Poronienie. Zjawisko, przyczyny, zapobieganie

Poronienie. Przyczyny

Szacuje się, że około 10 do 20% ciąż w Polsce kończy się poronieniem. Szacunek ten nigdy nie będzie dokładny, dlatego, że niejednokrotnie do poronienia dochodzi na tyle wczesnym etapie, że kobieta nie ma świadomości ciąży. Bo jak wyjaśnia nasz ekspert, ginekolog Łukasz Blukacz:

Poronienie to wydalenie jaja płodowego przed 22. tygodniem ciąży. Na dalszym etapie ciąży mówimy o porodzie przedwczesnym.

I jak dodaje:

Najczęściej dochodzi do niego w wyniku obumarcia rozwijającego się zarodka. Do tego z kolei może dochodzić z wielu przyczyn, choć nie zawsze udaje się ją ustalić bezpośrednio.

W dużej mierze wpisane jest to w fizjologię człowieka, gdyż znaczna część zapłodnionych komórek jajowych nie rozwija się wcale - może to stanowić nawet 50%, choć ciężko jest to precyzyjnie określić z racji trudności diagnostycznych na tak wczesnym etapie.

W przypadku rozwijających się już zapłodnionych komórek jajowych odsetek tych, którym nie udaje się przetrwać etapu implantacji, sięga ponownie kilkudziesięciu procent. Ostatecznie poronieniem kończy się nawet 10-20% wszystkich potwierdzonych ciąż. Jest to najpewniej mechanizm, którym organizm matki zabezpiecza się przed ciążą, której rozwój jest w jakikolwiek sposób zaburzony - wyjaśnia nasz ekspert lekarz Łukasz Blukacz

Dodatkowo częstymi przyczynami poronień są przewlekłe i niewłaściwie leczone choroby takie jak niedoczynność tarczycy czy cukrzyca, ale także niedobory witamin i składników mineralnych, niedożywienie bądź niewłaściwa dieta. Do częstych przyczyn należą też wady anatomiczne macicy, które niejednokrotnie są trudne w diagnostyce, w szczególności, jeśli są dyskretne i niewidoczne w standardowym badaniu ultrasonograficznym.

Nie bez znaczenia jest też stosowanie używek, przede wszystkim alkoholu, narkotyków, nikotyny pod każdą postacią, ale również kofeiny - przestrzega Łukasz Blukacz.

Warto dodać, że niebezpieczne są również choroby zakaźne:

Niektóre choroby zakaźne, w tym cytomegalia, toksoplazmoza, różyczka, odra i opryszczka niosą ze sobą znaczne ryzyko poronienia czy poważnego uszkodzenia płodu. Podstawową w tym przypadku strategią są szczepienia ochronne i wczesna diagnostyka - tłumaczy lekarz.

Są również sytuacje, kiedy przyczyna poronienia wskazuje na potrzebę pogłębienia diagnostyki.

Przyczyny genetyczne, immunologiczne i inne choroby niosą ze sobą ryzyko nawracających poronień i trudności w staraniach o ciążę. Ich diagnostyka wymaga szerszego wywiadu i rozbudowanej diagnostyki specjalistycznej - wyjaśnia doktor Łukasz Blukacz.

Nie bez znaczenia jest też wiek - u pań wyraźnie z wiekiem wzrasta ryzyko poronień. U mężczyzn tendencja ta jest mniej zaznaczona, choć z wiekiem dają o sobie znać różne schorzenia i dolegliwości, które mogą się przyczyniać do trudności w zajściu i donoszeniu ciąży.

Poronienia nawykowe. Kiedy marzenia o rodzicielstwie są wyzwaniem

Poród przedwczesny. O czym każda ciężarna powinna wiedzieć

Badania profilaktyczne dla kobiet. Co powinnaś wpisać w swój kalendarz?

Histerektomia. Ginekolog o „usunięciu kobiecości” i seksie po operacji

Toksoplazmoza. Może być niebezpieczna

Bóle porodowe. Jak je rozpoznać i łagodzić? Kiedy jechać do szpitala?

Objawy poronienia

Do pierwszych niepokojących objawów z pewnością należy plamienie lub krwawienie z dróg rodnych oraz ból podbrzusza.

Należy jednak pamiętać, że nie są to objawy charakterystyczne, mogą one pojawiać się również w ciąży fizjologicznej i prawidłowo się rozwijającej. Niemniej jednak przy ich stwierdzeniu należy się skonsultować z lekarzem, który wykona badanie ultrasonograficzne i zleci badania biochemiczne w przypadku dalszych wątpliwości - wyjaśnia lekarz.

Podstawową metodą diagnostyki jest w tym przypadku badanie ultrasonograficzne, które uwidacznia jajo płodowe z zarodkiem.

W prawidłowo rozwijającej się ciąży jego wymiary mają granice odpowiadającej wiekowi ciążowemu obliczonemu na podstawie daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki, a rozwijający się zarodek ma bijące serduszko, które obserwujemy od około 6. tygodnia rozwoju ciąży - dodaje nasz ekspert.

Kolejnym badaniem jest laboratoryjne określenie dynamiki przyrostu stężenia gonadotropiny kosmówkowej (tak zwane badanie beta hCG) we krwi matki - składa się ono z kilkukrotnych jej pomiarów laboratoryjnych, które zestawione dają odpowiedź w zakresie prawidłowego rozwoju ciąży.

Badania wykonuje się po poronieniu. O czym należy pamiętać?

Zupełnie inaczej wygląda postępowanie w przypadku pierwszego poronienia u kobiety młodej i nieobciążonej żadnymi chorobami w stosunku do pani z wywiadem wielu poronień, czy towarzyszących chorób mogących mieć istotny wpływ na rozwój ciąży. Dlaczego?

Jak wspomniałem, nie zawsze udaje się ustalić przyczynę poronienia, nawet pomimo zaawansowanej diagnostyki. Rozważyć należy przede wszystkim podstawowe badania, które i tak warto wykonać w okresie starań o ciążę. Z kolei w przypadku poronień nawykowych, czyli u kobiet, u których doszło do kolejnego z rzędu poronienia po uprzednio dwóch wcześniejszych utratach ciąży w okresie pierwszego trymestru, oraz u par obciążonych chorobami, czy w wieku powyżej 35 lat konieczne jest wprowadzenie specjalistycznej diagnostyki pod okiem doświadczonego lekarza - wyjaśnia ginekolog.

Ponowne ciąża. Kiedy?

Kiedy starać się o kolejne dziecko po poronieniu? - to jedno z najczęściej padających pytań w gabinecie ginekologa. I jedno z najtrudniejszych. Potwierdza to nasz ekspert:

Pytanie to pada bardzo często podczas konsultacji. Niestety nie ma na nie prostej odpowiedzi. Odpowiedź zawsze jest zindywidualizowana i oparta o szczegółowy wywiad medyczny, podejrzewane przyczyny poronienia i sam jego przebieg. Jeśli poronienie wymagało przeprowadzenia zabiegu to czas ten będzie dłuższy niż w poronieniach przebiegających samoistnie i zakończonych bez powikłań.

Podobnie jest z przyczyną:

W przypadku znanej przyczyny starania o kolejną ciążę należy odłożyć do momentu usunięcia tej przyczyny, o ile jest to możliwe. Tak będzie w przypadku infekcji, czy obecności wad i schorzeń macicy takich jak jej przegroda, czy polip. W przypadku chorób takich jak niedoczynność tarczycy, czy inne endokrynopatie konieczne może być wyrównanie choroby odpowiednimi lekami przed powtórnymi staraniami macierzyńskimi.

Zatem odpowiedź na to pytanie wymaga co najmniej szczegółowego wywiadu medycznego i może być znacząco różna, zważywszy na indywidualne czynniki.

Profilaktyka minimalizująca ryzyko poronienia

Podstawą jest przygotowanie do ciąży, które warto rozpocząć na kilka miesięcy przed rozpoczęciem starań o potomstwo.

Obejmuje ono przede wszystkim ograniczenie używek, odpowiednią, zbilansowaną dietę i ogólnie zdrowy tryb życia. Dodatkowo warto rozważyć wykonanie podstawowych badań profilaktycznych oceniających między innymi czynność tarczycy, czy gospodarkę węglowodanową. Jeśli mamy świadomość obecności chorób przewlekłych, zarówno u siebie, jak i w najbliższej rodzinie konieczne może być omówienie tego z lekarzem, który zaproponuje dalszą diagnostykę. Rozważyć należy również panel badań w kierunku infekcji, które wiążą się z ryzykiem poronień i wad rozwojowych u dziecka oraz uzupełnić ewentualne braki w rekomendowanych szczepieniach profilaktycznych - wymienia doktor Łukasz Blukacz.

I wskazuje na jeszcze jeden poważnym problem, mogący stać się przeszkodą w staraniach o dziecko:

Często pomijanym faktem jest również stan metaboliczny manifestujący się otyłością i nadwagą - stany te, przy czym otyłość jest już klasyfikowana jako choroba, niosą ze sobą zwiększone ryzyko trudności w zajściu w ciążę, poronień oraz stanowią jedne z częstszych przyczyn powikłań ciąży.

Psycholog: poronienie to, utracone nadzieje

Ujęcie medyczne zagadnienia poronienia nie pomija również kryzysu emocjonalnego, jakiego doświadczają w tym czasie rodzice nienarodzonego dziecka. Oto zapowiedź nowego etapu w życiu, obietnica szczęścia obraca się w proch. Psycholog Bartosz Rybienik podkreśla:

To bardzo silne emocje, bo wiążą się z ogromną nadzieją rodziców, ich szczęściem, spełnieniem, oczekiwaniem. Strata dziecka - szczególnie przed narodzeniem - jest bardzo bolesnym ciosem. Ktoś, kto tego nie przeżywał, może mieć trudność, by sobie to wyobrazić. To szczególny rodzaj straty. Matkom może towarzyszyć oprócz żalu silne poczucie winy związane z pytaniami, czy na pewno, w trakcie ciąży, od samego jej początku, zrobiły wszystko, co można było zrobić, by ich dziecko przeżyło.

Poronienie może być początkiem silnego kryzysu psychicznego, choć jak zaznacza nasz ekspert - to zawsze kwestia indywidualna:

Uzależniona od cech osobowości, ale też od własnych strategii przeżywania cierpienia i stresu. Jedna z matek może starać się wyprzeć negatywne emocje tak szybko i efektywnie jak potrafi, inna zatopi się w żalu, zaprzeczaniu, jeszcze inna skupi się na godnej żałobie. Warto podkreślić, że niekiedy w kryzysie pozostaje też pozostała część rodziny, od ojca dziecka począwszy, choć ojcowie chyba radzą sobie nieco lepiej.

Nieco inaczej może również przebiegać żałoba rodziców po stracie nienarodzonego dziecka. Na co zatem zwrócić uwagę:

Trzeba pamiętać o ogólnym schemacie żałoby. O etapie zaprzeczania, niezgody, żalu, buntu, na które musimy sobie pozwolić. W sytuacji utraty dziecka nienarodzonego po uzyskaniu jakiegoś stopnia akceptacji i zgody pojawiają się czasem kolejne starania o potomstwo, nowa nadzieja. To odróżnia nieco ten proces od klasycznego modelu żałoby - podkreśla psycholog Bartosz Rybienik.

Poronienie. Czuła obecność

Niejednokrotnie bliscy, przyjaciele, współpracownicy kobiety, która poroniła, zastanawiają się, jak powinni się wobec niej zachować. To trudny moment dla wszystkich, na który w żaden sposób nie jestem przygotowani. Czym się kierować?

Złotą zasadą powinna być delikatność. Ważne jest towarzyszenie, bliskość, jednak z zastrzeżeniem, by ze swoją chęcią pomocy nie być zbyt natarczywym i nachalnym. Trzeba pamiętać, że to bardzo intymne doświadczenie, gdy chodzi o matkę i może ona wbrew naszym chęciom pomocy potrzebować np. samotności. Wtedy wystarczy być blisko, np. zaparzyć herbaty, nakryć kocem, nie dawać żadnych rad - tłumaczy nasz ekspert.