Wypadanie macicy i pochwy – przyczyny, objawy, leczenie. Ekspertka wyjaśnia

Czym jest wypadanie macicy i pochwy?

Jak tłumaczy ekspertka Anna Szczotka, o wypadaniu macicy czy też pochwy możemy mówić w sytuacji, kiedy dochodzi do całkowitego wysuwania się tych elementów poniżej przedsionka pochwy. Wg ICD-10 lekarz może zdiagnozować wówczas wypadanie żeńskich narządów rozrodczych, przypisując kod: N81.

- Dużo częściej używamy natomiast szerszego pojęcia jakim jest obniżenie narządu rodnego, którego najbardziej zaawansowanym stadium będzie całkowite lub częściowe wypadanie narządu.

Co więcej w zakres obniżenia narządu rodnego mogą wchodzić:

• obniżenie cewki moczowej u kobiet,
• obniżenie pęcherza moczowego [cystocoele],
• częściowe wypadanie macicy i pochwy,
• całkowite wypadanie macicy i pochwy,
• wypadanie macicy i pochwy, nieokreślone,
• przepuklina jelitowa pochwy [enterocoele],
• obniżenie odbytnicy [rectocoele],
• inne postacie wypadania żeńskich narządów rozrodczych

Ćwiczenia hipopresyjne – dlaczego pokochali je fizjoterapeuci i sportowcy?

Nietrzymanie moczu i problemy z pęcherzem u nastolatek – kiedy szukać pomocy?

Planujesz ciążę? Zapisz: fizjoterapia

Plamienia i krwawienia przy antykoncepcji hormonalnej – kiedy się martwić?

Czy BMI matki w ciąży wpływa na rozwój dziecka? Potencjalne skutki

Antykoncepcja awaryjna na receptę: ile czasu mamy na reakcję?

Przyczyny wypadania macicy i pochwy

Głównymi przyczynami są czynniki zwiększające ciśnienie śródbrzuszne oraz osłabienie struktur dna miednicy. Fizjoterapeutka uroginekologiczna, Anna Szczotka podkreśla:

- Im większe obciążenie dla mięśni dna miednicy, tym większe ryzyko ich osłabienia i niewydolności w podtrzymywaniu narządów.

Do czynników ryzyka należą:

• ciąża i poród siłami natury,
• przewlekły kaszel (np. przy astmie, POChP),
• otyłość,
• wiek okołomenopauzalny,
• urazy mięśni lub więzadeł

Objawy, na które warto zwrócić uwagę

Jednym z charakterystycznych objawów jest uczucie ciała obcego w pochwie lub kulki w pochwie.

- Pacjentki często miewają także częstsze parcie na mocz, nieprawidłowy strumień moczu, uczucie niecałkowitego wypróżnienia lub parcia na stolec czy mocz, problemy z nietrzymaniem moczu (w trakcie wysiłku lub nie), bóle przy stosunku czy też problem z aplikacją tampona - wylicza fizjoterapeutka.

I przyznaje:

- Przy zaawansowanym stadium obniżenia pacjentka może nie być zdolna do oddania moczu, bez uprzedniej repozycji (podniesienia manualnego) narządu. Niektóre pacjentki odczuwają lub wprost obserwują wysuwanie się narządu rodnego z okolicy pochwy.

Kto jest najbardziej narażony?

Najczęściej narażone są pacjentki w okresie okołomenopauzalnym po przebytej w przeszłości ciąży, w tym zakończonych porodem siły natury.

- Musimy zdać sobie sprawę, że żaden z czynników sam w sobie nie wpływa od razu na całkowite wypadanie narządu rodnego. Wyobraźmy sobie, że młoda kobieta zachodzi w ciążę, która sama w sobie już może generować I stopień obniżenia, następnie rodzi poprzez siły natury, co dodatkowo może przyczynić się do nasilenia objawów, jednak jeśli po ciąży i porodzie pacjentka ta nie będzie mieć żadnych objawów fizycznych ani wizualnych obniżenia, lub w przypadku niewielkiego obniżenia będzie stosować się do zaleceń - z powodzeniem wyjdzie z grupy ryzyka - tłumaczy Anna Szczotka.

I dodaje:

- Gorzej jest jeśli mamy do czynienia z mechanicznym urazem mięśni lub więzadeł odpowiedzialnych za statykę narządu rodnego lub jeśli nałoży nam się kilka czynników ryzyka: czyli np. może to być pacjentka, która w trakcie pierwszej ciąży miała nietrzymanie moczu podczas kaszlu, następnie po pierwszej ciąży i porodzie dolegliwości może i się złagodziły, ale wizualnie podczas badania ginekologicznego lekarz stwierdził I stopień obniżenia, pacjentka będąc w I stopniu zaszła w kolejną ciążę, gdzie dodatkowo przybrała na masie, co doprowadziło do II stopnia obniżenia, a następnie dalej nie poddała się leczeniu. Po kilku latach, przy braku rehabilitacji problem się pogłębia, jeśli do tego dodamy aktywność fizyczną, brak profilaktyki i okres okołomenopauzalny, a także związane z nim zmiany hormonalne - wówczas problem może pogłębić się na tyle, że konieczna będzie interwencja chirurgiczna.

Jak diagnozuje się wypadanie macicy i pochwy?

Diagnozę obniżenia narządu rodnego może przeprowadzić lekarz ginekolog lub uroginekolog podczas rutynowego badania w gabinecie. Jak wyjaśnia Anna Szczotka:

- W trakcie badania lekarz poprosi pacjentkę o parcie lub kaszel i oceni statykę oraz wydolność mięśni dna miednicy. W gabinecie fizjoterapeutycznym, tak jak w gabinecie lekarskim do oceny stopnia obniżenia najczęściej posługujemy się międzynarodową skalą POP-Q, gdzie

• Stopień 0 (stage 0) – brak obniżenia.
• Stopień 1 (stage 1) – część prowadząca obniżenia znajduje się więcej niż 1cm ponad (dogłowowo) strzępkami błony dziewiczej.
• Stopień 2 (stage 2) – część prowadząca obniżenia znajduje się pomiędzy 1cm powyżej a 1cm poniżej strzępków błony dziewiczej.
• Stopień 3 (stage 3) – część prowadząca obniżenia znajduje się więcej niż 1cm poniżej strzępków błony dziewiczej, ale nie więcej niż 2cm mniej niż całkowita długości pochwy w cm.
• Stopień 4 (stage 4) – całkowite wypadanie na długości całej pochwy.

Leczenie zachowawcze i rola fizjoterapii

Niezależnie od stopnia obniżenia narządu rodnego fizjoterapia jest nieodzownym elementem leczenia.

- W zależności od stopnia obniżenia, skali dolegliwości i złożoności problemu pacjentki, może zostać zaproponowane leczenie zachowawcze lub operacyjne. W obydwu jednak przypadkach rehabilitacja oparta o reedukację oddechową, kinezyterapię (ćwiczenia) oraz prawidłową aktywizację i relaksację mięśni dna miednicy będą kluczowe w przywróceniu prawidłowej funkcji i statyki narządu rodnego - wylicza ekspertka.

I dodaje:

- Ćwiczenia i reedukacja mogą, i w wielu przypadkach powinny, być wspomagane przez EMG-biofeedback lub ćwiczenia pod kontrolą USG, a niekiedy także przez elektroterapię.

Kiedy potrzebna jest operacja?

Interwencja chirurgiczna bywa konieczna w przypadku zaawansowanego wypadania, urazów przyczepów więzadeł lub braku poprawy po terapii zachowawczej. Decyzję zawsze podejmuje lekarz prowadzący.

- Jeśli mamy do czynienia ze złożonym problemem obejmującym uszkodzenia lub zerwania przyczepów mięśni lub więzadeł w wyniku urazu lub bardzo zastarzały problem z dużą wiotkością tkanek - wówczas leczenie zachowawcze może okazać się niewystarczające - zauważa Anna Szczotka

I dodaje:

- Także w przypadku pacjentek, które mają stopień I lub II, ale nie rokują dobrze lub nie mają postępów w przypadku fizjoterapii zachowawczej lekarz może zdecydować się na leczenie chirurgiczne.

Jak zapobiegać wypadaniu?

W zapobieganiu wypadania macicy najważniejsza jest profilaktyka czyli unikanie przeciążenia mięśni dna miednicy.

- To nie znaczy, że nagle mamy zrezygnować z form ulubionej aktywności fizycznej. Możemy jednak unikać parcia w trakcie oddawania moczu, odpowiednio asekurować się w trakcie kichania lub kasłania, wykonując skręt tułowia. Wprowadzić regularny trening mięśni dna miednicy, w oparciu o skurcz i relaksację, w trakcie ciąży czy okresu przekwitania udać się na wizytę do wykwalifikowanego fizjoterapeuty/tki dna miednicy, tak aby w miarę możliwie wcześnie wyłapać wszelkie problemy już na wczesnym etapie dysfunkcji - radzi fizjoterapeutka.

Na czas dużych obciążeń takich jak trening, długie spacery można także zaopatrzyć się w indywidualnie dobrany pessar lub tampon podtrzymujący.

- Polecam każdej kobiecie, aby profilaktycznie udała się na wizytę do fizjoterapeuty, aby ocenić stan swojego dna miednicy i potencjalne ryzyko obniżenia, aby rozpocząć profilaktykę już dziś.

Konsekwencje zaniedbania leczenia

Brak leczenia może prowadzić do:

• przewlekłego dyskomfortu i bólu,
• infekcji i obtarć,
• nietrzymania moczu,
• problemów seksualnych,
• konieczności usunięcia macicy.

Obalamy mity

Przede wszystkim należy pamiętać, że obniżenie narządu rodnego to nie norma po porodzie, a choroba wymagająca leczenia. Anna Szczotka przyznaje:

- Jeszcze niedawno kobiety z naszego bliskiego otoczenia, w tym nasze matki lub babki uznawały obniżenie narządu rodnego za coś normalnego, za normę po przebytych ciążach i porodach. Wiele kobiet do dzisiaj uważa, że nietrzymanie moczu po ciąży to stan fizjologiczny. Nic bardziej mylnego.

I dodaje:

- Każdorazowo stan taki wymaga diagnostyki i leczenia, gdyż zaniechanie rehabilitacji lub leczenia chirurgicznego może mieć poważne skutki zdrowotne.

Kolejnym mitem, jest to że problem dotyczy głównie kobiet starszych lub po porodach siłami natury.

- Niestety coraz więcej młodych pacjentek, w tym nierodzących zgłasza się z problem obniżenia lub nietrzymania moczu. Co więcej wiemy już, że nie poród siłami natury, a już sama ciąża przyczyniają się do powstawania dysfunkcji - zauważa ekspertka.

Pamiętaj! Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić komfort życia. W przypadku niepokojących objawów warto udać się do fizjoterapeuty uroginekologicznego.