1. Artykuły
  2. Badanie per rectum – wskazówki dotyczące badania

Badanie per rectum – wskazówki dotyczące badania

Badanie per rectum, czyli tzw. badanie palcem przez odbyt, to procedura medyczna wykorzystywana najczęściej w gabinetach proktologicznych, urologicznych oraz ginekologicznych. Ma ono wysoką wartość diagnostyczną, zwłaszcza w profilaktyce raka prostaty i raka jelita grubego. Dlaczego jest tak ważne i w razie konieczności nie należy się go wystrzegać?

Badanie per rectum – wskazówki dotyczące badania Badanie per rectum – wskazówki dotyczące badania
Spis treści
Czym jest badanie per rectum? Narządy dostępne do oceny w badaniu per rectum Wskazania do badania per rectum Przygotowanie do badania Przebieg badania per rectum Profilaktyka raka prostaty

Czym jest badanie per rectum?

 

Badanie per rectum, czyli z łaciny badanie “przez odbytnicę” opiera się na badaniu odbytu przy pomocy palca, co umożliwia lekarzowi ocenę odbytu, jego kanału, odbytnicy, a także narządów które z nimi sąsiadują. Praktyka ta służy za podstawowe narzędzie diagnostyczne w rozpoznawaniu nowotworów końcowego odcinka jelita grubego, choć wskazań do przeprowadzenia tego badania jest wiele, a wykonuje się je najczęściej w gabinetach proktologicznym, urologicznym, chirurgicznym oraz ginekologicznym.

 

Narządy dostępne do oceny w badaniu per rectum

 

Z dostępu przez odbyt możliwych do oceny jest kilka miejsc w ciele, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, co umożliwia diagnozowanie wielu schorzeń.

 

Okolice dostępne w badania per rectum u mężczyzn:

 

  • stercz (prostata),
  • opuszka prącia,
  • dno pęcherza moczowego,
  • bańki nasieniowodów,
  • pęcherzyki nasienne.

 

Okolice dostępne w badaniu per rectum u kobiet:

 

  • sklepienie pochwy,
  • szyjka macicy,
  • zagłębienie odbytniczo-maciczne,
  • główka płodu (u ciężarnych),
  • jajniki.

 

U obu płci natomiast podczas badania per rectum ocenić możemy:

 

  • śluzówkę odbytnicy,
  • bańkę odbytnicy,
  • dolną pętlę esicy,
  • jelito kręte,
  • jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym,
  • przestrzeń zaodbytniczą,
  • kość krzyżową i guziczną,
  • dół kulszowo-odbytniczy.

 

Wskazania do badania per rectum

 

Wśród istotnych wskazań do wykonania badania per rectum wyróżniamy:

 

  • zaburzenia rytmu wypróżnień,
  • występujące na przemian zaparcia i biegunki,
  • świeżą krew i śluz w stolcu,
  • smolisty stolec,
  • uzyskanie dodatniego wyniku na krew utajoną w stolcu,
  • ból przy wypróżnianiu i uczucie niepełnego wypróżnienia,
  • problemy z oddawaniem moczu u mężczyzn,
  • zmniejszenie masy ciała,
  • urazy krocza i odbytnicy
  • przewlekłe i ostre bóle brzucha,
  • anemię,
  • uciążliwy świąd odbytu.

 

To tylko niektóre ze wskazań do badania per rectum, a wykonuje się je także rutynowo bez wskazań, w profilaktyce raka jelita grubego, raka odbytu oraz raka prostaty.

 

Przygotowanie do badania

 

Badanie per rectum nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania, poza zadbaniem o higienę okolicy odbytu oraz wypróżnienie przed badaniem. Zaleganie mas kałowych w okolicy bańki odbytnicy może uniemożliwić dokładną ocenę tej okolicy.

 

Przebieg badania per rectum

 

Niezwykle ważną częścią badania jest wcześniejsze zapoznanie się pacjenta z jego przebiegiem, aby zmniejszyć uczucie lęku, które często towarzyszy osobom poddającym się mu.

 

Pomieszczenie, w którym wykonywane jest badanie per rectum powinno gwarantować pacjentowi poczucie intymności i prywatności. Zwykle badanie to przeprowadzane jest w pozycji leżącej (na lewym boku), a pacjent ma kończyny dolne zgięte w stawach biodrowych i kolanowych, a także maksymalnie zgięty kręgosłup. Możliwa jest także pozycja kolankowo - łokciowa. Pośladki powinny być ułożone na brzegu kozetki, a badany okryty prześcieradłem.

 

Pierwszym etapem badania jest oglądanie przez lekarza okolicy odbytu, co wykonuje dzięki rozchyleniu szpary pośladkowej. Następnie osoba wykonująca badanie na palcu (w ręce, na której jest rękawiczka) rozprowadza żel, zwykle z dodatkiem lidokainy, która to jest środkiem miejscowo znieczulającym. Kolejnym krokiem jest stopniowe wprowadzenie palca do odbytnicy (na głębokość ok. 8 cm) oraz badanie palpacyjne wszystkich ścian odbytu i odbytnicy. Po wyjęciu palca ostatnim etapem badania jest sprawdzenie czy na palcu nie ma śladów, np. świeżej krwi, co mogłoby świadczyć o trwającym krwawieniu z przewodu pokarmowego.

 

Badanie per rectum zasadniczo nie powinno wywoływać dolegliwości bólowych, ale pacjent może odczuwać chwilowy dyskomfort oraz parcie na stolec, o czym powinien zostać uprzedzony przed wykonaniem procedury. W niektórych schorzeniach natomiast badanie to często powoduje bolesność, np. w zapaleniach, zakrzepicy żylaków wewnętrznych, szczelinie odbytu czy chorobie Leśniowskiego-Crohna. W takich sytuacjach możliwe jest, iż lekarz zdecyduje o podaniu czopka przeciwbólowego lub o innych środków nasennych i uspokajających dożylnie, w celu zachowania komfortu badania.

 

Profilaktyka raka prostaty

 

Badanie per rectum jest podstawowym badaniem, które powinno być wykonywane co roku u mężczyzn, najpóźniej od 50. roku życia, łącznie z oznaczeniem PSA z krwi (marker specyficzny dla prostaty).

 

Rak prostaty jest w Polsce drugim co do częstości występowania nowotworem u mężczyzn, a najczęściej chorują osoby po 70-80 roku życia. Nowotwór ten może być trwale wyleczony, niezbędne jest jednak jego szybkie rozpoznanie, co wiąże się z koniecznością skrupulatnej profilaktyki przeciwnowotworowej.

 

Chcesz umówić się na badania profilaktyczne? Zrób to rezerwując wizytę poprzez platformę haloDoctor.

Szybka konsultacja:
Tabletka "dzień po" e-Recepta L4 Online
Najnowsze pytania pacjentów
Czego objawem mogą być podskórne guzki w okolicy krocza i odbytu?
Kilka miesięcy temu w okolicy krocza i odbytu pojawiły się podskórne guzki (ok.1 cm) wyczuwalne palcami. Zwykle nie dają żadnych objawów, czasem jednak jeden z nich urośnie. To miejsce jest wtedy nabrzmiałe, tkliwe przy otarciach, a po ściśnięciu ból pojawia się z...
Sylwia Dżaman
lekarz
Umów wizytę
W celu oceny charakteru zmian-proszę zgłosić się do lekarza, który będzie miał możliwość ich obejrzenia, niezbędna jest wizyta stacjonarna.
Łukasz Blukacz
ginekolog - położnik
Umów wizytę
Proszę zgłosić się do ginekologa lub dermatologa-wenerologa celem wykonania badania i oceny charakteru zmian. Na podstawie badania lekarz zaproponuje dalsze leczenie lub poszerzenie diagnostyki.
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana stacjonarna konsultacja lekarska.
Dawid Luwański
Umów wizytę
należy zgłosić się na wizytę stacjonarną do proktologa
Adam Mallach
lekarz, ginekolog - położnik, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
mogą to być hemoroidy
Czy zgrubienie przy odbycie może być powiązane z jazdą na rowerze?
Czym może być podłużne zgrubienie przy odbycie, bolące przy dotyku, kąpieli, czasami też przy siedzeniu. Ma to kolor skóry, jest miękkie, wychodzi z odbytu na zewnątrz. Często jeżdżę na rowerze i miałam wrażenie, że to odparzenie, ale teraz nie jestem pewna.
Marlena Kałużna
lekarz, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Prawdopodobnie jest to żylak odbytu- " wychodzi z odbytu na zewnątrz". Zdiagnozować może chirurg lub lekarz rodzinny poprzez oglądanie i badanie per rectum.
Sylwia Dżaman
lekarz
Umów wizytę
Proszę zgłosić się na wizytę do lek. rodz. bądź proktologa/chirurga - prawdopodobnie jest to żylak odbytu, wstępnej weryfikacji można dokonać w badaniu per rectum.
Adam Mallach
lekarz, ginekolog - położnik, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
tak może być powiązane z jazdą na rowerze
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana stacjonarna konsultacja u proktologa.
Jakie kroki podjąć jeżeli po leczeniu nadal utrzymuje się pieczenie ujścia cewki moczowej?
Jestem 24 letnim mężczyzną w bardzo dobrej kondycji fizycznej. Od 2 lat nie miałem żadnego stosunku seksualnego. Na początku lutego miałem zakażenie układu moczowego, najprawdopodobniej po basenie. Objawy to dziwne pieczenie w podbrzuszu. Lekarz urolog przepisał lek przeciwbakteryjny na 10...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Jeśli nie jest Pan zadowolony z dotychczasowego leczenia - należy zmienić urologa.
Czy badanie per rectum lub posiew wykaże zapalenie prostaty?
Czy uczucie gorąca, palenia gdzieś pod jądrami, aż do okolicy odbytu może oznaczać zapalenie prostaty? Jeśli tak, to czy badanie per rectum lub posiew nasienia to potwierdzi? Jestem w młodym wieku.
Łukasz Blukacz
ginekolog - położnik
Umów wizytę
Badanie to z pewnością pomoże ustalić przyczynę dolegliwości, choć powinno być poprzedzone szczegółowym wywiadem i ewentualnymi dalszymi badaniami laboratoryjnymi.
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana stacjonarna wizyta urologiczna.
Pokaż więcej pytań więcej
CHCESZ ZADAĆ PYTANIE?
Musisz napisać jeszcze: 50 znaków.
Dziękujemy
Twoje pytanie zostało wysłane. Nasi specjaliści udzielają odpowiedzi zwykle do kilkunastu godzin od zadanego pytania. Wszystkie odpowiedzi zostaną wysłane na adres e‑mail, który podałeś w formularzu.
lub Umów się na konsultację

Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!

Lekarz online czeka na Ciebie
Umów wizytę
e-Recepta Przeziębienie e-Recepta Znajdź lek L4 L4 Umów wizytę