Tabletki antykoncepcyjne. Stosowanie. Najczęściej popełniane błędy.

Tabletka antykoncepcyjna. Co o niej wiemy?

W 1960 roku w Stanach Zjednoczonych dopuszczono do sprzedaży pierwszą tabletkę antykoncepcyjną. W polskich aptekach pojawiła się ona dopiero w roku 1966. Od tego czasu wiele się zmieniło, a doustna antykoncepcja hormonalna przeszła ogromne zmiany. Niezmienny pozostał cel jej stosowania: pigułka antykoncepcyjna ma uniemożliwić zapłodnienie. Stosowane tabletki antykoncepcyjne hamują owulację i zmieniają gęstość śluzu w szyjce macicy, uniemożliwiając przenikanie plemników do komórki jajowej.
 

Obecnie na rynku medycznym dysponujemy dwuskładnikowymi i jednoskładnikowymi tabletkami antykoncepcyjnymi. Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne składają się z dwóch rodzajów żeńskich hormonów: progesteronu i estrogenu. Ich działanie polega na zatrzymaniu owulacji, uniemożliwiają one dojrzewanie pęcherzyka Graafa i zagęszczają śluz w szyjce macicy.
 

Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne zawierają jedynie pochodne progesteronu. To właściwa antykoncepcja dla kobiet karmiących piersią i tych, które nie mogą przyjmować środków z estrogenem. Ich zadaniem jest przede wszystkim zahamowanie owulacji.

Niekwestionowaną zaletą antykoncepcji doustnej jest jej wysoka skuteczność. Nasz ekspert doktor Łukasz Blukacz zwraca jednak uwagę, że:

- Skuteczna antykoncepcja zabezpiecza przed nieplanowaną ciążą w wysokim stopniu, ale nie ma antykoncepcji idealnej, która daje bezwzględną i całkowitą skuteczność.

 

Nowoczesne metody antykoncepcji. Jaką wybrać? Ginekolog odpowiada

Antykoncepcja 40+. Jaką metodę wybrać?

Niehormonalne środki antykoncepcyjne - jakie wybrać?

Antykoncepcja po porodzie. Kiedy zacząć stosować?

Skutki pominięcia tabletki antykoncepcyjnej

Tabletka „dzień po” bez recepty? Zapowiedź premiera

Przeciwskazania do stosowania antykoncepcji doustnej

- Podstawowym przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji jest brak zgody ze strony pacjentki. Jakkolwiek wydaje się to absurdalne, często pacjentki nie są przekonane co do bezpieczeństwa stosowanej metody antykoncepcji i przerywają jej stosowanie. Zadaniem lekarza jest wobec tego omówienie z pacjentką jej obaw w zakresie stosowanego leku i zaproponowanie rozwiązania, które nie budzi wątpliwości - tłumaczy Łukasz Blukacz.

Antykoncepcja hormonalna, w szczególności dwuskładnikowa rodzi ryzyko wystąpienia pewnych powikłań w trakcie jej stosowania. Jeśli ryzyko to jest znaczne, lekarz doradzi pacjentce zastosowanie metod o większym profilu bezpieczeństwa do metod niehormonalnych włącznie.

- W przypadku antykoncepcji hormonalnej głównymi przeciwwskazaniami są ciężkie choroby wątroby, nowotwory złośliwe piersi i narządów rodnych, choroby układu sercowo-naczyniowego w tym zawał serca i udar mózgu oraz ciąża. Dodatkowo przeciwwskazaniami mogą być otyłość, nikotynizm niezależnie od sposobu przyjmowania nikotyny, żylaki, migrenowe bóle głowy czy stosowanie innych leków - wyjaśnia nasz ekspert.

 

Antykoncepcja. Najczęściej popełnianie błędy

Doktor Blukacz nie ma wątpliwości, jaki jest najczęściej popełniany błąd przy stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych.
 

- Na pierwszym miejscu za obniżenie skuteczności antykoncepcji odpowiada jej niewłaściwe stosowanie, co w przypadku tabletek najczęściej wynika z przypadkowego lub celowego pominięcia dawek wynikających ze schematu stosowania leku - mówi lekarz.
 

Tabletki powinno się przyjmować o stałej porze dnia, popijając najlepiej czystą wodą. W zależności od preparatu opakowanie zawierać może tabletki w jednym bądź kilku kolorach. Tabletki te różnią się składem i nie można ich stosować wymiennie. Każdy preparat ma określoną kolejność stosowania tabletek i nie należy go modyfikować samodzielnie.

- Absolutnie nie wolno wymiennie stosować różnych typów antykoncepcji hormonalnej, gdyż zawierać mogą odmienne substancje i różne ich dawki - podkreśla lekarz.
 

Na obniżenie skuteczności antykoncepcji mogą mieć również wpływ zaburzenia wchłaniania dawki.
 

- Problem ten pojawia się w przypadku wymiotów czy biegunki i wymagać może przyjęcia dodatkowej tabletki po ustąpieniu ostrej fazy zatrucia pokarmowego - informuje ginekolog.
 

Do zaburzeń wchłaniania i metabolizmu leku antykoncepcyjnego dochodzi również w trakcie stosowania innych leków, ziół, suplementów diety czy niektórych pokarmów. Szczególną ostrożność należy zachować podczas przyjmowania antybiotyków, leków przeciwpadaczkowych, przeciwwirusowych, przeciwgruźliczych, przeciwgrzybiczych czy przeczyszczających.
 

- Niektóre zioła, przede wszystkim ziele dziurawca, babka płesznik czy dzięgiel chiński mogą w istotny sposób wpływać na skuteczność antykoncepcji. Cytrusy, w szczególności sok z grejpfruta, w szczególności zastosowane w krótkim czasie od zażycia tabletki antykoncepcyjnej mogą znacznie zaburzyć jej działanie - dodaje.
 

W przypadku konieczności długotrwałego stosowania leków wpływających na skuteczność antykoncepcji doustnej, warto skonsultować się z lekarzem i rozważyć inne metody antykoncepcji, niewrażliwe na tego typu wpływ.
 

- Pamiętać też należy, że skuteczność antykoncepcyjna wymaga stosowania tabletek według określonego schematu i zastosowanie pojedynczej tabletki nie daje adekwatnej ochrony przed nieplanowaną ciążą.

Tabletki antykoncepcyjne (w tym tzw. tabletki dzień po), podobnie jak inne leki, należy przechowywać w oryginalnym opakowaniu, w miejscu suchym, przewiewnym i zacienionym oraz w temperaturze pokojowej. Leki, co do których właściwego sposobu przechowywania są wątpliwości należy zutylizować.

 

Tabletka antykoncepcyjna a palenie

Jedna z pacjentek na platformie HaloDoctor skierowała do nas pytanie:
 

- Dostałam tabletki antykoncepcyjne na 6 miesięcy, ale okazuje się, że podczas przyjmowania ich nie jest wskazane palenie papierosów. Tu powstaje moje pytanie, mam 21 lat nie palę dużo. Czy dalej mogę żyć jak do tej pory czy muszę jakoś ograniczyć palenie do zera?
 

Doktor Łukasz Blukacz odpowiada:
 

- Tak, to prawda. Nikotynizm, nie tylko palenie papierosów, znacząco podnosi ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego w tym powikłań zakrzepowo-zatorowych podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej. W zależności od stosowanego preparatu antykoncepcyjnego ryzyko to może w różnym stopniu wzrastać dodatkowo modyfikowane przez czynniki takie jak nadwaga i otyłość, obecność żylaków czy predyspozycji rodzinnych. Zdecydowanie nie należy, wobec tego łączyć antykoncepcji hormonalnej z paleniem papierosów, czy innymi formami nikotynizmu. Niezależnie od tego czy stosuje Pani antykoncepcję hormonalną czy nie, jako lekarz zachęcam do całkowitego rzucenia palenia - rekomenduje lekarz.
 

Więcej pytań pacjentów i odpowiedzi lekarzy w temacie antykoncepcji znajdziesz na platformie haloDoctor w dziale Zapytaj Lekarza.