Próchnica – czy zawsze kończy się usunięciem zęba?

Czym jest próchnica?

Pod pojęciem “próchnica” kryje się zniszczenie zębów, głównie demineralizacja szkliwa. Na początku uszkodzone zostają twarde tkanki zęba, szkliwo i zębina. Jeśli próchnica nie jest w porę właściwie leczona, przechodzi do miazgi i sieje spustoszenie w całej strukturze zęba. Bakterie znajdujące się w jamie ustnej w wyniku rozkładu cukrów prowadzą do powstawania kwasów organicznych, co skutkuje obniżeniem pH. W szkliwie zaczynają pojawiać się pory, mogą one ciemnieć ze względu na obecność barwników z jedzenia. Próchnica jest chorobą zakaźną, wywoływaną przez bakterie.

Pleśniawki jamy ustnej. Jak im zaradzić? Jest kilka sposobów

Próchnica zębów mlecznych. Dieta malucha pod lupą stomatologa

Ząbkowanie. Objawy, kalendarz, łagodzenie bólu

Zęby mleczne. Kiedy pierwsza wizyta u dentysty?

Bruksizm. Jak radzić sobie ze zgrzytaniem zębów?

Przyczyny próchnicy

Za główne dwa czynniki powodujące rozwój próchnicy uznaje się bakterie oraz spożycie cukru. W jamie ustnej bytuje ok. 50 miliardów bakterii, ale tylko niektóre z nich mogą okazać się szkodliwe (te mające zdolność przekształcania cukrów w kwasy organiczne). Bakterie tworzą na powierzchni zębów tzw. płytkę nazębna, która jest miękkim nalotem pojawiającym się zaraz po szczotkowaniu zębów. Płytkę najpierw zasiedlają bakterie niepróchnicotwórcze, ale później także te przyczyniające się do powstawania próchnicy (Lactobacillus i Streptococcus mutans stanowiące ok. 70% dojrzałej płytki). Prócz drobnoustrojów w skład płytki nazębnej wchodzą glikoproteiny ze śliny, komórki nabłonka, a także związki nieorganiczne, czyli wapń i fosfor. Gdy bakterie rozkładają cukry znajdujące się w pożywieniu, dochodzi do powstania kwasów organicznych mogących niszczyć szkliwo i powodować powstawanie w nich dziur. Proces ten (jeśli w porę nie rozpocznie się leczenia) rozszerza się przez zębinę po miazgę, gdzie ulokowane są naczynia krwionośne i nerwy. Rozwijająca się więc próchnica może powodować spory ból i dyskomfort, a zęby stają się wrażliwe na zmiany temperatury.

Objawy próchnicy

Początkowo próchnica nie daje żadnych objawów, następnie na szkliwie mogą pojawić się plamki oraz ubytki. Po dotarciu choroby do zębiny może pojawić się umiarkowany ból zęba, co przez wielu pacjentów zostaje zignorowane i ewentualnie stłumione lekami przeciwbólowymi. Dopiero po osiągnięciu przez bakterie próchnicotwórcze miazgi, silny ból najczęściej skłania do wizyty u dentysty. Objawami towarzyszącymi są gorączka, zaczerwienienie dziąseł czy nawet obrzęk twarzy. Podczas spożywania skrajnie ciepłych, zimnych, kwaśnych czy słodkich potraw powstaje spory dyskomfort. Dodatkowo występują brzydki zapach z ust oraz nieprzyjemny smak w ustach.

Próchnica u dzieci

Dzieci wydają się być bardziej narażone na rozwój próchnicy, bowiem szkliwo ich zębów jest mniej rozwinięte niż u dorosłych oraz bardziej wrażliwe na uszkodzenia. Powstawanie i mineralizacja szkliwa ma swój początek w okresie płodowym i kończy się 2 lata po wyrżnięciu się zębów. Mimo, że zęby mleczne ostatecznie wypadną, nie należy ignorować symptomów próchnicy, zalecane jest rozpoczęcie leczenia. Usuwanie chorych mleczaków jednak nie jest wskazane, lekarz zazwyczaj oczyszcza ząb i wypełnia ubytki. Przedwczesne wyrywanie zębów mlecznych może doprowadzić do wad zgryzu w przyszłości. Stąd istotnym jest aby wprowadzać od najmłodszych lat dobre nawyki żywieniowe i ograniczać w jadłospisie dzieci podaż słodkich napojów oraz słodyczy. Ważna wydaje się także edukacja najmłodszych w zakresie prawidłowego szczotkowania zębów.

Zapobieganie i profilaktyka próchnicy

Na stan zębów człowieka ma wpływ już dieta matki podczas ciąży, bowiem proces powstawania zębów rozpoczyna się już w wieku prenatalnym, od 4 tygodnia ciąży. Dlatego więc istotnym jest ograniczenie przez matkę spożywania cukrów, a także przyjmowanie produktów spożywczych bogatych w białko oraz kolagen, stanowiących zrąb tkanek twardych zęba.

Właściwa dieta

Bez wątpienia jedną z ważniejszych rzeczy jakie należy zrobić aby zapobiegać próchnicy jest utrzymanie diety ubogiej w cukry, albo przynajmniej nie pozwalanie aby resztki spożytych słodkości pozostawały zbyt długo na zębach. Dla przykładu: nie powinno się spożywać słodyczy przed pójściem spać, po umyciu zębów. Jadłospis dobrze aby był bogaty w witaminy A, C i D oraz wapń, które mają istotny wpływ na prawidłowy rozwój szkliwa oraz zębiny. Fluor natomiast znajdziemy w herbacie, produktach zbożowych, roślinnych, brokułach, szpinaku czy rybach. Żucie bezcukrowych gum na bazie ksylitolu również może okazać się skuteczne w zapobieganiu próchnicy przez pomoc w usuwaniu resztek jedzenia z powierzchni zębów.

Higiena zębów

Należy pamiętać, że zęby powinno się myć przynajmniej 2 razy dziennie, zwłaszcza po spożyciu słodkich produktów. Zaleca się stosowanie pasty do zębów z fluorem, bowiem upośledza on metabolizm bakterii oraz utrudnia ich przyleganie do ściany zębów. Skuteczną metodą profilaktyczną jest także używanie nici dentystycznych, płynów do płukania jamy ustnej, szczoteczek międzyzębowych czy irygatorów. Jako, że ząb ma aż 5 powierzchni, podczas szczotkowania oczyszczamy tylko 3 z nich, stąd istotne jest wprowadzanie dodatkowych pomocy dentystycznych.

Regularne kontrole dentystyczne

Regularne wizyty u lekarza mogą pomóc powstrzymać rozwój próchnicy, dentysta po zauważeniu pierwszych symptomów choroby będzie w stanie w porę wdrożyć odpowiednie leczenie. Pierwsza kontrola dentystyczna powinna mieć miejsce tuż po wyrżnięciu się zębów mlecznych i następować co 3-6 miesięcy. Lakowanie zębów czy usuwanie płytki nazębnej u lekarza stomatologa daje dobre efekty w zakresie prewencji wystąpienia próchnicy.

Możesz już teraz zarezerwować wizytę u lekarza stomatologa, bez wychodzenia z domu.

Leczenie próchnicy

Jedną z przydatnych metod w leczeniu próchnicy jest ozonowanie zębów, jednak przydatne i możliwe do zastosowania jedynie wtedy, gdy rozwój choroby jest w stadium początkowym, właściwie jeszcze przed wystąpieniem widocznych objawów. Metoda ta głównie wykorzystywana jest u dzieci, do leczenia zębów mlecznych.

Za główny cel leczenia próchnicy uznaje się wypełnianie ubytków powstałych wskutek rozwoju choroby. Do “wypełniaczy” zaliczamy kompozyty, które cechują się wysoką trwałością oraz dobrym przyleganiem do powierzchni zęba. Materiał ten jest światłoutwardzalny, co sprawia, że jego kolor można idealnie dopasować do odcienia zęba pacjenta. Jeżeli jednak dojdzie do zakażenia miazgi, koniecznością jest jej usunięcie i oczyszczenie oraz zamknięcie kanałów (tzw. leczenie kanałowe). Jako pokłosie takiej terapii uznaje się osłabienie zęba i zwiększenie jego podatności na złamania, bowiem pomimo zachowania zęba jest on już martwy. W przypadku, gdy próchnica zasieje jeszcze większe spustoszenie, w postaci ropnia zęba, lekarz z dużym prawdopodobieństwem zadecyduje o jego usunięciu.