć?

Leczenie diastemy nie zawsze jest konieczne. Jak zaznacza Marlena Biel:

- Wiele zależy od przyczyny oraz tego, czy diastema powoduje problemy zdrowotne. W przypadku, gdy jest to jedynie estetyczna kwestia, a pacjent nie odczuwa dyskomfortu, leczenie nie jest konieczne. Niektórzy pacjenci, jak np. aktor Eddie Murphy czy modelka Vanessa Paradis, postrzegają diastemę jako swój znak rozpoznawczy.

Sama diastema może nie prowadzić do dużych problemów zdrowotnych, ale towarzyszące jej wady zgryzu czy nawet szkieletu mogą być przyczyną większych problemów w obrębie układu żucia – m.in. zniszczenia zębów, bóli w stawach skroniowo-żuchwowych. 

- W przypadku, gdy diastema jest wynikiem chorób przyzębia, takich jak paradontoza, konieczne jest specjalistyczne leczenie, aby zapobiec dalszemu rozchwianiu zębów. Diastema może również powstać po utracie zęba – wtedy należy uzupełnić brak, aby zapobiec przesuwaniu się pozostałych zębów i powstawaniu dalszych komplikacji - wyjaśnia stomatolog. 

Aspekt psychologiczny także nie może być pominięty. Jeśli przerwa między zębami jest źródłem kompleksów lub obniża pewność siebie pacjenta, leczenie może poprawić komfort życia.

Jak przebiega leczenie diastemy?

Leczenie diastemy zależy od przyczyny jej powstania. Jeśli diastema jest wynikiem przerostu wędzidełka wargi górnej, pierwszym krokiem jest wykonanie frenektomii, czyli jego podcięcia. Dopiero po tym zabiegu można rozpocząć leczenie ortodontyczne, mające na celu zamknięcie diastemy poprzez przesunięcie zębów na właściwe miejsce.

- W przypadku obecności mesiodensa (dodatkowego zęba), leczenie rozpoczyna się od jego chirurgicznego usunięcia, co pozwala na właściwe ustawienie siekaczy - przyznaje Marlena Biel. 

Leczenie ortodontyczne diastemy obejmuje stosowanie aparatów stałych lub ruchomych. Wybór aparatu zależy od wielkości przerwy, wieku pacjenta oraz współistniejących wad zgryzu. 

- Leczenie może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat. W niektórych przypadkach, jeśli przyczyną diastemy jest brak jednego lub kilku zębów, konieczne jest także uzupełnienie protetyczne, np. poprzez implanty lub mosty - wyjaśnia nasza ekspertka. 

Jeśli pacjent nie chce podjąć długotrwałego leczenia ortodontycznego, możliwa jest także estetyczna rekonstrukcja zębów za pomocą licówek kompozytowych (bondingu) lub porcelanowych czy też koron porcelanowych. Tego rodzaju zabiegi są stosunkowo szybkie – mogą trwać od jednej do kilku wizyt – ale wymagają starannego zaplanowania, aby uzyskać zadowalający efekt.

W przypadku, gdy diastema wynika z chorób przyzębia, niezbędne jest leczenie periodontologiczne, obejmujące m.in. skaling, root planing oraz, w bardziej zaawansowanych przypadkach, leczenie chirurgiczne.

Piśmiennictwo:
-Olczak-Kowalczyk D., Szczepańska J., Kaczmarek U. i wsp.: „Współczesna stomatologia wieku rozwojowego”:, MedTourPressInternational Sp. z o.o., wyd. I, Otwock 2017.  
- Karłowska I., i wsp.: „Zarys współczesnej ortodoncji”,  PZWL Wydawnictwo Lekarskie, wyd. 3, Warszawa, 2015
-Szpringer-Nodzak M., Wochna-Sobańska M.: „Stomatologia wieku rozwojowego”, PZWL, wyd. IV poprwione i uzupełnione, Warszawa 2010