Złamanie szyjki kości udowej. Tu konieczna jest operacja

Czym jest złamanie szyjki kości udowej?

Złamanie szyjki udowej stanowi jedno z najpoważniejszych urazów, z jakimi może zmierzyć się starzejące się społeczeństwo. Choć to schorzenie może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, to jednak to właśnie osoby starsze są szczególnie narażone na to bolesne i często trudne w leczeniu uszkodzenie. Złamania szyjki udowej stanowią poważne wyzwanie dla pacjentów, ich rodzin oraz lekarzy ortopedów:

Jest to złamanie końca bliższego kości udowej lokalizujące się pomiędzy głową a trzonem kości udowej. Tym samym złamanie szyjki kości udowej lokalizuje się w bezpośrednim sąsiedztwie stawu biodrowego tworzonego przez głowę kości udowej i panewkę stawu biodrowego miednicy.

Jakie są przyczyny złamania szyjki kości udowej?

W grupie osób w wieku podeszłym złamania szyjki kości udowej są wynikiem urazów niskoenergetycznych, najczęściej jest to zwykły upadek z własnej wysokości na okolicę biodra.

W przypadku zaawansowanej osteoporozy do złamania może dojść nawet wskutek zahaczenia stopą o dywan prowadzącego do nadmiernej rotacji zewnętrznej kończyny. U osób młodych złamania te spowodowane są urazami wysokoenergetycznymi - zazwyczaj są to upadki z wysokości lub wypadki komunikacyjne - tłumaczy szczegółowo ortopeda.

I dodaje:

W rzadkich przypadkach może dojść do złamania zmęczeniowego szyjki kości udowej - jest to złamanie powstające nie wskutek urazu, a długotrwałych i nadmiernych obciążeń aparatu ruchu - najczęściej u sportowców i żołnierzy.

Kto szczególnie narażony jest na złamanie szyjki kości udowej?

Na złamanie szyjki kości udowej szczególnie narażone są pewne grupy ludzi, a ryzyko to może być zwiększone z różnych przyczyn:

Złamania szyjki kości udowej są jednym z najczęściej występujących urazów narządu ruchu u osób w  wieku podeszłym. 80% przypadków występuje u kobiet w 7 i 8 dekadzie życia.

Warto jednak pamiętać, że poza wiekiem istnieją inne ważne czynniki sprzyjające urazowi:

Poza zaawansowanym wiekiem czynnikami ryzyka są: osteoporoza, płeć żeńska, ogólny zły stan zdrowia, spożywanie alkoholu i palenie papierosów, niskie stężenie estrogenów oraz częste upadki - wylicza Adrian Roszewski.

Jakie są objawy złamania szyjki kości udowej?

Pierwszym niepokojącym objawem jest ból:

Typowym objawem jest silny ból w pachwinie występujący po upadku. Kończyna zwykle jest skrócona i zrotowana na zewnątrz. Chory nie jest w stanie podnieść wyprostowanej kończyny, a próba jej zbadania wywołuje silne dolegliwości bólowe. Te objawy występują w złamaniach z przemieszczeniem odłamów kostnych - tłumaczy ortopeda.

Jednak uwaga:

Rzadziej występujące złamania nieprzemieszczone są trudniejsze do rozpoznania ze względu na niewielkie dolegliwości bólowe. Ruchomość stawu biodrowego zazwyczaj jest wtedy miernie bolesna. Zdarza się, że chory jest w stanie obciążać kończynę i na niej chodzić - wyjaśnia lekarz.

Jak diagnozuje się złamanie szyjki kości udowej?

Diagnoza złamania szyjki kości udowej jest zazwyczaj oparta na badaniach klinicznych, obrazowych oraz ewentualnych badań dodatkowych.

Podstawowym badaniem obrazowym wykorzystywanym do diagnozowania złamania szyjki kości udowej jest badanie rentgenowskie.  Lekarz poszukuje na nim szczeliny złamania i odłamów kostnych, porównuje też obraz z drugim biodrem. Czasami w wątpliwych przypadkach konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.

Jakie są metody leczenia złamania szyjki kości udowej?

W przypadku złamania szyjki kości udowej konieczne jest leczenie operacyjne. Leczenie nieoperacyjne można rozważyć u pacjentów w bardzo złym stanie ogólnym, z demencją, którzy już przed urazem byli leżący.

We wszystkich innych przypadkach konieczna jest operacja - podkreśla ortopeda Adrian Roszewski.

U młodych pacjentów z dobrą jakością tkanki kostnej leczeniem z wyboru jest otwarte nastawienie i stabilizacja złamania implantami - śrubami lub płytą i śrubami. W tej grupie pacjentów złamanie to ma szansę się zrosnąć.

Zespolenie złamania szyjki kości udowej za pomocą dynamicznej płytki biodrowej i śrub. Operator - lek. Michał Janiszewski, Szpital Zakonu Bonifratrów w Katowicach

Niestety:

U pacjentów starszych i w przypadku mocno przemieszczonych złamań istnieje duże ryzyko, że pomimo zespolenia złamanie się nie zagoi. Wynika to ze słabszego unaczynienia okolicy złamania. W tej sytuacji najczęściej wykonuje się endoprotezoplastykę stawu biodrowego - połowiczą lub całkowitą. Zabieg operacyjny polega na wymianie poszczególnych części stawu na metalowe implanty.

Endoprotezoplastyka połowicza cementowa stawu biodrowego. Operator - lek. Adrian Roszewski, Szpital Zakonu Bonifratrów w Katowicach

Endoprotezoplastyka całkowita bezcementowa stawu biodrowego. Operator - lek. Adrian Roszewski, Szpital Zakonu Bonifratrów w Katowicach

Lekarz ortopeda uwzględniając wszystkie czynniki, decyduje o metodzie zaopatrzenia złamania najlepszej dla pacjenta.

Jak przebiega rehabilitacja złamania szyjki kości udowej?

Celem zabiegu operacyjnego w każdym przypadku jest jak najszybsze uruchomienie chorego.

Początkowo pacjent wykonuje ćwiczenia izometryczne, to znaczy napina mięśnie operowanej kończyny. Zazwyczaj już w pierwszej dobie po zabiegu pacjent przy pomocy fizjoterapeutów uczy się chodzić z kulami lub balkonikiem. W kolejnych etapach rehabilitacji chory wykonuje coraz więcej ćwiczeń i dąży do powrotu do pełnej sprawności.

Jakie powikłania mogą wystąpić po złamaniu szyjki kości udowej?

Złamanie szyjki kości udowej to poważny uraz, który może prowadzić do wielu potencjalnych powikłań, zarówno krótko- jak i długoterminowych.

Unieruchomienie pacjenta w łóżku spowodowane złamaniem szyjki kości udowej wywołuje szereg powikłań. Do najczęstszych należą: zapalenie płuc i zatorowość płucna, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, infekcje dróg moczowych i odleżyny. W związku z tym, że złamania te najczęściej dotyczą osób w podeszłym wieku, mogą one doprowadzić do zgonu - ostrzega ortopeda.

Mimo że zabieg operacyjny jest niezbędny do zaopatrzenia złamania, niesie on również ze sobą pewien odsetek powikłań.

Ze względu na uszkodzenie ukrwienia głowy kości udowej, pomimo prawidłowego zespolenia złamania może dojść do martwicy i zapadnięcia się głowy kości udowej. To z kolei prowadzi do zmian zwyrodnieniowych stawu. U około 30% chorych nie dochodzi również do zrostu złamania. Ryzyko jest wprost proporcjonalne do stopnia przemieszczenia odłamów kostnych. U części pacjentów może dojść do obluzowania implantów. Sytuacje te prowadzą do kolejnego zabiegu, podczas którego ponownie stabilizuje się złamanie lub wykonuje endoprotezoplastykę - tłumaczy lekarz Adrian Roszewski.

I dodaje:

U pacjentów, którym wykonano endoprotezoplastykę, również może dojść do obluzowania implantów. Ponadto u około 1-2% pacjentów dochodzi do zwichnięcia endoprotezy. Zazwyczaj konieczne jest wtedy wykonanie drugiej operacji.

Poza tym, jak każdy zabieg operacyjny, leczenie złamań szyjki kości udowej obarczone jest ryzykiem powikłań takich jak zaburzenia gojenia rany pooperacyjnej, jej zakażenie lub powikłania ogólne jak utrata krwi, pogorszenie stanu ogólnego i zgon.

Czy istnieje profilaktyka zapobiegająca złamaniu szyjki kości udowej?

U osób w podeszłym wieku najważniejszym czynnikiem zapobiegającym złamaniom jest profilaktyka upadków.

Należy zwrócić szczególną uwagę na leczenie zawrotów głowy, zaburzeń elektrolitowych oraz odpowiednie nawodnienie i odżywienie. Otoczenie osób starszych powinno być pozbawione wystających elementów, o które można się potknąć typu dywany, progi - wylicza ekspert.

Bardzo ważnym elementem profilaktyki jest utrzymanie sprawności fizycznej.

WHO osobom powyżej 65 roku życia zaleca co najmniej 150 minut wysiłku o niskiej intensywności tygodniowo lub co najmniej 75 minut intensywnej aktywności jak jogging czy pływanie. Poza tym wskazane jest również wykonywanie ćwiczeń poprawiających równowagę i wzmacniających mięśnie. Dzięki tym zabiegom, poza polepszeniem ogólnego stanu zdrowia poprawia się również koordynacja, siła mięśniowa, funkcje poznawcze i sen. Pod wpływem obciążeń kości stają się twardsze i odporniejsze.

Należy pamiętać, że każda aktywność fizyczna jest lepsza niż żadna. Nie zapominajmy również o witaminach i rezygnacji z używek:

Badania wskazują, że korzystna jest suplementacja witaminą D, a u kobiet rozważyć można włączenie hormonalnej terapii zastępczej. Konieczne jest zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu - podkreśla ortopeda Adrian Roszewski.