Ojciec na miarę czasów. Jak być dziś dobrym tatą?

Kim jest współczesny ojciec?

Wyzwanie jakie stoi przed rodzicem w XXI wieku, może przyprawić o zawrót głowy. Nie znaczy to jednak, że w latach poprzednich rola ojca była nieistotna, bądź marginalizowana:

Współczesny ojciec pełni, zresztą jak ojciec od wieków, bardzo ważną rolę w życiu dziecka. Zmienia się jednak kulturowe spojrzenie na tę rolę. Jeszcze nie tak dawno na ojców patrzyliśmy przez pryzmat wojownika, kogoś kto zapewnia bezpieczeństwo, byt rodzinie. Obecnie nasz zachodni świat widzi ojca też z innej perspektywy - mówimy o urlopach tacierzyńskich, ojcach pozostających w domach, gdy matka wraca do pracy, ale też po prostu ojcach biorących aktywny udział w obowiązkach domowych - gotujących, sprzątających, piorących - wyjaśnia ekspertka Małgorzata Gola-Chmielewska.

Role obojga rodziców ulegają transformacjom, nie są już tak ściśle określone, przenikają się, a sformułowanie „dobry ojciec” nie jest już jednoznaczne, bo można nim być na wiele sposobów.

Wobec tego każdy mężczyzna tka swoje ojcostwo z trochę innych wartości. Myślę jednak, że jest kilka wspólnych mianowników dla wszystkich ojców - kierowanie się dobrem dziecka, dawanie poczucia bezpieczeństwa, dawanie zrozumienia i akceptacji, pokazywanie różnorodności świata, wspieranie rozwoju dziecka. Jeśli przyjrzymy się tym wartościom okazuje się, że możemy nazwać je wartościami rodzica takimi, do których każdy z nich włącza te ważne dla siebie - tłumaczy psycholożka.

Dlaczego warto wykonać badania płodności?

Samotność po 30., 40., 50. Jak budować relacje, gdy dotychczasowa sieć społeczna się kurczy?

Wysoko wrażliwe dziecko – jak rozpoznać i jak wspierać, by nie przeciążyć emocjonalnie?

Rodzicielskie poczucie winy i perfekcjonizm – jak sobie z nimi radzić?

Rozstanie jak żałoba – jak przeżyć stratę i odbudować siebie

Psychoterapia dla par w późnym wieku – jak utrzymać bliskie relacje po przejściu na emeryturę?

Ojciec uczy się kochać

Jest taka teoria, że miłość macierzyńska i ojcowska różnią się od siebie. Co to oznacza w ujęciu psychologicznym?

Miłość macierzyńska jest bezwarunkowa, ojcowska natomiast jest niejednokrotnie nagrodą za rozwijanie pewnych umiejętności, ukształtowaną moralność, spełnianie wymagań. Taki ojcowski rodzaj miłości inspiruje do ciężkiej pracy nad sobą, motywuje do działania i rozwoju. Rodzic pokazuje dziecku wzór ojca i mężczyzny oraz to, jaką rolę odgrywa on w rodzinie i świecie - tłumaczy Małgorzata Gola-Chmielewska.

I dodaje:

W literaturze mówi się również, że funkcja matki/ojca ma spełniać zadanie opiekuna, pierwszego nauczyciela, powiernika, doradcy, krytyka, przyjaciela. Myślę, że to, co ważne z punktu widzenia rozwojowego to bezpieczny typ przywiązania utworzony z osobą znaczącą dla dziecka – niezależnie czy tą osobą jest matka, ojciec czy dziadkowie. Wydaje mi się, że role zarówno ojca jak i matki są ważne w życiu dorastającego dziecka, kształtują one też obraz relacji między dwojgiem ludzi. Jestem pewna, że  to czego dziecko oczekuje jest w dużej mierze zależne od etapu rozwojowego dziecka i jego potrzeb. Każdy młody człowiek potrzebuje poczucia bezpieczeństwa, wsparcia, miłości, akceptacji i zaangażowania.

Ekspertka zwraca również uwagę na skuteczność i jakość komunikacji rodzinnej:

Ogromnie ważna jest też pełna zrozumienia i ciekawości rozmowa, wchodzenie w świat dziecka – dzięki temu możemy prześledzić jakie potrzeby i oczekiwania ma ono tu i teraz.

Z jakimi trudnościami mierzy się współcześnie mężczyzna w roli ojca?

Rodzicielstwo podlega współcześnie ogromnej transformacji zarówno w zakresie ról, jak i zadań do spełnienia:

Role ojca i matki coraz bardziej się przenikają. Mężczyźni z jednej strony mają w sobie jeszcze przekaz odziedziczony po przodkach, czasami podtrzymywany w niektórych kręgach kulturowych. Jest to obraz ojca obrońcy i żywiciela rodziny. Tego, który ma dbać o dobrostan, pracować i nie wykonywać obowiązków domowych.

Choć coraz popularniejszy staje się ojciec bawiący się z dzieckiem, człowiek wrażliwy, otulający:

Obecnie nacisk na bycie ojcem bawiącym się z dziećmi, zostającym z nimi w domu, gotującym, zmieniającym firanki czy pieluchy. Są mężczyźni, którzy nie są gotowi na takie wyzwanie, mogą kwestionować swoją męskość „bo facet to powinien....”. Uaktywniają się w nich stereotypy, które nie odpowiadają na potrzeby i wymagania współczesnego świata. To przenikanie się ról i brak jasnego podziału może powodować zagubienie, lęk, zwątpienie, ale z drugiej strony jest też szansą na samorozwój i budowanie swojego ojcostwa na własny, wyjątkowy sposób - dodaje.

Dowiedz się więcej

o zdrowiu psychicznym i pomocy psychologicznej

Sprawdź

Jakie błędy wychowawcze popełniają najczęściej ojcowie?

Jak zwraca uwagę ekspertka pytanie o błędy wychowawcze popełniane przez rodzica nie jest jej zdaniem właściwe:

To nie rola ojca/matki decyduje o tym, jakie błędy popełniamy, ale nasza osobowość, temperament, wiedza i umiejętności. Mogę odnieść się jedynie do potknięć ojców młodych ludzi, z którymi pracuję. Wymieniłabym tu wywieranie nadmiernej presji, stawianie zbyt wysokich wymagań, stosowanie przemocy psychicznej, czasami tez fizycznej - bez świadomości że ich zachowanie może być przemocowe - mała dostępność emocjonalna, brak czasu dla dziecka - przekazuje psychoterapeutka.

Ale jednocześnie uzupełnia:

Znam jednak również sytuacje matek popełniających dokładnie te same błędy.

W myśleniu o rodzicielskich błędach warto pamiętać, że nikt z nas nie jest i nigdy nie będzie idealnym ojcem czy idealnym rodzicem.

To co ważne, to by być wystarczająco dobrym rodzicem / ojcem. Popełniać błędy, ale przepraszać za nie i je naprawiać. Rozmawiać z dzieckiem i wsłuchiwać się w jego potrzeby, uczyć się od niego - również tego jakiej odsłony roli ojca nasze dziecko potrzebuje tu i teraz - podkreśla Małgorzata Gola - Chmielewska.

Dekalog współczesnego ojca

• Nie ma idealnych ojców.
• Rozmowa i słuchanie są podstawą relacji.

Jestem orędowniczką rozmowy i relacji, więc kolejnym punktem byłoby: słuchaj swojego dziecka, rozmawiaj z nim, wchodź w jego świat, spędzaj czas, bądź w kontakcie i buduj relację opartą na zaufaniu - wyjaśnia psychoterapeutka.

• Dawaj wsparcie i akceptację.
• Wychowuj.

Oczywiście ważną funkcją ojca jest również wychowywanie, więc ucz dziecko nie przez kary i nagrody, ale wskazując sposoby rozwiązywania problemów, pozwalaj mu popełniać błędy i pokazuj, że każdy z nich nie jest porażką tylko świetną okazją do nauki - wskazuje psycholożka.

• Popełniaj błędy i przepraszaj za nie.
• Pokazuj świat.

Myśląc o ojcu jako przewodniku wydaje mi się, że ważną zasadą byłoby: pokazuj dziecku świat, ten zewnętrzny i wewnętrzny, pokazuj jego różnorodność i wspieraj to, że może być w nim tym kim tylko zechce - dodaje.

Podsumowując terapeutka Małgorzata Gola- Chmielewska jeszcze raz akcentuje konieczność rozmowy:

Na koniec podkreślam raz jeszcze to, co powiedziałam na początku - mimo tego, że rola ojca współcześnie dość mocno się zmienia pamiętajmy, że niezależnie od tego z jakich wartości tkamy swoją rolę "dobrego taty", bezwarunkowa miłość, wsparcie, bycie blisko i rozmowa to podstawa każdej świadomej postawy rodzicielskiej.