Samobadanie piersi. Jak je prawidłowo wykonywać? Dlaczego to takie ważne?

Dlaczego profilaktyka raka piersi jest tak ważna? 

Profilaktyka raka piersi odgrywa kluczową rolę w zmniejszeniu ryzyka zachorowania oraz wczesnym wykrywaniu choroby, co znacząco poprawia rokowania pacjentek. Nasz ekspert zauważa:

- Rak piersi jest najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym u kobiet na świecie, a jego wczesne wykrycie daje większe szanse na skuteczne leczenie i długotrwałą remisję. Regularne badania, takie jak mammografia, samobadanie piersi oraz badania ultrasonograficzne, pozwalają na szybkie zidentyfikowanie zmian, zanim staną się one bardziej zaawansowane. 

Działania profilaktyczne, takie jak prowadzenie zdrowego stylu życia, unikanie nadmiernego spożycia alkoholu, utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz regularna aktywność fizyczna, mogą również wpłynąć na zmniejszenie ryzyka rozwoju tego nowotworu. 

- Ważne jest, aby kobiety były świadome zarówno czynników ryzyka, jak i metod wczesnego wykrywania raka piersi, ponieważ nawet najmniejsze zmiany mogą mieć duże znaczenie dla zdrowia. Edukacja i profilaktyka nie tylko ratują życie, ale też pomagają zmniejszyć koszty i obciążenia związane z leczeniem zaawansowanego raka - przyznaje lekarz. 

Profilaktyka jest szczególnie istotna w grupach wysokiego ryzyka, np. u kobiet z mutacjami genów BRCA1 i BRCA2 lub z rodzinną historią nowotworów. Dzięki nowoczesnym metodom diagnostycznym oraz programom badań przesiewowych coraz więcej kobiet ma szansę na wczesne wykrycie raka, co znacznie zwiększa ich szanse na wyleczenie. 

Zrób mammografię – Ministerstwo Zdrowia wysyła kobietom przypomnienia

Marek Migalski ujawnia chorobę: „Mam raka jelita grubego”. Jego apel może uratować życie

Różowy Październik 2025 – zadbaj o siebie z programem „Moje Zdrowie” NFZ

Bezpłatna mammografia: sprawdź, gdzie i jak się zapisać

Od lipca: badania BRCA bez hospitalizacji. Ważna zmiana dla pacjentów z nowotworami

Jak być zdrowym tatą? 5 filarów troski o siebie - nie tylko z okazji Dnia Ojca

W jaki sposób wykonywać samobadanie piersi? 

Samobadanie piersi to prosta, ale skuteczna metoda, którą każda kobieta powinna regularnie wykonywać, aby monitorować stan swojego ciała i wykrywać ewentualne zmiany. Jak to robić prawidłowo? Nasz ekspert wyjaśnia:

- Najlepiej przeprowadzać je raz w miesiącu, kilka dni po zakończeniu miesiączki, gdy piersi nie są obrzmiałe ani bolesne. Badanie należy rozpocząć od wizualnej oceny piersi przed lustrem, zwracając uwagę na wszelkie zmiany w kształcie, symetrii, skórze, czy brodawkach. Ważne jest, aby obejrzeć piersi w różnych pozycjach – z rękami opuszczonymi, uniesionymi nad głową oraz opartymi na biodrach, co pozwala zauważyć nawet subtelne różnice. Należy szukać zaczerwienień, zgrubień, wgłębień w skórze lub wydzieliny z brodawek. 

Po wizualnej ocenie należy przystąpić do badania papacyjnego, czyli dotykiem, najlepiej w pozycji leżącej. 

- Badanie wykonuje się używając palców, kolistymi ruchami, delikatnie, ale stanowczo, przesuwając się od zewnętrznej części piersi w kierunku brodawki. Należy zbadać całą pierś, a także obszar pod pachą, gdzie znajdują się węzły chłonne. Ważne jest, aby badać obie piersi i porównywać ich strukturę, zwracając uwagę na wszelkie nowe grudki, zgrubienia czy bolesne miejsca - objaśnia lekarz. 

Regularność tego badania pomoże lepiej poznać normalny stan piersi, co ułatwi zauważenie ewentualnych niepokojących zmian. 

Podsumowując:

1. Przeprowadzaj badanie raz w miesiącu, kilka dni po miesiączce. 
2. Zacznij od wizualnej oceny piersi w różnych pozycjach.
3. Używaj kolistych ruchów, badając całą pierś i okolicę pachową. 
4. Zwracaj uwagę na nowe zgrubienia, zmiany w skórze i wydzieliny. 
5. W razie jakichkolwiek wątpliwości skonsultuj się z lekarzem. 

Kiedy robić samobadanie piersi?

Samobadanie piersi najlepiej wykonywać raz w miesiącu, kilka dni po zakończeniu miesiączki, gdy piersi są mniej obrzmiałe i wrażliwe. 

- W tym czasie tkanka piersiowa jest bardziej miękka, co ułatwia wykrycie ewentualnych zmian, takich jak guzki, zgrubienia czy inne nieprawidłowości. U kobiet, które nie mają regularnych miesiączek, np. po menopauzie, warto ustalić stały dzień w miesiącu na samobadanie, aby nie zapominać o tej rutynie - podkreśla Łukasz Blukacz.  

Regularność jest kluczowa, ponieważ pozwala na lepsze poznanie naturalnej struktury piersi i szybkie zauważenie jakichkolwiek odchyleń. Dzięki temu wszelkie niepokojące zmiany mogą być wykryte wcześnie, co znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie. 

Podczas rutynowych wizyt ginekologicznych zachęcam do regularnego samobadania piersi, ponieważ żadna osoba nie jest w stanie lepiej poznać struktury swoich piersi niż kobieta, która systematycznie je bada. Dzięki temu można wykryć drobne zmiany, które mogą zostać przeoczone podczas standardowego badania lekarskiego. 

Co w przypadku kiedy wyczujemy zmiany w piersi? 

Jeśli podczas samobadania piersi wyczuwa się jakiekolwiek zmiany, takie jak guzki, zgrubienia, asymetrie lub inne nieprawidłowości, ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. 

- Lekarz przeprowadzi dokładne badanie fizykalne i zdecyduje o dalszych krokach diagnostycznych, aby wykluczyć lub potwierdzić obecność niepokojących zmian. W zależności od wieku, historii zdrowotnej i charakteru wykrytych zmian, mogą zostać zlecone różne badania obrazowe - wylicza ginekolog. 

Jednym z najczęściej stosowanych badań jest ultrasonografia (USG), która pozwala na ocenę struktury piersi, zwłaszcza u młodszych kobiet, u których tkanka piersiowa jest gęstsza. W przypadku kobiet powyżej 40. roku życia, podstawowym badaniem przesiewowym jest mammografia, która pozwala na wykrycie nawet bardzo małych zmian. 

- W niektórych sytuacjach lekarz może zalecić również rezonans magnetyczny (MRI), szczególnie u kobiet z wysokim ryzykiem raka piersi lub trudnymi do zdiagnozowania zmianami. Każdy z tych kroków ma na celu jak najszybsze postawienie diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia, jeśli okaże się to konieczne - dopowiada nasz ekspert. 

I podkreśla:

- Pamiętać należy, że większość zmian w piersi nie jest nowotworowa, ale każdą nieprawidłowość warto zgłosić i dokładnie sprawdzić dla bezpieczeństwa i spokoju ducha. 
Co może oznaczać zmiana w obrębie piersi?

Wykrycie zmian w piersi może mieć różne przyczyny, niekoniecznie związane z nowotworem, jednak każda zmiana wymaga dokładnej diagnostyki, aby wykluczyć lub potwierdzić poważniejsze schorzenia.

- Często pojawiające się guzki mogą być np. łagodnymi zmianami, takimi jak torbiele, które są wypełnionymi płynem przestrzeniami, lub gruczolakowłókniaki, czyli nieszkodliwe guzki zbudowane z tkanki gruczołowej i włóknistej. Te łagodne zmiany są dość powszechne, zwłaszcza u młodszych kobiet - zwraca uwagę nasz ekspert. 

Inne zmiany, takie jak stwardnienia, zgrubienia lub wydzielina z brodawki, mogą być objawem stanów zapalnych (np. zapalenia gruczołu piersiowego) lub problemów hormonalnych. 

- Zmiany w kształcie piersi, wciągnięcie skóry, a także pojawienie się tzw. „skórki pomarańczowej” mogą  wzbudzać większe obawy, ponieważ mogą być związane z bardziej zaawansowanymi schorzeniami, w tym rakiem piersi. Również guzki, które są twarde, nieruchome i mają nieregularne krawędzie, wymagają szczególnej uwagi - akcentuje Łukasz Blukacz. 

Choć wiele zmian w piersiach jest łagodnych, każda nieprawidłowość powinna być zgłoszona lekarzowi, który na podstawie badań wykluczy nowotwór złośliwy i wskaże odpowiednie postępowanie. Wczesna diagnostyka daje najlepsze szanse na skuteczne leczenie, szczególnie w przypadku nowotworów. 

Zmiany w piersi. Do kogo się udać? 

W przypadku wykrycia zmian w piersi, pierwszym krokiem powinna być wizyta u ginekologa, chirurga lub lekarza rodzinnego. 

- To oni dokonają wstępnej oceny i, jeśli uznają to za konieczne, skierują na dalsze badania lub do innych specjalistów. Ginekolog często wykonuje badanie piersi podczas rutynowych wizyt kontrolnych i jest w stanie zlecić odpowiednie badania obrazowe, takie jak ultrasonografia lub mammografia - wyjaśnia Łukasz blukacz. 

Jeśli zmiana budzi większe podejrzenia, ginekolog może skierować pacjentkę do chirurga lub radiologa. 

- Chirurg, specjalizujący się w chorobach piersi, może dokładniej zbadać zmianę, ocenić jej charakter i, w razie potrzeby, przeprowadzić biopsję. Radiolog z kolei wykonuje i analizuje badania obrazowe (USG, mammografia, rezonans magnetyczny), które są kluczowe w diagnostyce zmian w piersiach. 

W sytuacji, gdy istnieje podejrzenie nowotworu piersi, dalsza opieka może być prowadzona przez onkologa, który specjalizuje się w leczeniu nowotworów. Onkolog zajmie się dalszą diagnostyką, planowaniem leczenia oraz ewentualnymi terapiami, takimi jak chirurgia, chemioterapia czy radioterapia, jeśli zmiana okaże się złośliwa. Każdy z tych specjalistów odgrywa ważną rolę w kompleksowej diagnostyce i leczeniu problemów z piersiami. 

Jakie badania piersi warto wykonywać profilaktycznie? 

Profilaktyka raka piersi obejmuje szereg badań, które pomagają w wczesnym wykrywaniu zmian i zmniejszaniu ryzyka rozwoju nowotworu. Jak podkreśla nasz ekspert, oprócz regularnego samobadania piersi, warto uwzględnić inne badania, które dostarczają bardziej precyzyjnych informacji o stanie piersi i potencjalnym ryzyku:

1. Ultrasonografia (USG piersi) jest zalecana szczególnie dla młodszych kobiet, u których tkanka piersiowa jest bardziej gęsta, co może zafałszować wyniki mammografii. USG pozwala na precyzyjne obrazowanie zmian, takich jak torbiele, guzki, czy zgrubienia, a także jest bezpieczne, ponieważ nie wykorzystuje promieniowania. 
2. Mammografia to najczęściej stosowane badanie przesiewowe u kobiet powyżej 40. roku życia. Jest to rentgenowskie badanie piersi, które umożliwia wykrycie nawet niewielkich zmian nowotworowych na wczesnym etapie. Regularne mammografie, zgodnie z zaleceniami lekarza, szczególnie po 50. roku życia, są kluczowe w profilaktyce raka piersi. 
3. Diagnostyka genetyczna, obejmująca przede wszystkim badanie genów BRCA1 i BRCA2, jest zalecana szczególnie u kobiet z rodzinną historią raka piersi lub jajnika. Mutacje w tych genach znacznie zwiększają ryzyko zachorowania, dlatego kobiety, u których wykryto takie mutacje, mogą podjąć odpowiednie kroki, takie jak częstsze badania lub profilaktyczna mastektomia. 

Regularne korzystanie z tych badań, zwłaszcza w grupach podwyższonego ryzyka, znacząco zwiększa szanse na wczesne wykrycie raka piersi i skuteczne leczenie. 

Profilaktyczne badanie piersi. Kiedy i jak często? 

Częstotliwość wykonywania badań profilaktycznych piersi zależy od wieku, stanu zdrowia oraz czynników ryzyka, takich jak genetyczne predyspozycje. Oto ogólne zalecenia dotyczące poszczególnych badań: 

• Samobadanie piersi – powinno być wykonywane raz w miesiącu, najlepiej kilka dni po zakończeniu miesiączki, gdy piersi są mniej wrażliwe i nieobrzmiałe. Kobiety po menopauzie mogą ustalić jeden stały dzień w miesiącu na przeprowadzenie badania. Regularność pomaga wykrywać wszelkie zmiany na wczesnym etapie. 
• Ultrasonografia (USG piersi) – zaleca się wykonywanie USG piersi co roku, zwłaszcza u młodszych kobiet poniżej 40. roku życia lub u tych, które mają gęstą tkankę piersiową. USG może być również zalecane częściej, jeśli istnieje podejrzenie jakiejkolwiek zmiany lub pacjentka należy do grupy podwyższonego ryzyka. 
• Mammografia – standardowo, mammografia powinna być wykonywana co 2 lata u kobiet w wieku 45-74 lat, choć wiele zależy od indywidualnych zaleceń medycznych i historii zdrowia pacjentki. W przypadku kobiet w wieku 40-45 lat lub powyżej 75 lat, decyzja o częstotliwości badania zależy od lekarza, ale zwykle zaleca się mammografię co 1-2 lata, szczególnie w grupach podwyższonego ryzyka. 
• Diagnostyka genetyczna (BRCA1, BRCA2) – testy genetyczne zaleca się kobietom z rodzinną historią raka piersi lub jajnika. Warto je rozważyć zwłaszcza u pacjentek, u których w rodzinie występowały te nowotwory w młodym wieku. Po wykryciu mutacji, lekarz może zalecić bardziej intensywny harmonogram badań przesiewowych, takich jak mammografia i rezonans magnetyczny, lub inne opcje profilaktyczne. 

Dostosowanie częstotliwości badań do indywidualnych potrzeb i ryzyka jest kluczowe, dlatego warto konsultować się z lekarzem w celu ustalenia optymalnego planu profilaktyki.