Zdrowe stopy i kręgosłup dziecka – jak wcześnie rozpoznać problemy?

Najczęstsze wady postawy i stóp u dzieci

- Do najczęstszych nieprawidłowości u dzieci należą: stopa płaska, płasko-koślawa, stopa przywiedzeniowa, koślawość kolan, asymetryczna miednica, skrzywienie kręgosłupa, a także skolioza i asymetria ustawienia palców – wylicza Jerzy Kowalski.

Wady te mogą wpływać na komfort codziennego funkcjonowania dziecka, powodować bóle i problemy z motoryką, dlatego tak ważna jest ich szybka diagnostyka.

Jak dbać o kręgosłup po 40. roku życia? Ruch, nawyki i fizjoterapia

Terapia wisceralna w leczeniu bólu: dla kogo i na czym polega?

Masaż Kobido – japoński lifting twarzy bez skalpela. Na czym polega i jakie daje efekty?

Jak fizjoterapeuta diagnozuje i leczy migrenę? Ekspertka wyjaśnia

Ból pleców u rodziców. Jak noszenie dziecka wpływa na kręgosłup?

Zaciskasz zęby, boli cię głowa? Sprawdź, czy pomoże fizjoterapia stomatologiczna

Kiedy do specjalisty? Nie tylko po 3. roku życia

- Najczęściej diagnozujemy wady postawy po 3. roku życia, ale nie znaczy to, że wcześniejsza wizyta jest niepotrzebna. Wręcz przeciwnie – jeśli dziecko zaczęło chodzić i rodziców coś niepokoi, warto od razu skonsultować to ze specjalistą  – zaznacza ekspert.

Niepokojące objawy, które powinny skłonić do wizyty:

• znaczna asymetria ustawienia stóp lub kolan podczas chodu,
• opóźnienie w osiąganiu etapów rozwoju ruchowego (np. unoszenie główki, siadanie),
• płaskie ślady stóp na piasku lub mokrej podłodze po 3. roku życia,
• schodzące się kostki lub kolana,
• asymetryczne ustawienie łopatek, barków, miednicy.

Znaczenie odpowiedniego obuwia

Jak podkreśla Jerzy Kowalski:

- Rzadko obserwuję skrajnie nieodpowiednie obuwie u dzieci. Producenci często dbają o elastyczność i szerokość butów, ale błędy popełniają sami rodzice – głównie przy doborze długości.

Warto pamiętać, że u 80–85% dzieci stopy różnią się długością nawet o 0,8 cm. To różnica całego rozmiaru obuwia. Dziecko może nie zgłosić dyskomfortu, bo odruchowo podkurcza palce. To z kolei prowadzi do ograniczenia wyprostu, zachodzących palców czy deformacji.

Dodatkowo, odpowiednie obuwie ma ogromne znaczenie przy wadach neurologicznych (np. stopa końsko-szpotawa), ortopedycznych (np. stopa Mortona), gdzie niezbędne są indywidualnie dobrane wkładki i rehabilitacja.

Rola profilaktyki i aktywności fizycznej

- Prosta recepta? Kontrola postawy i stóp między 15. a 18. miesiącem życia oraz ponownie przed 5. rokiem. Do tego różnorodna aktywność fizyczna – nie tylko taniec czy karate, ale ruch w różnej formie, najlepiej na świeżym powietrzu – radzi specjalista.

Warto też zwrócić uwagę na przestrzeń w pokoju dziecka. Zbyt dużo mebli i zabawek ogranicza możliwość swobodnego poruszania się i naturalnej aktywności.

Wczesna diagnoza to klucz

Wczesne rozpoznanie wady postawy znacznie zwiększa szansę na skuteczne leczenie.

- W większości przypadków wystarczy instruktaż ćwiczeń udzielony przez fizjoterapeutę już podczas pierwszej wizyty  – zaznacza Jerzy Kowalski.

Twierdzenie, że dziecko "z czegoś wyrośnie", bez konsultacji specjalistycznej, często kończy się koniecznością zabiegu operacyjnego.

Nowoczesna diagnostyka

Obecnie dostępnych jest wiele metod nieinwazyjnej diagnostyki wad postawy i stóp:

• podometr, podograf, podoskop,
• platforma podobarometryczna,
• skan 3D stóp do projektowania wkładek,
• wkładki aktywne rejestrujące nacisk stopy,
• ocena krzywizn kręgosłupa w czasie rzeczywistym.

- Przełomem są systemy skanu i druku wkładek ortopedycznych w technologii 3D, które pozwalają precyzyjnie odtworzyć wzór stóp i zaplanować korekcję – mówi Jerzy Kowalski.

Dodaje, że nadal kluczowe pozostaje doświadczenie i wiedza fizjoterapeuty ortopodologa.

Leczenie: od ćwiczeń po operację

Rodzaj terapii zależy od typu wady. We wczesnych etapach stosuje się leczenie zachowawcze:

• ćwiczenia korekcyjne,
• indywidualne wkładki ortopedyczne,
• zmiana stylu życia.

W poważniejszych przypadkach konieczne są: gorsety ortopedyczne, a nawet leczenie operacyjne. W każdym przypadku niezbędna jest opieka fizjoterapeuty.

Kiedy zastosować wkładki ortopedyczne?

- Zawsze, gdy podczas badań przesiewowych czy wizyty u lekarza wykryto wadę postawy, warto wykonać skan stóp i dobrać wkładki  – rekomenduje ekspert.

Dotyczy to m.in. sytuacji, gdy:

• dziecko ustawia stopy do środka,
• chodzi na palcach,
• widoczna jest asymetria barków, łopatek, kolan, miednicy,
• występują bóle pięt, skrót kończyny, koślawość stóp lub kolan.

Współpraca z podologiem

Fizjoterapeuci coraz częściej współpracują z podologami w leczeniu:

• wrastających paznokci,
• onycholizy,
• palucha koślawego,
• nagniotków, odcisków,
• stopy cukrzycowej.

Te dolegliwości mogą towarzyszyć wadom biomechanicznym stóp i wymagają kompleksowego podejścia.

Kiedy najlepiej udać się do ortopodologa?

- Nawet jeśli nie widzimy wyraźnych nieprawidłowości, kontrolna wizyta u fizjoterapeuty i ortopodologa między 3. a 4. rokiem życia dziecka jest bardzo wskazana. Jeśli jednak cokolwiek nas niepokoi – nie warto czekać – podsumowuje Jerzy Kowalski.

Wczesna reakcja, świadoma profilaktyka i wsparcie specjalisty to najlepszy sposób na uniknięcie poważnych problemów z postawą i sprawnością naszych dzieci.