Obgryzanie paznokci u dziecka: co dzieje się z mową i twarzą? Logopeda tłumaczy

Emocje to nie wszystko – przyczyny mogą być głębsze

- Najczęściej przyczyny obgryzania paznokci kojarzą nam się z trudnościami natury emocjonalnej, z przeżywaniem stresu albo nudy i najczęściej tak jest - przyznaje logopeda Kinga Frąckiewicz.

Ale podkreśla, że nawyk ten może mieć także inne podłoże:

- Może być też spowodowane wzmożonym lub niedostatecznym napięciem mięśniowym obszaru twarzoczaszki i jamy ustnej oraz potrzebą obniżenia tego napięcia lub stymulacji tej części ciała.

Choroba Parkinsona: jak mówić głośniej i wyraźniej? Logopeda wyjaśnia

Neurologopedia po udarze. Dlaczego warto jak najszybciej rozpocząć terapię?

Święta bez stresu? Psycholog zdradza, jak przeżyć ten czas w spokoju

Recepta na Purethal: leczenie bólów głowy i dolegliwości związanych ze stresem

Stres i nadciśnienie jesienią – jak obniżyć ciśnienie i zadbać o serce

Twoje ciało wie, że przesadzasz – jak stres z pracy objawia się w zdrowiu

Jak obgryzanie paznokci wpływa na zgryz i mowę?

Konsekwencje obgryzania paznokci nie ograniczają się tylko do dłoni. Długotrwałe ssanie palców czy gryzienie paznokci może zmieniać anatomię i funkcjonowanie aparatu mowy.

- Jeśli dziecko ma często palec w buzi, siekacze mogą wysunąć się do przodu i powstanie wada zgryzu. Tworzy się wtedy często tak zwany zgryz otwarty - deformacja zgryzu, przy której zęby górne nie stykają się z dolnymi, a pomiędzy nimi tworzy się przestrzeń.

Taka wada zgryzu prowadzi do kolejnych zaburzeń:

- Zgryz otwarty z kolei prowadzi często do wady wymowy takiej jak seplenienie międzyzębowe, bo język podczas artykulacji wciska się w przestrzeń pomiędzy zębami. Mowa przestaje być wyraźna, a język pchając się na zęby wykrzywia je.

Problemy z połykaniem i oddychaniem

Logopeda tłumaczy, że wpływ na mowę to dopiero początek.

- Dziecko też najczęściej nie połyka prawidłowo, bo język nie jest w stanie dokleić się w całości do podniebienia, zamiast tego przy połykaniu pcha się jeszcze mocniej na zęby.

Podczas obgryzania paznokci usta dziecka są często otwarte, co prowadzi do nieprawidłowej pozycji języka.

- Język leży na dole jamy ustnej przyjmując nieprawidłową pozycję spoczynkową. Prawidłowo powinien w spoczynku – kiedy nie jemy, nie pijemy i nie mówimy – opierać się na górnym wałku dziąsłowym, nie dotykając siekaczy.

Nieprawidłowa pozycja języka to z kolei ryzyko zaburzeń w oddychaniu:

- Język leżący w spoczynku na dole jamy ustnej obciąża żuchwę, co może z kolei skutkować opuszczaniem jej i oddychaniem nieprawidłowym, ustnym torem.

Oddychanie przez usta może mieć poważne konsekwencje zdrowotne – od chrypki i niedotlenienia, aż po deformacje twarzy. Logopeda ostrzega:

- Oddychanie torem ustnym może powodować bolesne wysuszanie się śluzówki gardła i krtani, chrypkę, niedostateczne dotlenienie organizmu, nadmierną męczliwość, płytki oddech, skrócone fazy oddechowe, a nawet deformacje twarzoczaszki, która staje się wydłużona, oczy są podkrążone, dziecko może być nadmiernie śpiące albo zdenerwowane i pobudzone.

Diagnoza logopedy: co jest sprawdzane?

W przypadku dzieci z nawykiem obgryzania paznokci logopeda przygląda się wielu aspektom.

- Specjalista zwraca przede wszystkim uwagę na nieprawidłowości w obrębie zgryzu, tor oddechowy dziecka i sprawdza pozycję spoczynkową języka oraz to, czy prawidłowe jest u dziecka połykanie - wylicza Kinga Frąckiewicz.

Sprawdza też, czy dziecko nie ma wady wymowy.

- Niestety, najczęściej jedna lub więcej funkcji aparatu artykulacyjnego jest zaburzona.

W terapii - interdyscyplinarne podejście

Skuteczna terapia nawyku obgryzania paznokci rzadko kończy się na jednej specjalizacji.

- Logopeda często podczas terapii korzysta ze wsparcia innych specjalistów, takich jak psycholog, ortodonta, fizjoterapeuta, osteopata, terapeuta integracji sensorycznej, ponieważ bez pracy nad innymi obszarami terapia logopedyczna nie zawsze przynosi pożądane efekty.

Czego unikać? Co zamiast upomnień?

Zdaniem logopedy samo zakazanie dziecku obgryzania paznokci nie wystarczy.

- Bywa tak, że rodzic nakłada dziecku na paznokcie gorzki żel i rzeczywiście to działa - dziecko przestaje gryźć paznokcie, ale mając dalej potrzebę stymulacji lub nie radząc sobie ze stresem, zaczyna ssać wargi raniąc je do krwi albo ssie rogi kołdry.

Celem terapii jest więc nie tylko wyeliminowanie nawyku, ale również znalezienie alternatywnej formy stymulacji, która będzie bezpieczna.

- Logopeda wspólnie z rodzicami i przy wsparciu innych specjalistów stara się znaleźć przyczynę nawyku i szuka zastępczych sposobów na zaspokojenie potrzeby dziecka, które nie wyrządzają mu szkody.

Co może pomóc dziecku?

Logopeda może zaproponować konkretne metody pracy. Wśród nich znajdują się m.in. specjalne gryzaki, masaże i stymulacja sensoryczna:

- Może polecić rodzicom stosowanie specjalnie zaprojektowanych - tak, żeby nie deformowały zgryzu - logopedycznych gryzaków. Może spróbować zastosować masaże logopedyczne jamy ustnej i nauczyć rodziców ich wykonywania, spróbować stymulacji warg - na przykład wibratorem logopedycznym lub soniczną szczoteczką do zębów.

Może także polecić rodzicom smarowanie ust dziecka specjalnym żelem miętowym dającym przyjemną stymulację dziecku - jeżeli dziecko to zaakceptuje.

Najlepsza reakcja? Przekierowanie

Na koniec logopeda daje rodzicom praktyczną wskazówkę dotyczącą codziennych sytuacji:

- Najlepszym sposobem reagowania w momencie, kiedy rodzic widzi, że dziecko gryzie paznokcie, nie jest zwrócenie mu uwagi na to, żeby tego nie robiło, ale odwrócenie uwagi dziecka od tej czynności i przekierowanie go na inną aktywność.

Obgryzanie paznokci to nie tylko problem estetyczny. Może wpływać na rozwój zgryzu, wymowę, sposób oddychania i ogólne funkcjonowanie dziecka. Wczesna diagnoza i interdyscyplinarne podejście dają szansę na skuteczną pomoc - bez karania, z empatią i zrozumieniem potrzeb najmłodszych.