Kleszcze możesz spotkać praktycznie wszędzie – jak się chronić?

Kleszcze i ich środowisko – gdzie czekają „pasażerowie na gapę”?

Kleszcz pospolity to pajęczak przechodzący w swoim cyklu trzy stadia rozwojowe – od larwy, przez nimfę, do dorosłego osobnika, co trwa 2–3 lata. Aby przejść do kolejnego stadium, musi napić się krwi zwierzęcia lub człowieka. Często czeka na żywiciela w wilgotnych miejscach: w trawie, na krzewach, ale także w miejskich parkach i ogrodach.

Najbardziej aktywne są od wiosny do wczesnej jesieni.

Nietypowe objawy boreliozy - kiedy podejrzewać chorobę, mimo braku rumienia?

Borelioza - przyczyny, objawy, leczenie

Jakie choroby zagrażają nam dziś najbardziej? Wyjaśnia epidemiolog

L4 online na boreliozę. Antybiotykoterapia i powrót do formy

Ochrona przed kleszczowym zapaleniem mózgu. Postaw na szczepienie

Kleszcze w zimie? Uważaj podczas świątecznych spacerów!

Borelioza – choroba z Lyme i inne zagrożenia

Borelioza, zwana również chorobą z Lyme, to bakteryjna infekcja przenoszona przez kleszcze. Choć nie każdy kleszcz jest nosicielem bakterii Borrelia, a nie każde ugryzienie oznacza zakażenie, rozwijająca się borelioza może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych.

Początkowo choroba może rozwijać się przez tygodnie lub nawet lata, dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i leczenie. Pierwsze objawy zakażenia to m.in.:

• rumień wędrujący – czerwony, owalny, stopniowo powiększający się wysyp na skórze wokół miejsca ugryzienia, często o obrączkowatym kształcie,
• gorączka,
• zmęczenie,
• bóle głowy,
• ogólne uczucie rozbicia.

O nietypowych objawach boreliozy przeczytasz tutaj. 

Uwaga! Nawet jeśli rumień zniknie samoistnie, nie oznacza to wyzdrowienia – konieczna jest wizyta u lekarza.

Alarmujące dane NFZ – rośnie liczba zachorowań na choroby odkleszczowe

W 2024 roku lekarze podstawowej opieki zdrowotnej udzielili pomocy ponad 98 tysiącom pacjentów z chorobami przenoszonymi przez kleszcze. Spośród nich aż 62 tysiące osób zdiagnozowano z boreliozą. Liczba zachorowań wzrastała w ostatnich latach, z niewielkimi wahaniami:

• 2021: 85 tys.
• 2022: 95 tys.
• 2023: 104 tys.
• 2024: 98 tys.

Najwięcej zachorowań odnotowuje się latem, między czerwcem a sierpniem, gdy spędzamy więcej czasu na świeżym powietrzu. Coraz częściej pojawia się również wirusowe odkleszczowe zapalenie mózgu, które choć rzadsze, jest znacznie groźniejsze – w 2024 roku zachorowało 850 osób.

Jak bezpiecznie usunąć kleszcza?

W przypadku znalezienia kleszcza wbitego w skórę, należy go jak najszybciej usunąć. Ryzyko zakażenia wzrasta znacząco po 36 godzinach od wkłucia. W aptekach dostępne są specjalistyczne narzędzia do bezpiecznego usuwania kleszczy, które pozwalają uchwycić pajęczaka blisko skóry i usunąć go w całości.

Po usunięciu kleszcza miejsce należy dokładnie umyć i zdezynfekować np. wodą utlenioną.

Co zrobić, gdy fragment kleszcza pozostanie w skórze?

Jeśli w trakcie usuwania pozostanie duży fragment kleszcza (np. główka), konieczna jest wizyta u lekarza. Mniejsze fragmenty zwykle nie zwiększają ryzyka zakażenia i wystarczy dezynfekcja.

Czego nie robić podczas usuwania kleszcza?

• Nie wyciągaj kleszcza palcami „na sucho”,
• Nie wyciskaj, nie wykręcaj ani nie przypalaj,
• Nie smaruj tłustymi substancjami (np. oliwą, kremami),
• Nie próbuj usuwać igłą,
• Nie rozgniataj pajęczaka.

Kiedy konieczna jest konsultacja lekarska?

Należy udać się do lekarza, jeśli po usunięciu kleszcza pojawi się:

• zaczerwienienie lub obrzęk w miejscu ukąszenia,
• wysoka gorączka,
• nudności, wymioty,
• bóle głowy lub objawy neurologiczne.

Lekarz podejmie decyzję o dalszym leczeniu, w tym ewentualnej hospitalizacji.

Badanie kleszcza? To nie zawsze ma sens!

Mimo że czasem chcemy zbadać usuniętego kleszcza, by sprawdzić, czy był nosicielem bakterii, eksperci odradzają takie postępowanie. Wynik pozytywny nie oznacza automatycznego zakażenia, a negatywny – braku ryzyka. Ważniejsze jest obserwowanie swojego stanu zdrowia i szybka reakcja na objawy.

Jak zapobiegać ukąszeniom kleszczy?

• Unikaj spacerów w wysokiej trawie i w wilgotnych miejscach nad brzegami rzek,
• Zakładaj długie spodnie, koszule z długim rękawem, wysokie buty i nakrycie głowy,
• Wybieraj jasne ubrania, na których łatwiej zauważyć kleszcza,
• Stosuj środki odstraszające kleszcze – kremy, aerozole lub olejki,
• Po powrocie do domu dokładnie obejrzyj całe ciało, zwracając uwagę na miejsca szczególnie narażone: pachwiny, brzuch, kolana, pachy,
• Wytrzep odzież, aby usunąć kleszcze, które nie zdążyły się wbić w skórę
• Pamiętaj, że szybka reakcja i profilaktyka to najlepszy sposób na ochronę przed chorobami odkleszczowymi. Jeśli zauważysz objawy po ukąszeniu lub masz wątpliwości, skonsultuj się z lekarzem!

Źródło: NFZ