Wady postawy: problem nie tylko dzieci. Jak je rozpoznać?

Co to są wady postawy?

- Wady postawy to nieprawidłowości w ukształtowaniu ciała, które odbiegają od fizjologicznych krzywizn kręgosłupa i proporcji sylwetki - tłumaczy fizjoterapeuta Piotr Karaś-Iwasyk.

Mogą dotyczyć różnych części ciała, takich jak kręgosłup, klatka piersiowa, miednica, kolana czy stopy.

Wśród najczęstszych przyczyn wad postawy wymienia się: brak aktywności fizycznej, złe nawyki (niewłaściwe siedzenie, noszenie tornistra na jednym ramieniu, nieprawidłowa pozycja snu), wady wrodzone, szybki wzrost w okresie dojrzewania, nieodpowiednie obuwie, niedobory i choroby, nadmierny stres i napięcia emocjonalne, asymetrię ciała po urazach, zaburzenia integracji sensorycznej, problemy stomatologiczne i zgryzowe, nadmierną masę ciała oraz wzorce rodzinne.

Jak dbać o kręgosłup po 40. roku życia? Ruch, nawyki i fizjoterapia

Terapia wisceralna w leczeniu bólu: dla kogo i na czym polega?

Masaż Kobido – japoński lifting twarzy bez skalpela. Na czym polega i jakie daje efekty?

Jak fizjoterapeuta diagnozuje i leczy migrenę? Ekspertka wyjaśnia

Ból pleców u rodziców. Jak noszenie dziecka wpływa na kręgosłup?

Zaciskasz zęby, boli cię głowa? Sprawdź, czy pomoże fizjoterapia stomatologiczna

Czy wady postawy dotyczą tylko dzieci i młodzieży?

Wady postawy najczęściej kojarzymy z dziećmi i młodzieżą.

- Nic dziwnego - to właśnie w okresie intensywnego wzrostu ciało dziecka jest najbardziej podatne na zmiany, a nieprawidłowe nawyki, takie jak garbienie się, siedzenie w złej pozycji czy noszenie ciężkiego plecaka, mogą szybko prowadzić do zaburzeń w postawie ciała - przyznaje ekspert.

I dodaje: wczesna diagnoza i interwencja w tym wieku mają ogromne znaczenie. – Postawa dziecka jest jeszcze plastyczna i stosunkowo łatwa do skorygowania.

Wady postawy u dorosłych

Wbrew pozorom, wady postawy nie są zarezerwowane wyłącznie dla dzieci. Wiele osób dorosłych zmaga się z nieprawidłowym ustawieniem ciała, które:

• nigdy nie zostało skorygowane w dzieciństwie,
• pojawiło się z wiekiem na skutek siedzącego trybu życia,
• jest efektem urazów, operacji, asymetrii po kontuzjach,
• rozwija się przez przewlekły stres wpływający na napięcie mięśniowe,
• wynika z pracy wymagającej długotrwałego siedzenia lub stania,
• pogłębia się z wiekiem w wyniku zmian zwyrodnieniowych, osłabienia mięśni czy nadwagi.

- U dorosłych korekcja wad postawy bywa trudniejsza i wymaga większej regularności w terapii, jednak efekty są możliwe – poprawa sylwetki, redukcja bólu, lepsze samopoczucie i większa sprawność - zauważa Piotr Karaś-Iwasyk.

Dlaczego warto zadbać o postawę w każdym wieku?

Nieprawidłowa postawa wpływa nie tylko na wygląd zewnętrzny, ale także na funkcjonowanie narządów wewnętrznych, układ oddechowy, krążenie, a przede wszystkim - na komfort życia.

- Nieleczone wady postawy mogą prowadzić do przewlekłych bólów kręgosłupa, barków, bioder czy kolan, a nawet do zmian zwyrodnieniowych.

Jak zatem zadbać o prawidłową postawę w każdym wieku? Ekspert odpowiada:

- W przypadku dzieci - przez obserwację, profilaktykę i regularną aktywność fizyczną. W przypadku dorosłych - przez terapię, ergonomię pracy i świadome nawyki ruchowe.

Problemy z prawidłową postawą ciała – objawy

Wady postawy nie pojawiają się nagle – najczęściej rozwijają się stopniowo i przez długi czas pozostają niezauważone.

- Właśnie dlatego warto znać pierwsze, subtelne objawy, które mogą świadczyć o tym, że coś zaczyna się dziać z naszą sylwetką - zauważa fizjoterapeuta.

Wczesna reakcja pozwala uniknąć poważniejszych problemów w przyszłości.

1. Asymetria ciała

Jednym z pierwszych sygnałów może być zauważalna różnica między stronami ciała:

• jedno ramię lub biodro ustawione wyżej,
• przechylona głowa,
• asymetryczne fałdy skórne u dzieci,
• nierównomierne zużycie obuwia.

2. Garbienie się lub wysunięcie głowy do przodu

Osoby z nieprawidłową postawą często nieświadomie wysuwają głowę przed linię barków (tzw. „syndrom szyi sms-owej”) lub zaokrąglają plecy. To może prowadzić do przeciążeń szyi i klatki piersiowej.

3. Bóle pleców, karku, barków lub kolan

Nawracający ból, który nie wynika z urazu, często ma związek z przeciążeniem spowodowanym wadliwą postawą. Ciało stara się kompensować nieprawidłowe ustawienie, co z czasem prowadzi do bólu.

4. Szybka męczliwość podczas stania lub siedzenia

Jeśli trudno wytrzymać dłużej w pozycji stojącej lub siedzącej bez zmieniania pozycji, może to świadczyć o osłabieniu mięśni posturalnych i niewydolności układu kostno-mięśniowego.

5. Problemy z równowagą i koordynacją ruchową

Wady postawy mogą przesuwać środek ciężkości ciała i zaburzać schemat ruchu, co skutkuje np. chwiejnym chodem czy niezgrabnością ruchów.

6. Zaburzenia oddychania lub uczucie ucisku w klatce piersiowej

Zaokrąglone plecy i zapadnięta klatka piersiowa ograniczają przestrzeń dla płuc, co może prowadzić do uczucia płytkiego oddechu lub duszności.

7. Zmiany w sposobie chodzenia lub stawiania stóp

Przechylanie się na jedną stronę, stawianie stóp do środka lub na zewnątrz, szuranie stopami – to objawy kompensacji postawy lub nieprawidłowego ustawienia miednicy.

Kiedy zgłosić się do specjalisty?

Im wcześniej zauważymy nieprawidłowości, tym łatwiej je skorygować.

- Fizjoterapeuta lub terapeuta postawy ciała może przeprowadzić dokładną ocenę sylwetki i zaproponować indywidualny plan terapii – ćwiczenia, terapię manualną, edukację posturalną i ergonomiczne zmiany w codziennym życiu - tłumaczy Piotr Karaś-Iwasyk.

I dodaje:

- Wady postawy nie bolą… dopóki nie zaczynają boleć. Obserwacja ciała, regularna aktywność fizyczna i szybka reakcja to klucz do zdrowego kręgosłupa – w każdym wieku.

W przypadku dzieci najlepiej rozpocząć fizjoterapię natychmiast po wykryciu wady postawy - im wcześniej, tym większe szanse na skuteczną korekcję i uniknięcie trwałych zmian w układzie kostno-mięśniowym.

Najlepszy moment to:

• wiek przedszkolny (3–6 lat) – czas intensywnego rozwoju, kiedy ciało jest bardzo plastyczne i dobrze reaguje na ćwiczenia korekcyjne,
• wiek szkolny (7–12 lat) – w tym okresie najczęściej diagnozuje się wady postawy; warto działać szybko, zanim się utrwalą,
• okres dojrzewania (13–18 lat) – mimo szybkiego wzrostu i zmian hormonalnych nadal można osiągnąć bardzo dobre efekty terapii.

A co z dorosłymi?

Choć w dorosłości postawa jest mniej podatna na zmianę, fizjoterapia nadal ma sens - można:

• zahamować pogłębianie się wady,
• zmniejszyć dolegliwości bólowe,
• poprawić funkcjonalność i jakość życia.