Jakie choroby zagrażają nam dziś najbardziej? Wyjaśnia epidemiolog

Dlaczego komary i kleszcze stają się coraz groźniejsze?

Zmiany klimatu powodują, że owady przenoszące choroby, takie jak komary i kleszcze, rozszerzają swój zasięg geograficzny i będą pojawiać się w rejonach, gdzie do tej pory nie występowały.

Gorączka denga, dotychczas kojarzona z krajami tropikalnymi, coraz częściej pojawia się w Europie Południowej, a pojedyncze przypadki odnotowuje się już w Polsce.

Wirus Zachodniego Nilu to kolejna choroba tropikalna, w której obserwujemy rosnącą liczbę zakażeń w Europie, szczególnie w rejonach z łagodnymi zimami.

Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu są obecne w Polsce, jednak wydłużenie sezonu aktywności kleszczy zwiększa ryzyko zachorowań i może prowadzić do wzrostu liczby chorych.

Wirus hMPV: co warto wiedzieć?

Gorączka Zachodniego Nilu w Polsce. Co to za choroba i jak się przed nią chronić?

Wirus Marburg. Sanepid ma zalecenia dla podróżnych

Wirus Marburg. Co to jest? Jak się przenosi? Dlaczego jest groźny?

Objawy COVID: Jakie zmiany mogą wystąpić w organizmie?

Szczepienie przeciwko RSV w ciąży – kiedy najlepiej je wykonać?

Czym jest „Choroba X”?

Światowa Organizacja Zdrowia wprowadziła pojęcie „Choroby X”. Jest to symbol nieznanego jeszcze lekarzom i naukowcom patogenu, który może wywołać epidemię lub pandemię. Pandemia COVID-19 pokazała, jak szybko nowy wirus może sparaliżować świat.

Wciąż istnieje wysokie prawdopodobieństwo pojawienia się nowych szczepów SARS-CoV-2 – bardziej zakaźnych lub odpornych na szczepionki.

Jakie choroby odzwierzęce wciąż nam zagrażają?

Choroby przenoszone ze zwierząt na ludzi, czyli zoonozy, stanowią jedno z największych wyzwań epidemiologicznych. Ryzyko wiąże się zarówno ze znanymi chorobami, jak i nowymi wirusami pojawiającymi się w wyniku niszczenia środowiska i kontaktu człowieka z dziką fauną.

Przykładem znanej choroby jest grypa ptaków (H5N1). Obecnie transmisja między ludźmi jest rzadka, ale mutacje mogą to zmienić.

Inne przykłady:

• afrykański pomór świń (ASF) i choroba niebieskiego języka – zagrożenie dla bezpieczeństwa żywności i gospodarki rolnej,
• choroba Newcastle (rzekomy pomór drobiu) – groźna dla drobiu hodowlanego i powodująca poważne straty gospodarcze; u ludzi przebiega zwykle łagodnie (zapalenie spojówek, objawy grypopodobne).

Dlaczego wracają choroby, które wydawały się opanowane?

W wielu krajach obserwuje się spadek zaufania do szczepień, co prowadzi do nawrotu chorób wcześniej kontrolowanych. Ruchy antyszczepionkowe szerzą niepoparte dowodami informacje, a konsekwencją jest spadek wyszczepialności.

Przykłady powrotu chorób:

• odra – w niektórych regionach Europy liczba zachorowań wzrosła kilkukrotnie,
• krztusiec – coraz częstszy u dorosłych bez dawek przypominających i u niezaszczepionych dzieci,
• polio – wirus wykryty w ściekach w Europie Wschodniej przypomina, że choroba nie została wyeliminowana,
• gruźlica – nadal poważny problem zdrowotny w wielu częściach świata,
• HIV – mimo nowoczesnych terapii pozostaje wyzwaniem epidemiologicznym.

Jakie choroby pokarmowe i szpitalne są najgroźniejsze?

Globalne ocieplenie i ekstremalne zjawiska pogodowe zwiększają ryzyko chorób przenoszonych drogą pokarmową.

• Norowirus – częste ogniska w placówkach opieki i na statkach wycieczkowych.
• Clostridium difficile – rosnąca liczba zakażeń w szpitalach, zwłaszcza u osób starszych.
• Powodzie i zanieczyszczenia wody sprzyjają rozprzestrzenianiu się chorób jelitowych.

W jaki sposób zmiany klimatu wpływają na zdrowie?

Zmiany klimatyczne są bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia ludzi.

• Ekstremalne upały zwiększają liczbę zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych i oddechowych.
• Ocieplenie klimatu rozszerza zasięg chorób tropikalnych, takich jak malaria czy chikungunya, które pojawiają się już w nowych regionach.

Co możemy zrobić?

Epidemiolodzy są zgodni: przyszłość zdrowia publicznego zależy od szybkiego reagowania, globalnej współpracy i inwestycji w systemy ochrony zdrowia. W świecie, w którym granice dla patogenów praktycznie nie istnieją, kluczowe staje się wczesne wykrywanie zagrożeń, edukacja społeczeństw i rozwój technologii diagnostycznych.

Przygotowanie na nadchodzące wyzwania to nie tylko kwestia medycyny, ale także polityki, gospodarki i świadomości społecznej.