Osteoporoza – kogo dotyka i dlaczego?

Jak dochodzi do osteoporozy?

Za pomocą komórek kościotwórczych, kości są w stanie się zrastać oraz regenerować. Wraz z wiekiem oraz postępującym pogorszeniem motoryki, organizm traci umiejętność samoregeneracji. Również zmniejszona ilości estrogenów – hormonów żeńskich zaburza ten proces.

Osteoporozę dzielimy na: osteoporozę pierwotną i osteoporozę wtórną.

Zwichnięcie stawu skokowego. Jak długo trwa leczenie?

Demineralizacja kości. Dlaczego kości są słabe i podatne na złamania?

Złamanie szyjki kości udowej. Tu konieczna jest operacja

Komórki macierzyste leczą stawy

Osteoporoza pierwotna

Spowodowana jest spadkiem estrogenów u kobiet po okresie menopauzy oraz u mężczyzn wraz z postępującym wiekiem, pierwsze zmiany związane z pogorszeniem struktury kości, zaczynają zachodzić między 40- 45. rokiem życia.  

Istnieje kilka czynników, które przyspieszają proces starzenia kości i wpływają na pogorszenie ich kondycji. Są one spowodowane:

• niedoborami witaminy D,
• nadużywaniem alkoholu oraz tytoniu,
• niedoborami wapnia, fosforu oraz innych mikroelementów w diecie,
• małą aktywnością fizyczną.

Osteoporoza wtórna

Występuje rzadko i spowodowana jest przyjmowaniem niektórych leków lub procesami chorobowymi. Najczęściej występuje przy:

• zaburzeniach hormonalnych, które mogą być spowodowane błędną pracą jajników oraz jąder,
• zaburzeniach endokrynologicznych, spowodowanych nadczynnością i niedoczynnością tarczycy oraz przytarczyc – wpływa to na gospodarkę wapniową,
• chorobach nowotworowych, szczególnie w obrębie układu krwiotwórczego,
• zespole Cushinga,
• akromegalii,
• cukrzycy,
• zaburzeniach pracy nerek,
• zaburzeniach wchłaniania,
• reumatoidalnym zapaleniu stawów,
• długotrwałym unieruchomieniu pacjenta.

Leki, które mogą powodować osteoporozę to:

• glikokortykosteroidy,
• leki przyjmowane przy niedoczynności tarczycy,
• leki stosowane w leczeniu onkologicznym,
• leki stosowane w psychiatrii, głównie związki litu,
• leki przeciwpadaczkowe,
• inhibitory pompy protonowej, stosowane przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
• antykoagulanty, stosowane u pacjentów unieruchomionych.

Jakie są objawy osteoporozy?

Choroba jest podstępna i przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Objawy zależą od miejsca wystąpienia i ilości złamań. Pierwszymi objawami są najczęściej bóle kręgosłupa, przygarbiona sylwetka lub wzdęcia.

Jeżeli uszkodzona zostaje przednia powierzchnia kręgosłupa, choroba może postępować bezobjawowo, a pacjent odczuwał będzie jedynie dyskomfort przy zbyt długim staniu, siedzeniu lub schylaniu, który bardzo łatwo zbagatelizować i wytłumaczyć wiekiem.

Wynikiem złamań przedniej powierzchni kręgów piersiowych, jest deformacja klatki piersiowej. Plecy pacjenta stają się zaokrąglone, powstaje tzw. wdowi garb, a kolejne złamania pogłębiają ten stan, do momentu gdy, łuki żebrowe zetkną się z kolcami biodrowymi. Pacjent nie jest w stanie funkcjonować, jest narażony na depresję. Praca narządów wewnętrznych również jest bardzo utrudniona. Mogą wystąpić zatory i zakrzepy żylne, zaburzenia pracy układu pokarmowego oraz zapalenia płuc, które spowodowane będą cofaniem treści pokarmowej.

Zdecydowanie rzadziej ból pojawia się nagle i jest bardzo silny, ogranicza ruchy, może wzmagać się przy kichaniu lub kaszlu i łatwo zlokalizować jego miejsce.

Bardzo często złamaniom ulega szyjka kości udowej, na skutek upadku z niewielkiej wysokości lub zbyt silnego nacisku na podłoże oraz kość promieniowa i kości nadgarstka, kiedy pacjent chce zamortyzować upadek. Niezwykle niebezpieczne są złamania miednicy.

Opisane powyżej złamania kości są niebezpieczne dla zdrowia i wymagają interwencji chirurgicznej, unieruchomienia oraz hospitalizacji.

Ból towarzyszący złamaniom kości, może być tak silny, że chory nie będzie w stanie sam wstać i wezwać pomocy, w skrajnych przypadkach, jeśli doszło do uszkodzenia tętnicy w obrębie miednicy, może dojść do zgonu pacjenta.

Jak diagnozuje się osteoporozę?

Diagnostyka polega na wykonaniu badania morfologii krwi. Badania mają na celu określenie poziomu kilku czynników:

• marker P1NP – N-końcowy propeptyd prokolagenu typu 1 – przyczynia się do odbudowy kości i jest obecny we krwi, kiedy powstają nowe cząstki kolagenu,
• marker CTx – powstaje na skutek rozpadu cząstek kolagenu, a jego obecność we krwi świadczy o zanikaniu komórek kościotwórczych i postępującej osteoporozie,
• witamina D – poza utrzymaniem dobrej kondycji kości, wpływa również na gospodarkę wapniowo-fosforową, a jej niedobory doprowadzają do ogólnego zmęczenia organizmu oraz pogorszenia nastroju,
• wapń – jego poziom określa się w surowicy i może on wiele powiedzieć o stanie w jakim znajduje się szkielet kostny,
• PTH – parathormon produkowany przez przytarczyce, odpowiada za uwalnianie wapnia z kości.

Na czym polega leczenie osteoporozy?

Osteoporoza jest chorobą przewlekłą, a jej leczenie zależy od stadium, w jakim pacjent zgłasza się do lekarza. Leczenie polega przede wszystkim na wyeliminowaniu czynników, które mogą pogłębiać osteoporozę i zapobieganiu urazom kości.

Pacjent przyjmuje preparaty zawierające wapń i witaminę D oraz pozostaje pod stałą opieką lekarza. Bardzo ważne jest wykonywanie badań kontrolnych, ponieważ podwyższony poziom witaminy D może zaburzać wchłanianie wapnia.

Odpowiednio wcześnie wprowadzone leczenie może zapobiegać łamliwości kości i utrzymać sprawny układ ruchu do późnego wieku. Po ciężkich urazach oraz długich unieruchomieniach, które prowadzą do zaniku mięśni, niezbędna będzie również rehabilitacja, która pozwala na powrót do sprawności.

Na czym polega profilaktyka osteoporozy?

Działania profilaktyczne opierają się głównie na prowadzeniu zdrowego trybu życia, ze zdrową, dobrze zbilansowaną dietą bogatą w witaminy, białko, fosfor oraz wapń.

Bardzo istotne jest utrzymywanie witaminy D na odpowiednim poziomie, co w okresie jesienno-zimowym jest szczególnie utrudnione na naszej szerokości geograficznej. W tym celu stosuje się suplementację, po konsultacji z lekarzem.

Osteoporoza częściej dotyka kobiety, dlatego bardzo istotne jest zadbanie o odpowiedni poziom hormonów, jeszcze przed okresem menopauzy. Kluczowy wpływ dla prawidłowego funkcjonowania całego ciała ma aktywność fizyczna, która powinna być regularna i umiarkowana.

Osoby starsze powinny unikać urazów i przeciążeń.