Badanie per rectum, czyli tzw. badanie palcem przez odbyt, to procedura medyczna wykorzystywana najczęściej w gabinetach proktologicznych, urologicznych oraz ginekologicznych. Ma ono wysoką wartość diagnostyczną, zwłaszcza w profilaktyce raka prostaty i raka jelita grubego. Dlaczego jest tak ważne i w razie konieczności nie należy się go wystrzegać?
Badanie per rectum, czyli z łaciny badanie “przez odbytnicę” opiera się na badaniu odbytu przy pomocy palca, co umożliwia lekarzowi ocenę odbytu, jego kanału, odbytnicy, a także narządów które z nimi sąsiadują. Praktyka ta służy za podstawowe narzędzie diagnostyczne w rozpoznawaniu nowotworów końcowego odcinka jelita grubego, choć wskazań do przeprowadzenia tego badania jest wiele, a wykonuje się je najczęściej w gabinetach proktologicznym, urologicznym, chirurgicznym oraz ginekologicznym.
Z dostępu przez odbyt możliwych do oceny jest kilka miejsc w ciele, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, co umożliwia diagnozowanie wielu schorzeń.
Okolice dostępne w badania per rectum u mężczyzn:
Okolice dostępne w badaniu per rectum u kobiet:
U obu płci natomiast podczas badania per rectum ocenić możemy:
Wśród istotnych wskazań do wykonania badania per rectum wyróżniamy:
To tylko niektóre ze wskazań do badania per rectum, a wykonuje się je także rutynowo bez wskazań, w profilaktyce raka jelita grubego, raka odbytu oraz raka prostaty.
Badanie per rectum nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania, poza zadbaniem o higienę okolicy odbytu oraz wypróżnienie przed badaniem. Zaleganie mas kałowych w okolicy bańki odbytnicy może uniemożliwić dokładną ocenę tej okolicy.
Niezwykle ważną częścią badania jest wcześniejsze zapoznanie się pacjenta z jego przebiegiem, aby zmniejszyć uczucie lęku, które często towarzyszy osobom poddającym się mu.
Pomieszczenie, w którym wykonywane jest badanie per rectum powinno gwarantować pacjentowi poczucie intymności i prywatności. Zwykle badanie to przeprowadzane jest w pozycji leżącej (na lewym boku), a pacjent ma kończyny dolne zgięte w stawach biodrowych i kolanowych, a także maksymalnie zgięty kręgosłup. Możliwa jest także pozycja kolankowo - łokciowa. Pośladki powinny być ułożone na brzegu kozetki, a badany okryty prześcieradłem.
Pierwszym etapem badania jest oglądanie przez lekarza okolicy odbytu, co wykonuje dzięki rozchyleniu szpary pośladkowej. Następnie osoba wykonująca badanie na palcu (w ręce, na której jest rękawiczka) rozprowadza żel, zwykle z dodatkiem lidokainy, która to jest środkiem miejscowo znieczulającym. Kolejnym krokiem jest stopniowe wprowadzenie palca do odbytnicy (na głębokość ok. 8 cm) oraz badanie palpacyjne wszystkich ścian odbytu i odbytnicy. Po wyjęciu palca ostatnim etapem badania jest sprawdzenie czy na palcu nie ma śladów, np. świeżej krwi, co mogłoby świadczyć o trwającym krwawieniu z przewodu pokarmowego.
Badanie per rectum zasadniczo nie powinno wywoływać dolegliwości bólowych, ale pacjent może odczuwać chwilowy dyskomfort oraz parcie na stolec, o czym powinien zostać uprzedzony przed wykonaniem procedury. W niektórych schorzeniach natomiast badanie to często powoduje bolesność, np. w zapaleniach, zakrzepicy żylaków wewnętrznych, szczelinie odbytu czy chorobie Leśniowskiego-Crohna. W takich sytuacjach możliwe jest, iż lekarz zdecyduje o podaniu czopka przeciwbólowego lub o innych środków nasennych i uspokajających dożylnie, w celu zachowania komfortu badania.
Badanie per rectum jest podstawowym badaniem, które powinno być wykonywane co roku u mężczyzn, najpóźniej od 50. roku życia, łącznie z oznaczeniem PSA z krwi (marker specyficzny dla prostaty).
Rak prostaty jest w Polsce drugim co do częstości występowania nowotworem u mężczyzn, a najczęściej chorują osoby po 70-80 roku życia. Nowotwór ten może być trwale wyleczony, niezbędne jest jednak jego szybkie rozpoznanie, co wiąże się z koniecznością skrupulatnej profilaktyki przeciwnowotworowej.
Chcesz umówić się na badania profilaktyczne? Zrób to rezerwując wizytę poprzez platformę haloDoctor.
Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!