Temperatura, światło, wilgoć – co niszczy leki i jak temu zapobiec?

Gdy temperatura robi różnicę

Leki wbrew pozorom nie są odporne na codzienne warunki domowe. Zbyt wysoka temperatura może doprowadzić do rozkładu substancji czynnych, a zbyt niska – do zaburzenia ich struktury. W obu przypadkach działanie leku staje się nieprzewidywalne.

Dlatego producenci podkreślają: jeśli ulotka nie mówi inaczej, trzymaj lek w temperaturze 15–25°C. Lepiej nie eksperymentować – trzymanie leków „na wszelki wypadek” w lodówce to błąd. Niska temperatura nie przedłuży trwałości preparatu, a w przypadku niektórych wręcz ją skróci.

Kaskada lekowa: jak nie wpaść w pułapkę kolejnych leków? Farmaceuta wyjaśnia

„Leki to nie słodycze” – jak bezpiecznie stosować leki dostępne bez recepty

Przegląd lekowy - czym jest i jakie korzyści może przynieść pacjentom?

Rekordowa lista refundacyjna 2025: na co dostaniesz lek taniej lub za darmo?

UE mówi „tak” nowym zasadom dla leków. Sprawdź, co to oznacza dla pacjentów

Nowa lista refundowanych leków onkologicznych: 17 terapii

Światło – wróg, którego nie widać

Promienie słoneczne mają ogromną moc, również tę niszczącą. Wiele leków traci trwałość po ekspozycji na światło UV. Dlatego producenci pakują część preparatów w ciemne butelki lub blistery.

Co to oznacza dla pacjenta?

• trzymaj leki z dala od okien,
• nie zostawiaj ich na blatach czy parapetach,
• przechowuj je w zamykanych szafkach – najlepiej takich, do których światło nie ma dostępu.

Najprostsze rozwiązania często są najlepsze.

Wilgoć – zabójca tabletek i kapsułek

Wilgoć to kolejny czynnik, który potrafi skutecznie zniszczyć lek. Tabletki zaczynają się rozpadać, kapsułki zbijają, a płynne preparaty szybciej się psują. Dlatego kuchnia i łazienka to jedne z najgorszych miejsc na domową apteczkę – tam para wodna i zmiany temperatury są codziennością.

Najlepiej wybrać suchą, zamkniętą szafkę w pokoju. To prosta zmiana, która znacznie zwiększa bezpieczeństwo leczenia.

Nie wyrzucaj pudełek – są potrzebne

Oryginalne opakowanie leku to nie zbędny kartonik, ale ważna część ochrony. Chroni przed światłem, wilgocią i zabrudzeniem. Zawiera też najważniejsze informacje – nazwę, numer serii, datę ważności, dawkowanie. To dlatego przekładanie tabletek do pojemników „organizujących leki” może być ryzykowne, zwłaszcza jeśli w domu jest więcej domowników, dzieci lub seniorów.

Leki po otwarciu – o tym pamięta niewiele osób

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że syropy, krople czy maści mają znacznie krótszy termin przydatności po otwarciu niż ten podany na opakowaniu.

Warto więc:

• zapisać datę otwarcia na pudełku,
• trzymać lek zgodnie z informacją w ulotce,
• wyrzucić preparat, jeśli minął jego okres przydatności po otwarciu.

Wyjątkowo wrażliwe są antybiotyki w zawiesinie – data ważności dotyczy proszku, a po sporządzeniu roztworu trzeba go przechowywać według ściśle określonych zasad, często w lodówce.

Kiedy lek musi trafić do lodówki?

Niektóre preparaty nie znoszą temperatury pokojowej. Wśród nich znajdują się m.in.:

• insuliny,
• szczepionki,
• niektóre probiotyki,
• wybrane antybiotyki w zawiesinie,
• część kropli do oczu, globulek i czopków.

Takie leki powinny być przechowywane na środkowej półce lodówki, z dala od ścianek, które mogą powodować przymarzanie. Drzwi lodówki zdecydowanie odpadają – tam temperatura zmienia się najczęściej.

Równie ważny jest transport – termolabilne leki najlepiej przewozić w torbach termoizolacyjnych.

Kontroluj domową apteczkę

Kilka razy w roku warto zajrzeć do domowej szafki z lekami i sprawdzić:

• daty ważności,
• stan opakowań,
• wygląd preparatów (zmiana koloru lub zapachu to sygnał ostrzegawczy),
• dostępność podstawowych środków pierwszej pomocy.

Niepotrzebne lub przeterminowane leki zawsze oddawaj do apteki – specjalne pojemniki znajdują się w wielu placówkach.