Zanokcica, znana również jako zapalenie wału paznokciowego, to stan zapalny, który dotyka skóry otaczającej paznokieć. Jest to powszechne schorzenie, które może dotyczyć zarówno paznokci u rąk, jak i stóp, wywołując ból, obrzęk i zaczerwienienie. Zanokcica może występować w postaci ostrej lub przewlekłej, a jej leczenie zależy od przyczyny oraz nasilenia objawów. W artykule omówimy, co powoduje zanokcicę, jakie są jej symptomy, jak przebiega leczenie oraz jak zapobiegać tej dolegliwości.
Przyczyny zanokcicy
Zanokcica jest wynikiem infekcji bakteryjnej, grzybiczej lub wirusowej, która rozwija się w wyniku uszkodzenia skóry wokół paznokcia. Do najczęstszych przyczyn zaliczają się:
1. Infekcja bakteryjna:
- Najczęściej zanokcicę wywołują bakterie, takie jak Staphylococcus aureus czy Streptococcus pyogenes. Bakterie te dostają się do organizmu przez drobne uszkodzenia skóry wokół paznokcia, na przykład wskutek niewłaściwego obcinania paznokci, obgryzania paznokci czy zadzierania skórek.
- Częste moczenie rąk, praca w wilgotnym środowisku oraz kontakt z chemikaliami mogą zwiększać ryzyko zakażenia bakteryjnego.
2. Infekcja grzybicza:
- Grzyby, zwłaszcza z rodzaju Candida, są częstą przyczyną przewlekłej zanokcicy. Infekcja grzybicza rozwija się powoli i może prowadzić do poważnych zmian w strukturze paznokcia, w tym jego zgrubienia, przebarwienia czy odkształcenia.
- Zanokcica grzybicza często dotyka osób z osłabionym układem odpornościowym, cukrzycą, a także tych, którzy mają nawyk moczenia rąk przez długi czas.
3. Infekcja wirusowa:
- W niektórych przypadkach zanokcica może być wywołana przez wirusy, takie jak wirus opryszczki (HSV). Ten rodzaj zanokcicy, nazywany opryszczką zanokciową, jest szczególnie bolesny i może prowadzić do nawracających problemów.
4. Uszkodzenia mechaniczne:
- Każde uszkodzenie skóry wokół paznokcia, takie jak urazy, skaleczenia czy pęknięcia, może stanowić wrota dla drobnoustrojów. Zbyt agresywne manicure, źle wykonane zabiegi kosmetyczne, a także ciągłe drażnienie skóry przez źle dopasowane obuwie, mogą prowadzić do rozwoju zanokcicy.
Objawy zanokcicy
Objawy zanokcicy różnią się w zależności od jej rodzaju (ostra lub przewlekła) oraz przyczyny. Do najczęściej występujących symptomów zaliczają się:
1. Ostra zanokcica:
- Ból: najczęściej występuje ostry, pulsujący ból wokół paznokcia, który nasila się podczas dotyku.
- Obrzęk i zaczerwienienie: skóra wokół paznokcia staje się obrzęknięta i zaczerwieniona.
- Ropnie: w przypadku infekcji bakteryjnej może dojść do powstania ropnia, który gromadzi się pod skórą lub wokół paznokcia.
- Trudności w poruszaniu palcem: w przypadku intensywnego bólu i obrzęku, ruchy palca mogą być ograniczone i bolesne.
2. Przewlekła zanokcica:
- Przewlekły ból i dyskomfort: chociaż ból może być mniej intensywny niż w przypadku ostrej zanokcicy, towarzyszy mu stały dyskomfort.
- Zmiany w strukturze paznokcia: paznokieć może ulec zgrubieniu, przebarwieniu, a nawet oddzieleniu od łożyska paznokcia (onycholiza).
- Obrzęk i zaczerwienienie: skóra wokół paznokcia jest stale obrzęknięta i zaczerwieniona, co wskazuje na przewlekły stan zapalny.
- Utrzymujące się zmiany skórne: skóra wokół paznokcia może stać się zgrubiała i pękająca.
Zanokcica. Diagnoza i leczenie
Rozpoznanie zanokcicy zazwyczaj opiera się na wywiadzie lekarskim oraz badaniu fizykalnym. Lekarz ocenia wygląd skóry wokół paznokcia, nasilenie objawów oraz ewentualną obecność ropy. W niektórych przypadkach mogą być konieczne dodatkowe badania:
- Badanie mikrobiologiczne: pobranie wymazu z miejsca zmienionego chorobowo pozwala na identyfikację patogenu (bakterii, grzyba lub wirusa) oraz dobór odpowiedniego leczenia.
- Badanie histopatologiczne: w przypadku przewlekłej zanokcicy, zwłaszcza gdy podejrzewa się chorobę autoimmunologiczną lub nowotworową, może być konieczne wykonanie biopsji.
Leczenie zanokcicy zależy od jej przyczyny oraz nasilenia objawów. W większości przypadków leczenie polega na zastosowaniu terapii miejscowej, ale w bardziej zaawansowanych przypadkach może być konieczne leczenie ogólnoustrojowe.
1. Leczenie ostrej zanokcicy:
- Antybiotyki miejscowe: w przypadku bakteryjnej infekcji często stosuje się maści antybiotykowe, takie jak mupirocyna lub neomycyna, które nakłada się bezpośrednio na zmienione chorobowo miejsce.
- Antybiotyki doustne: w cięższych przypadkach lub gdy infekcja nie ustępuje po leczeniu miejscowym, lekarz może zalecić antybiotyki doustne, takie jak amoksycylina z klawulanianem lub cefaleksyna.
- Nacięcie ropnia: jeśli w okolicy paznokcia utworzył się ropień, konieczne może być jego nacięcie i drenaż, aby usunąć nagromadzoną ropę i zmniejszyć ciśnienie.
- Środki przeciwbólowe: w celu złagodzenia bólu, zwłaszcza w przypadku ostrej zanokcicy, można stosować leki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen lub paracetamol.
2. Leczenie przewlekłej zanokcicy:
- Leki przeciwgrzybicze: w przypadku zakażenia grzybiczego stosuje się miejscowe leki przeciwgrzybicze, takie jak klotrimazol lub mikonazol. W bardziej zaawansowanych przypadkach konieczne może być doustne leczenie przeciwgrzybicze, na przykład flukonazolem.
- Kortykosteroidy miejscowe: w przypadku przewlekłego stanu zapalnego, zwłaszcza o podłożu autoimmunologicznym, można stosować miejscowe maści z kortykosteroidami w celu złagodzenia zapalenia.
- Zabiegi chirurgiczne: w przypadku poważnych zmian w strukturze paznokcia, które nie reagują na leczenie zachowawcze, konieczne może być usunięcie części lub całości paznokcia (onycholiza lub awulsja paznokcia).
3. Leczenie opryszczki zanokciowej:
- Leki przeciwwirusowe: opryszczkę zanokciową leczy się za pomocą doustnych leków przeciwwirusowych, takich jak acyklowir, walacyklowir lub famcyklowir, które pomagają skrócić czas trwania infekcji i zmniejszyć nasilenie objawów.
- Środki łagodzące: miejscowe stosowanie chłodzących okładów lub preparatów zawierających lidokainę może przynieść ulgę w bólu.
Profilaktyka zanokcicy. Pielęgnacja paznokci w 4 krokach
Zapobieganie zanokcicy opiera się na odpowiedniej pielęgnacji paznokci oraz unikaniu czynników ryzyka, które mogą prowadzić do uszkodzeń skóry wokół paznokcia. Oto kilka praktycznych wskazówek:
1. Prawidłowa pielęgnacja paznokci:
- Paznokcie należy obcinać równo, unikając zbyt krótkiego przycinania oraz zdzierania skórek. Należy także unikać nadmiernego używania pilnika, który może prowadzić do mikrourazów.
- Stosowanie nawilżających kremów do rąk i paznokci pomaga utrzymać skórę wokół paznokcia w dobrej kondycji, zapobiegając jej pękaniu i zadzieraniu.
2. Unikanie nawyków prowadzących do uszkodzeń skóry:
- Unikanie obgryzania paznokci i skórek wokół nich jest kluczowe w profilaktyce zanokcicy. Dla osób z tym nawykiem pomocne mogą być specjalne preparaty do paznokci o gorzkim smaku.
- Wykonywanie manicure powinno być delikatne, a narzędzia do tego celu muszą być sterylne, aby uniknąć przenoszenia drobnoustrojów.
3. Ochrona rąk i paznokci:
- W pracy wymagającej częstego moczenia rąk lub kontaktu z chemikaliami, warto nosić ochronne rękawice, aby zapobiec uszkodzeniom skóry wokół paznokci.
- Należy unikać ciasnych butów, które mogą powodować nacisk na paznokcie u stóp, prowadząc do ich urazów i ewentualnego rozwoju zanokcicy.
4. Wzmacnianie odporności:
- Zdrowa dieta bogata w witaminy i minerały, regularna aktywność fizyczna oraz unikanie stresu przyczyniają się do wzmocnienia układu odpornościowego, co pomaga organizmowi w walce z infekcjami, także tymi prowadzącymi do zanokcicy.
Podsumowując, zanokcica to bolesne i uciążliwe schorzenie, które może dotknąć każdego, kto nie dba odpowiednio o higienę i pielęgnację paznokci. Dzięki odpowiedniemu leczeniu, które zależy od przyczyny i nasilenia objawów, można skutecznie złagodzić dolegliwości i uniknąć powikłań.
Profilaktyka, obejmująca właściwą pielęgnację paznokci oraz unikanie czynników ryzyka, odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu zanokcicy. Warto również pamiętać, że w przypadku pojawienia się objawów zanokcicy, takich jak ból, obrzęk czy zaczerwienienie wokół paznokcia, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, aby uniknąć poważniejszych problemów zdrowotnych.